Verschil mag er zijn

In haar boek Ruimte door regels vraagt Sarina Brons-Van der Wekken of we als ouders op één lijn zitten. Dat is niet vanzelfsprekend, ook niet binnen het gezin waarin je samen kinderen opvoedt. Je hebt ieder vanuit je eigen thuissituatie je rugzak met ervaringen en nestgeur meegebracht. Daarin kunnen grote verschillen zitten.

Je kunt verschillend zijn in de opvoedstijl die je wilt aanhouden. Soms zitten ouders principieel op een andere golflengte. Soms alleen op praktisch gebied. Bovendien is er geen kind gelijk aan het andere. Onderstaande gezinnen hebben er dagelijks mee te maken.

In het gezin van Mirjam (37) en Paul Knop (44) uit Kapelle met hun kinderen Jaco (18), Bram (16), Paul junior (15), Mark (14), Lisa (7) en Daan (3) liggen de verschillen voor het oprapen. Een volwassen zoon, tieners, basisschoolkind en een kleuter. Lisa is als enige dochter een echt meisjes-meisje met zo haar eigen dingetjes. Volgens haar moeder lijkt ze qua karakter het meest op haar oudste broer Jaco.

Mirjam geniet van hun gezin. ‘Je groeit er als ouders in mee. Oudere kinderen staan bewuster in je gezin. Dat kwam met name tijdens de zwangerschap van Daan tot uiting. De jongens gingen mee naar de verloskundige en waren er veel mee bezig. Ik merk een verschil in hoe het was om vier heel jonge kinderen te hebben en nu de jongste twee. Ik kan er bewuster van genieten. Zeker omdat ik nu weet dat kinderen heel snel groot worden.’

Kwestie van acceptatie

Ook qua niveau verschillen de kinderen Knop. Lisa gaat naar het SBO. Twee van haar broers gingen haar voor. Eén van de kinderen kreeg al jong de diagnose autisme. Overigens werd die later ingetrokken. “Dan kom je in een andere wereld terecht. Waarover we ons verbaasd hebben. Het was in de tijd dat je als ouders na het stellen van een diagnose een PGB aangeboden kreeg. Om, zoals de maatschappelijk werker aangaf, met het kind naar het zwembad te kunnen gaan en zo. Ik dacht: ‘Dat vinden onze andere kinderen ook leuk. Waarom zou alleen dit kind naar een zwembad mogen?’ Doe maar gewoon waar het kan en alleen speciaal waar het moet.

Ik geloof dat de manier van omgaan met verschillen binnen een gezin valt of staat met acceptatie. Het accepteren van een diagnose of een verschil in IQ is voor ons nooit een issue geweest. Dat is vanzelf gegaan. Ik heb ze onder mijn hart mogen dragen. We houden van hen zoals ze zijn en we proberen te doen wat in ons vermogen ligt om hen bij te staan en te sturen. Dit neemt niet weg dat er momenten waren waarbij uitslagen van onderzoeken een plaatsje moesten krijgen. We hielden onszelf dan voor dat ons kind er niet door veranderde.

Mijn broer heeft het Syndroom van Down en mijn ouders zijn in de omgang met hem mijn voorbeeld. ‘Niet klagen maar dragen’ stempelt hun levenshouding. Sommige familieleden kunnen zich moeilijk voorstellen dat wij onze kinderen accepteren zoals ze zijn. Van nature zien we het liefst dat onze kinderen zo voorspoedig mogelijk opgroeien, maar tegenslagen zeggen ons iets. Om dat te zien hebben we ontdekkend licht nodig.

Als onze kinderen voor moeilijke dingen staan of teleurstellingen moeten verwerken, proberen we hen erop te wijzen dat er Eén is Die van hun moeilijkheden afweet. Dat we het bij Hem neer kunnen leggen.”

Hemelse wijsheid

“In de aula van het Calvijn College hangt een tekstbord met de tekst uit Spreuken 9 vers 10: De vreze des Heeren is het beginsel der wijsheid,” gaat Mirjam verder. “Deze tekst dringt ons als ouders allereerst met en voor onze kinderen die vreze des HEEREN te zoeken. Daarin ligt de grootste wijsheid die we op deze wereld kunnen verkrijgen. Wijsheid met eeuwigheidswaarde, waar geen IQ of beperking vat op heeft.”

Mirjam laat een notitieboek zien. Ze zegt: “Dit schreven de jongens als antwoord op mijn vraag ‘Hoe vinden jullie dat ik omga met de verschillende niveaus in ons gezin?’ Jaco zegt ‘dat mama mij accepteert zoals ik ben.’ Bram vermeldt: ‘Het maakt niet uit welk niveau je doet. Iedereen heeft zijn eigen talenten.’ Paul vindt: ‘Goed, u daagt me uit om goed te kunnen ontwikkelen. U bent blij met ons, ongeacht ons niveau.’ Mark sluit het rijtje met: ‘Goed, het maakt niet uit welk niveau je doet. Maar u wilt wel dat we ons best doen.’

Naar mijn overtuiging moeten kinderen voelen dat ze geaccepteerd worden zoals we hen gekregen hebben. We kunnen van alles en nog wat inzetten aan SOVA-trainingen en begeleidingstrajecten om het zelfvertrouwen van onze kinderen op te vijzelen. Maar ze moeten zelf succeservaringen opdoen. Die kans moeten wij als opvoeders hen geven. Van daaruit kan verder gebouwd worden aan hun zelfbeeld.”

Waardering hardop uitspreken

Ook de vier kinderen in de leeftijd van 2-11 jaar van Ruth (34) en Ronald (37) van der Laan* vragen zo hun specifieke benadering. Ruth vertelt dat het ene kind meer aandacht vraagt dan het andere. Geef ik een van onze zoons een beetje vrijheid en veel complimenten, dan doet hij wat ik van hem vraag. Hij heeft duidelijkheid nodig, moet zich gezien voelen. Ik moet hem aan de andere kant ook strakker houden dan onze dochter. Dat weet en accepteert hij. Hij krijgt ook weleens iets extra’s. Hij heeft bijvoorbeeld hard moeten werken om zijn zwemdiploma te kunnen halen. Toen hij zijn diploma kreeg, gaven we hem een bestuurbare auto. Eigenlijk een groot cadeau, maar hij verdiende het. De anderen vonden dat eigenlijk vanzelfsprekend.

Ronald geeft aan dat hij het soms lastig vindt om de bezigheden van een kind - als die anders zijn dan hij zelf leuk of zinvol vindt - te waarderen. “Ik ben zelf gek van LEGO; onze zoon heeft er niet zoveel mee. Die waardering is wel heel belangrijk. We proberen met ieder kind apart iets te ondernemen. Voor een spreekbeurt van onze dochter over gebouwen zijn we samen een dag op stap geweest. Met onze zoon reed ik naar Autotron. Ik heb de CD die we draaiden, stop gezet en gezegd dat ik iets tegen hem wilde zeggen. ‘Ik hou echt heel veel van jou.’ Wanneer spreken we dat nou uit tegen onze kinderen, dat we van hen houden en blij met hen zijn? Het is zo belangrijk om het te blijven zeggen, ook al moet je hen honderd keer op een dag waarschuwen voor dingen waarvan je niet wilt dat ze zoiets doen!”

In gesprek blijven

Mirjam geeft aan dat zij, ondanks het feit dat zij en haar man thuis een andere opvoeding genoten, qua opvoeding van hun kinderen op één lijn zitten. “We bespreken de zaken samen. Ik ben een gevoelsmens en kan me soms te goed verplaatsen in de kinderen. Paul zet me dan weer met beide benen op de grond. Regels zijn er voor alle kinderen, al vraagt ieder kind om een specifieke aanpak. Toen ik Paul (junior) als achtjarige op de trap zette om na te denken over wat hij had uitgespookt, was zijn broer verbaasd dat hij naar de gang moest. ‘Dat hebt u met hem nou nog nooit gedaan.’ Het was tot dat moment ook nog nooit nodig geweest.

In de omgang met andere gezinnen die andere normen en waarden hanteren dan wij, leggen we uit waarom we ergens ja of nee op zeggen. Wanneer er hier iets te vieren is, dan doen we het op onze manier. Jonge kinderen moeten (buiten) spelen. Ook als er een kindje is dat eigenlijk alleen maar filmpjes wil kijken. Bij onze kinderen merk ik dat het ene kind hierin sneller zegt hoe hij erover denkt en de ander terughoudender reageert.”

Elkaar bevragen

Ruth vertelt: “We komen uit een zelfde type gezin. Er zit principieel weinig verschil in hoe Ronald is opgevoed en hoe het er bij ons thuis aan toe ging. Sommige dingen pakken wij anders aan, zoals het vrije gebed aan tafel.” Ronald vult haar aan: “Wij moesten het in ons huwelijk leren om hardop voor te gaan. Onze oudste wil aan tafel niet in eigen woorden bidden. Toen we haar daarnaar vroegen, zei ze dat ze het voor zichzelf ook als lastig ervaart om woorden te vinden. Nu vragen wij concreet naar haar gebedspunten. Dat helpt haar wel. De anderen doen het veel makkelijker. Kinderen moeten weten dat het normaal is om te bidden terwijl anderen meeluisteren.” 

Volgens Ruth zitten zij op één lijn wat opvoeden betreft. “Als ik het niet met Ronald eens ben, zeg ik tegen hem: ‘Je moet me eraan herinneren dat ik straks nog iets tegen je wil zeggen.’ Ik wil geen discussie aangaan waar de kinderen bij zitten. 

Jaarlijks proberen we een nachtje weg te gaan en dan bespreken we ons gezinsleven en vragen elkaar naar verbeterpunten.” Ruth ervaart Ronald als consequenter. Ronald glimlacht en geeft aan dat hij de kinderen directer benadert. “Ruth vraagt de kinderen om iets voor haar te doen. Ik geloof dat je best een opdracht mag geven die ze dan ook gewoon moeten uitvoeren.” Ruth toont begrip voor haar man als hij moe thuis komt en dan sneller boos reageert.

“Als onze kinderen bij anderen zien dat de regels die wij thuis hanteren daar anders zijn, zeggen we standaard: ‘In dat gezin gelden die regels. Jij leeft in dit gezin en wij houden ons aan deze regels.’ Onze dochter conformeert zich meestal aan onze standpunten. Haar broer is makkelijker mee te trekken de andere kant op. Daar gaan we dan het gesprek nog maar een keer mee aan.”

Zoveel hoofden, zoveel zinnen... Een dagelijkse uitdaging om aan te gaan. Het maakt het gezinsleven ook boeiend en het kan verrijkend zijn. Het is de kunst om elkaar als ouders in de opvoeding in middelmatige en praktische zaken ruimte te geven. Niet alles hoeft altijd op jouw manier te worden aangepakt. Het is wel belangrijk op principieel terrein op dezelfde lijn te zitten. Eenheid in verscheidenheid, gegrond op Gods Woord, met als basis de liefde tot God en Zijn geboden en voor elkaar.

*Ruth en Roland heten in werkelijkheid anders.

Tips

• Vergroot de verschillen binnen je gezin, familie, of kerkelijke gemeente niet uit. 

• Houd vriendelijk vast aan je eigen (gezins)keuzes - zo zijn onze manieren.

• Houd als ouders rekening met elkaars ‘rugzakje’.

• Laat als ouders regelmatig merken dat je onafhankelijk van prestaties van je kinderen houdt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen