D. Een bijbels verantwoorde houding

De beeldende kunst van alle eeuwen en volken mag gezien worden als uiting van Gods algemene genade. Daarbij zullen we de geestelijke waarden waarvan de kunst uitgaat (denk nogmaals aan de beeldideologie!) moeten leren onderkennen om op de juiste wijze stelling te nemen. Willen we een principiële houding innemen, dan zullen we ons met behulp van bijbelse normen in (de achtergronden van) moderne beeldende kunst moeten verdiepen.

De kunstgave is een gave van God. Maar zal deze tot eer van Hem zijn, dan zal Gods Geest heiligend en zuiverend moeten werken. Dan gaan schoonheid, waarheid en goedheid werkelijk weer een "drievoudig snoer" vormen. De goedheid heeft betrekking op het zedelijk leven, de waarheid op het denkend leven en de schoonheid op het esthetisch leven.

Hoe meer Christus in liefde en heiligheid bezit neemt van het hart, hoe zuiverder en schoner de kunstwerken zullen zijn. Dan zullen ook die kunstwerken afgewezen worden die de zonde uitstallen, verheerlijken of als navolgenswaardig aanprijzen. Dan zal ook die kunst afgewezen worden die er op uit is de schepping als gave van God te vernielen en te vernietigen, omdat zij een vloek-in-verf betekent.

In Fil. 4:8 vinden we misschien wel het kortst en duidelijkst de bijbelse norm voor de kunst geformuleerd: "Voorts broeders, al wat waarachtig is, al wat eerlijk is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat liefelijk is, al wat wel luidt, zo er enige deugd is, en zo er enige lof is, bedenkt datzelve". Enerzijds waarheid, eerlijkheid, rechtvaardigheid; anderzijds liefelijkheid en welluidendheid. Deze polen moeten elkaar in evenwicht houden. Als we zo kunstwerken tegemoet treden, dan zullen we enerzijds bewaard blijven voor enghartigheid en aan de andere kant voor een kritiekloos aanvaarden van allerlei beeldende kunst.

Het is overigens wel te begrijpen dat vele christenen geen raad weten met de moderne kunst. De kunst van vroeger staat vaak dichterbij, omdat het christendom eeuwenlang maatgevend was in de West-Europese cultuur. Daarbij komt nog, dat moderne kunst vaak ook de onherkenbaarheid van de voorstelling met zich meebrengt. Daardoor laat de "boodschap" zich vaak veel moeilijker verstaan.

Het mag duidelijk zijn, dat de moderne kunst vaak het symbool van het moderne leven zonder God is. Veel moderne kunst laat tevens zien hoe de mens tegenover zijn naaste staat en tegenover zichzelf. Ondanks alle mondigheidsverklaringen blijkt de moderne mens in zijn kunst zichzelf en zijn naaste te onteren, te bevuilen. Denk aan de afschuwelijke "menselijke" gestalte die Picasso weet op te roepen. Het allerlaatste restje besef dat de mens eenmaal beelddrager Gods was, lijkt daarmee uitgewist.

Veel van de moderne kunst is anti-christelijk, anti-humaan en anti-idealistisch. Moderne kunst is kunst in verval, omdat en zover zij in niets meer gelooft, niet in God en niet in de mens, niet in enigerlei zijn, waarde, norm of ideaal van het aardse zijn, van het menselijk bestaan of voortbestaan, van het tijdelijk of eeuwig leven. We hebben daarom uiterst kritisch te staan tegenover de moderne kunst die leeft vanuit de hier beschreven geest. Ook op het terrein van de kunst moeten we de geesten beproeven of ze uit God zijn.

Met deze kritische geest bewapend mogen we ook blij zijn, dat er nog steeds kunstenaars zijn (ook in ons land, ook uit eigen kring) die op een eigentijdse wijze bezig zijn positief werk te scheppen, waaruit verwondering blijkt voor de schepping, voor de gegeven werkelijkheid, waarin God ons in Zijn goedheid nog laat leven.

Veel moderne kunst tekent ons uitnemend het stuk van onze ellende, om met de Heidelbergse Catechismus te spreken. Het tragische is echter, dat het bij de moderne kunstenaars veelal een ellende-kennis is zónder schuldbesef. Ellende-kennis zónder kennis van God brengt een mens in de wanhoop. Laten we ons daarom, al is het op een bescheiden wijze, mogen inspannen om een kunst te bevorderen waarvan gelden mag wat staat in Fil 4:8.

Opmerking: In "Kunst en amusement" van dr. H.R. Rookmaker geeft hfdst. IV een bijzonder goede en op de problematiek van deze schets toegeschreven bespreking van de in Fil. 4:8 genoemde normen.

In "Lezen is kiezen" door C. Bregman is hiervan eveneens gebruik gemaakt. Voor een korte weergave van Rookmakers gedachten kan men dus ook in dit laatste boekje terecht (blz. 34-36).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen