Aanwijzingen voor het gebruik

Dipje of depressie

Aanwijzingen voor het gebruik

Depressiviteit is in Nederland een volksziekte in opmars. Toch wordt dat door jongeren niet altijd zo ervaren. Een dipje? Daar kom je wel overheen. Depressief? Gewoon normaal doen, dan gaat alles vanzelf over. Deze beeldvorming moet doorbroken worden, zodat depressieve jongeren – ook binnen onze gemeenten – een plek krijgen die ze verdienen, zeker ook in ons persoonlijk gebed.

De Treffer is zo opgebouwd dat jongeren die zelf geen dipjes of depressie kennen, zich in gaan leven in de situatie van jongeren die hier wel last van hebben. Ze krijgen ook handvatten aangereikt. Daarnaast wordt op tienerniveau duidelijk gemaakt wat het verschil is tussen een dipje hebben en depressief zijn.
Voor jongeren die (acuut) hulp nodig hebben, staan gegevens van zorginstellingen vermeld.
Tijdens bespreking van dit onderwerp zullen ongetwijfeld veel verhalen loskomen, beoordeel elk verhaal serieus. Laten we het heil van onze jongeren op het oog houden, ze daardoor serieus nemen, ook al denk je als leidinggevende er misschien van alles van. Kortom: een onderwerp dat allen aangaat, ook al gaat depressiviteit aan ons voorbij.

In deze Treffer treft u aan:
- vragen/stellingen voor zowel +12 als +14: blz. 3, 6, 8, 10
- Dipje of depressie, wat moet ik nu doen? blz. 12

Lezen: Psalm 139, Psalm 147, Jesaja 49, Johannes 14 en Galaten 6
Zingen: Psalm 23, Psalm 36 : 2 en 3, Psalm 40 : 1, Psalm en 73, Psalm 126 en Psalm 130

Programmasuggesties

Doel van de schets:
De tieners
- leren zich in te leven in de situatie van iemand die depressief is
- leren omgaan met identiteitsvragen
- leren verschillen in kenmerken van dip en depressie
- leren hoe muziek hun stemming kan beïnvloeden.
- leren wat de rol van vrienden op hun stemming kan zijn
- leren hoe depressie in de Bijbel voor komt
- weten waar ze terecht kunnen voor behandeling van depressie

Idee voor +12 groepen
- Opening
- 3-hoeken discussie
Voorbereiding: Maak posters met de teksten: ‘Mee eens’
‘Niet mee eens’ en ‘Weet het nog niet’.
Maak bijvoorbeeld gebruik van de volgende stellingen:

1. ‘Dip’ is gewoon een ander woord voor depressie
2. Als je niet naar school hoeft op dagen dat je niet lekker bent, zou niemand een depressie krijgen.
3. Ik denk dat iedereen wel eens somber is. Alleen doet iedereen zich vrolijker voor.
4. Als je een vrolijk persoon bent, kan je eigenlijk niet depressief worden.

Zorg voor genoeg loopruimte. Hang in drie hoeken van de zaal de posters op.
Spelregels:
1. Lees een stelling voor en laat de tieners kiezen tussen één van de hoeken.
2. Laat de tieners per groep met elkaar discussiëren over hun gekozen stellingname.
3. Laat de groepen verslag doen van hun gesprek.

Het spreekt voor zich dat deze vorm van discussie met grote groepen in een relatief kleine ruimte erg moeilijk zal gaan.

Schets voor een inleiding
Marthe loopt door het winkelcentrum. Wat een drukte zeg! Het lijkt wel alsof half Nederland ineens nieuwe kleren nodig heeft. Oh, daar komt die nieuwe docent Geschiedenis aan. Best een aardige man, vindt Marthe. Hij ziet haar. ‘Ha, Marthe’, roept hij als hij langsloopt, ‘Alles goed?’ ‘Hallo, ja hoor’ zegt Marthe nog snel terug. Hij moest eens weten, denkt Marthe, hoe rot ik me voel. Kleding kopen is vreselijk. Met het geld wat ik heb, kan ik nooit leuke kleren kopen. Straks maakt weer iedereen opmerkingen over mijn goedkope kleren!

Misschien herkent iemand zich wel in dit voorbeeld. Wat kun je onzeker zijn over je kleding. Wat zullen anderen er van vinden? Of is het wel volgens de mode van tegenwoordig? Wat kun je het elkaar moeilijk maken. Als bepaalde dure kleding de norm is, moeten anderen daar ook maar aan voldoen. G-star is helemaal in, maar zeker niet goedkoop. En als je niet het merk draagt wat in de mode is, kun je (voor je gevoel) er niet meer bij horen. Terwijl vrienden en de vriendengroep in jouw leeftijd heel belangrijk is.

Als je kijkt naar de ontwikkeling van een tiener, dan zie je in vergelijking met de kinderjaren een aantal ontwikkelingen. We zullen er een aantal noemen.
Vrienden worden net zo belangrijk als ouders. In de kinderjaren is de mening van ouders belangrijk, wanneer je van de basisschool afbent, wordt wat je vrienden/vriendinnen zeggen ook belangrijk.
Dit kan heel bedreigend zijn. Stel je voor. Je ouders hebben je altijd voorgehouden dat roken niet goed voor je is. Het is slecht voor je lichaam. Opeens kom je in een vriendengroep waar gezegd wordt: “Ach, je moet niet zo moeilijk doen. Mijn opa rookte ook en hij is 85 geworden.” Er is dan een spanningsveld. Wie moet je nu geloven?
Lichamelijk verandert er ook veel. Van een kind, wordt je een volwassene. Dit kan vragen bij jezelf oproepen. Heel simpel: is het wel normaal dat mijn stem overslaat? Kan een jongen vragen.
Of een meisje met puistjes. Kan ik daar wat tegen doen? Moet ik minder chocolade eten ofzo? En je er voor je gevoel niet zo uitziet als je zou willen zien, dan kan dat spanningen bij jezelf veroorzaken.
Toch zijn deze ontwikkelingen volstrekt normaal en de vragen die daarbij gesteld worden ook. In de pubertijd verandert er gewoon veel en het is helemaal niet raar wanneer je jezelf daar wel eens onzeker over voelt.

Er zijn ook andere elementen die je stemming een richting kunnen geven. Wat denk je van muziek? Muziek is iets bijzonders.
Als je muziek luistert, dan kan muziek je raken. Zo kan muziek een sterke invloed op je humeur hebben. Als je vrolijk bent, loop je misschien wel te fluiten. En een grappig liedje of wijsje kan een hele dag in je hoofd blijven zitten. Maar muziek kan je ook droevig maken. Wat denk je van teksten van muziek? Vooral liedjes in de popmuziek kunnen eenvoudig klinken, maar hele sombere of naargeestige boodschappen hebben. Hoewel je soms niet eens alles verstaat, blijven er vaak toch wel flarden hangen.
Van een sombere tekst kan je zelf ook somber worden. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat muziek invloed kan hebben op een dipje of depressie. Zo kan bepaalde popmuziek zorgen dat iemand die niet lekker in z’n vel zit, in een flinke dip komt. Muziek kan ook helpen om sneller uit je dip te komen. Je kunt je weer lekkerder voelen als je muziek luistert die je fijn vindt. Zou dat ook popmuziek kunnen zijn? Brengt popmuziek je dichter bij God? Kan popmuziek jou echte blijdschap geven?

Hoe ga jij met anderen om? ‘Ah, kom op’, zeg je, ik doe echt wel normaal. ‘Ik maak alleen af en toe een grapje tegen iemand.’
Hopelijk zijn het leuke grapjes. Want soms besef je niet dat een grapje ontzettend hard kan aankomen bij iemand. En weet je wat het vervelende is? Dat je dat helemaal niet altijd kunt merken.
Wat voor degene die het zegt een grapje is, is voor degene waar het over gaat, soms iets vreselijks: pesten. Pesten hoeft niet altijd een lollig bedoelde opmerking op een verjaardag of op catechisatie te zijn, waar bijna iedereen hard om moet lachen.
Het kan namelijk ook op Internet! Stel je nu eens voor dat er van jou op een vervelend moment een foto is gemaakt. Echt een foto, die je vreselijk vindt, en waar je op een heel rare manier op staat. En iemand uit jouw klas stuurt die foto naar iedereen die je kent, via een mailtje. Zou je dat leuk vinden? Ook MSN kan voor (digitaal) pesten gebruikt worden. Gebruik je MSN? Dan heb je vast veel andere mensen in je lijst staan. Misschien collega’s van bijbaantjes, misschien allerlei klasgenoten, noem maar op.
Als je wel eens op MSN zit, merk je vast dat kletsen heel makkelijk gaat he? Je kunt vensters minimaliseren op je taakbalk. Zo kan je met vijf mensen tegelijk praten. Omdat je ze niet ziet, zeg je sommige dingen heel makkelijk, makkelijker dan in het echt.
Maar omdat je dingen zo makkelijk zegt, is het ook makkelijker om gemene dingen te zeggen. Maar stel je eens voor dat er gemene dingen tegen jou gezegd worden, via MSN. Zeg je dan, ach, het is maar digitaal? waarschijnlijk doet het je echt wel iets! Pas daarom op wat je zegt, of het nu goed bedoeld is of niet. Je weet misschien wel wat de Heere Jezus zegt over het omgaan met anderen. De Heere Jezus zegt, dat we iedereen zo moeten behandelen, zoals we zelf behandeld willen worden. We zijn allemaal door God geschapen. Bedenk dat goed. Dat kan een troost zijn, waneer je voelt dat je in een dip zit. Maar bedenk het ook, als je een opmerking tegen iemand maakt.

Het kan ook zijn dat de onrust van de samenleving een druk op je legt. Iedereen en alles is druk. We moeten overal bereikbaar zijn en overal komt informatie op ons af. Daarnaast lijkt het alsof naastenliefde iets is van vroeger. Negatief? Laten we eerlijk zijn.
Als een op de drie jongeren depressieve klachten heeft, kun je niet net doen alsof er niets aan de hand is.
Het is belangrijk om oog te hebben voor elkaar. Als je vriend/ vriendin in de put zit, kun je misschien iets bedenken om hem of haar op te vrolijken. Maar ook een luisterend oor bieden. Wanneer het probleem dieper zit, kun je dat niet alleen. Luisteren blijft belangrijk, maar het probleem van iemand oplossen daar is dan iets anders voor nodig.
Als een sombere bui niet wegtrekt, de dip niet overgaat en de somberheid een langere periode achtereen voortduurt wordt van een depressie gesproken.
Het kan zijn dat je iets van de problemen herkent die net geschetst zijn. Moedeloosheid steekt zo makkelijk de kop op. ‘Het komt toch nooit goed met mij’. Het is belangrijk dat er mensen om je heen staan in deze tijd van strijd met jezelf. Jezelf opsluiten met je negatieve gedachten werkt averechts. Dan ontstaat al snel een negatieve spiraal. Het is verstandig om te praten over dingen die je moeilijk vindt. Goede vrienden, je ouders, je mentor, een ouderling of een JeV-leider, er zijn mensen die je met raad en daad bij willen staan. Mogelijk heb je het gevoel dat er voor jou niemand is. Wat kan dat moeilijk zijn! Hiermee kun je naar de Heere toe. Híj hoort zelfs het geroep van de jonge raven. Zou Hij jou dan niet horen?
De Heere vraagt verootmoediging, erkenning van zonden, schuld en tekortkomingen. Maar Hij vraagt ook overgave aan Hem. Hij wil ons leren dat wij het leem zijn en Hij de Pottenbakker. Híj heeft ons gemaakt om te leven tot Zijn eer. En zou de Heere het verkeerd doen? Hij weet het beste op welke manier wij gevormd moeten worden om Hem te dienen. Een leven aan Hem toegewijd heeft zin! En de mogelijkheid om zó te leven is er voor iedereen!

Toelichting bij pagina 3: Geen zin in school
Op deze pagina wordt het thema dipje of depressie ingeleid met een voorbeeld wat veel jongeren uit hun eigen omgeving of uit hun eigen leven zullen herkennen.

Vragen:
1. Vind je het verstandig dat Jolande de cursus gevolgd heeft? Ja, ze leerde om te gaan met haar gevoelens. Ze weet nu wat ze het best kan doen, om niet in conflict te raken. Haar zelfvertrouwen is gestegen.
2. Stelling: Zonder cursus kom je er ook wel overheen.
Dat hangt van de situatie af. Een dipje, daar kom je wel overheen, maar een depressie niet of moeilijk. Daar heb je echt professionele hulp bij nodig.
3. Kan dit iedereen overkomen? Waarom vind je dat?
Ja, iedereen kan het overkomen. Iedereen kan in een crisis terechtkomen door allerlei omstandigheden.

Toelichting bij pagina 4: Wie ben ik?
Tieners zijn bezig een compleet nieuwe identiteit op te bouwen: zichzelf. Maar hoe wil ik zijn? Wie ben ik? Ze kunnen verwrongen ideeën krijgen als ze alles zouden opvolgen wat de maatschappij van hen vraagt. Jongeren hebben mensen nodig die een voor beeld voor hen zijn. Dat is lastig, want niemand is perfect. Maar wees je als leidinggevende bewust van het feit dat je een identificatiefiguur bent. Dat legt een zware verantwoordelijkheid op de schouders, maar maakt de afhankelijkheid aan de Heere alleen maar groter.

Toelichting bij pagina 5: Dipje of depressie?
Waarschijnlijk komt er geen puber door de tienertijd heen zonder een of meerdere dips te krijgen. Er gebeuren altijd wel vervelende dingen. Voor de ene heel ingrijpende dingen, voor een ander wat minder. Met de lijst op deze pagina kunnen jongeren kijken of zij last hebben van een dip. Het kan ook zijn dat hun kenmerken duiden op een depressie.
Lijkt het een depressie, dan moeten ze pagina 12 ook goed lezen.

Toelichting bij pagina 6: Wat te doen?
Een aantal tips om sneller uit een dip te komen. Ook de club kan hier een rol in spelen, door een luisterend oor te bieden. Maar, wat nog belangrijker is: wordt hier voor jongeren gebeden? Onderschat dat niet
Opdrachten:
- Bedenk eens vijf leuke, mooie, goede, fijne dingen die je deze week hebt meegemaakt.
- Kies de mooiste eruit en deel dit verhaal met de groep waarin je zit.
- Zoek in gedachten naar een niet leuke of niet fijne gebeurtenis van de afgelopen week.
- En al je wilt: Deel dit verhaal met iemand uit de groep.
- Waar heb je het meest aan als je in een dip zit?
- Hoe kun je iemand het beste helpen die in een dip zit of depri is?
Deze opdracht kan mooi op een groot blad worden gemaakt.
Iedereen schrijft op een deel van het blad zijn vijf punten. Vervolgens in de groep met elkaar delen. Plenair mag elke groep het leukste voorval met de andere groepen delen.
Deze opdracht kan ook gedaan worden, mits de sfeer goed is, met de gebeurtenissen waardoor je in een dip raakte. Ook dit kan dan gedeeld worden met de groep waarin de jongere zit, of met alle groepen.
De laatste twee opdrachten kun je plenair bespreken in algemene termen. Stel vragen als : Wat zou je doen / niet doen als je ziet dat iemand in een dip zit. Inventariseer alle antwoorden op een flap-over en nummer ze – in samenspraak met de jongeren - in volgorde van belangrijkheid.

Toelichting bij pagina 7: Muziek en depressie
Muziek is een prima middel om de stemming van mensen te beïnvloeden. Dat kan dus zowel positief als negatief zijn. Christelijke liederen kunnen een enorme steun zijn, als ze worden gezongen door gelovigen. Zingen kan dus een middel zijn om geloof te versterken.
Maar wat voor muziek luisteren tieners? Een groot deel van hen luistert popmuziek. Dat kan ook heel goed binnen hun leefwereld passen: ze zijn op een leeftijd waarin ze graag willen experimenteren, en nieuwe dingen willen uitproberen. Veel popmuziek past daar prima bij: seks/liefde is een centraal thema in veel liedjes, maar ook geweld, in de hiphopmuziek.
Veel popmuziek is niet vrolijk. Veel popmuziek maakt ook niet vrolijk, door er naar te luisteren. Het is belangrijk dat jongeren ook op JV de ruimte krijgen, en gestimuleerd worden om muzikaal bezig te zijn. Christelijke muziek is zo inhoudsvol. Popmuziek, (hoe mooi het soms ook mag klinken) toch zo leeg.
De Rolling Stones hadden een tophit met hun nummer ‘I can’t get no satisfaction’ (Ik kan geen voldoening krijgen). Een aantal jaren daarna scoorde deze band een hit met ‘sympathy for the devil. Ze halen het echter niet bij sommige teksten van hedendaagse bands, zoals Within Temptation of Slipknot. Wanneer je meer informatie over dit thema wilt hebben, is er de mogelijkheid om bij de Jeugdbond een map over popmuziek te bestellen: 0348-489948 of info@jbgg.nl

Vragen:
1. Als je de psalmen goed leest, zijn de psalmen heel verschillend geschreven. Weet je een psalm die een opgewekte inhoud heeft? Zoek ook eens een psalm die treurig van inhoud is.
Hier kunnen verschillende psalmen gekozen worden. Bij treurig is Psalm 10, 22, en diverse boetpsalmen. Opgewekte psalmen: 47, 65, 67 en meer.
2. Heb jij ook een bepaald lied wat je graag zingt als je blij bent? Wat voor lied zou jij kiezen als je heel somber zou zijn?
Waarom kies je dat lied?
Hier kunnen allerlei Psalmen genoemd worden, bijvoorbeeld Psalm 23 als troostpsalm. Maar andere christelijke liederen kunnen, net als bij Luther, tot steun zijn voor jongeren.

Toelichting bij pagina 9: Pesten & dippen
Tieners zitten in een fase waarin vrienden ontzettend belangrijk zijn. Vinden ze mij leuk zoals ik ben? Ben ik normaal? Elk compliment, iedere vorm van kritiek ligt gevoelig. Als mensen ‘buiten de groep liggen’ is dat onwenselijk. Zeker op JV moeten we er met elkaar op letten dat er geen groepen ontstaan, of mensen er een beetje bij hangen. En krijgt dat ene onzekere meisje ook voldoende aandacht?

Vragen:
1. Zoek Mattheüs 7 eens op, en lees vers 1 tot en met 12. Kan jij in eigen woorden zeggen wat de Heere Jezus in vers 12 precies bedoeld?
De Heere Jezus laat hier zien dat liefde van christenen veel verder gaat dan het nalaten van het goede. Onze naaste, wie het ook is, moeten we goed doen. En wie is onze naaste?
Iedereen om ons heen. Jongeren vinden het soms moeilijk om dit te geloven. Met name in de tienerjaren is zwartwit-denken aan de orde.
2. Is dit precies hetzelfde als onze uitdrukking ‘wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’?
Nee, de Heere Jezus formuleert het hier actief en positief. Onze uitdrukking roept alleen op tot het nalaten van het verkeerde.
Christenen hebben de opdracht om actief hun naaste te helpen. Zie ook de Heidelbergse Catechismus, vraag 111.

Toelichting bij pagina 10: Digitaal pesten
Pesten is niet nieuw. Digitaal pesten wel. Het vervelende hiervan is, dat het nog onzichtbaarder is dan gewoon pesten. En hoewel de digitale wereld niet tastbaar is, en vluchtig, scheldpartijen (of bedreigingen) blijven absoluut wel hangen. Ook op MSN willen jongeren erbij horen, gewaardeerd worden. Om jongeren hier op te wijzen, kun je de volgende tekst gebruiken:
‘Alle dingen dan, die gij wilt, dat u de mensen zouden doen, doet gij hun alzo. Want dat is de wet en de profeten.’

Stellingen:
- Pesten via MSN is geen pesten, want het is niet echt.
Nee? Vaak zie je zelfs dat op MSN grovere taal gebruikt wordt dan in het echt. De drempel is lager. Online pesten kan ontzettend veel doen met mensen. Het is dan wel online, maar de boodschap net zo goed wel aan.
- Iemand die zegt gepest te worden via MSN, is een zeurpiet.
Als iemand vervelend is, blokkeer je die persoon toch?
Blokkeren van een vervelend persoon is mogelijk gelukkig ja. Maar wat als verschillende mensen regelmatig vervelend zijn?
Of een halve klas zich tegen iemand keert? Dan moet dat wel aangekaart worden bij ouders/leidinggevenden.

Toelichting bij pagina 11: “Wat kan ik voor een ander betekenen?”
De beste vijf antwoorden worden gekozen en de slechtste vijf.
Dat kan plenair of in kleinere groepen. In de beantwoording geeft de leidinggevende in ieder geval het volgende aan: Geef aan dat luisteren heel belangrijk is, voorbede idem, bidden ook. Beloof geen geheimhouding, want dan zou je het jezelf wel eens heel moeilijk kunnen maken! Neem altijd opmerkingen van depressieve aard serieus. Doe daar niet lacherig over.

Toelichting bij pagina 12: Dipje of depressie, wat moet ik nu doen?

Deze pagina laat zien dat jongeren zich niet bij de eerste beste negatieve gedachte ongerust moeten maken. Tieners maken een turbulente tijd door, omdat ze langzaam aan op eigen benen leren staan. Dat gaat niet zonder slag of stoot.

Het verhaal laat wel zien dat bepaalde ontwikkelingen die lang aanhouden, doorbroken moeten worden. Er worden tips gegeven, wat gedaan kan worden.

Als jongeren graag eenmalig hun verhaal kwijt willen, kan dat anoniem bij stichting Chris, maar voor echte hulp kunnen ze aankloppen bij SGJ toegang. Vanaf SGJ toegang kan dan de juiste doorverwijzing worden gemaakt, zodat ze de hulp krijgen die bij hen past.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen