JEANNE D’ALBRET Koningin van de hugenoten

Klap in het gezicht

Op 16 november 1528 wordt Jeanne geboren. Ze is het enige kind van Margaretha van Valois en Henri II. Henri II is koning van Navarra, het meest zuidelijke deel van Frankrijk. De ouders van Jeanne besteden de opvoeding van Jeanne uit aan een gouvernante, Aymee de Lafayette. Jeanne vangt als kind gesprekken op over ‘de nieuwe leer’. De Reformatie, die begonnen is bij Luther, is ook in Frankrijk doorgedrongen.

Als Jeanne een keer op bezoek is bij haar ouders in Navarra, maakt ze kennis met de kerkhervormers Roussel en Farel. Verschillende keren ontmoet Jeanne ook Johannes Calvijn. De moeder van Jeanne steunt deze reformatoren. Ze geeft hen onderdak, voert gesprekken met hen en luistert naar hun preken. Op een morgen liggen Roussel en Farel samen met Jeannes moeder geknield voor het ochtendgebed. Jeanne knielt ook neer. Onverwacht stapt vader Henri II binnen en hij wordt woedend als hij ziet dat zijn dochter beïnvloed wordt door de leer van de Reformatie. Dit kost Jeannes moeder een klap in haar gezicht. Dat zal Jeanne nooit vergeten.

Huwelijksaanzoeken

Zonder dat Jeanne het zelf weet, worden er al in haar kinderjaren tussen koningen en keizers huwelijksaanzoeken overwogen. Na een schijnhuwelijk met de hertog van Kleef, trouwt Jeanne in 1548 met Antoine de Bourbon, hertog van Vendôme. Het is een huwelijk uit liefde, waarin Jeanne gelukkig is. Een jaar na dit huwelijk overlijdt Margaretha, de moeder van Jeanne.

Koninkrijk op het spel

Antoine neemt Jeanne mee naar Parijs. Ze is dan zwanger van haar eerste kind. In 1551 wordt haar zoon Henri geboren. Als Jeanne zwanger is van haar tweede kind, krijgt ze bericht dat haar eerste kind door een slechte verzorging is overleden. In 1553 wordt er opnieuw een zoon geboren. Twee jaar na de geboorte van deze zoon sterft Jeannes vader. Dan wordt Jeanne op zevenentwintigjarige leeftijd koningin van Navarra. Een paar dagen na haar kroning, schrijft zij een brief aan een protestants edelman om advies te vragen: “Ik acht het ontrouw jegens God en jegens mijn volk, om nog langer in onzekerheid en verwarring te aarzelen”. Jeanne wil het anders doen dan haar moeder. Maar als ze zich openlijk aansluit bij de hugenoten, zal de paus zich tegen haar keren. Haar koninkrijk staat op het spel. Jeanne stelt haar keuze uit. Nadat opnieuw twee kinderen kort na de geboorte overlijden, wordt in 1559 dochter Catherine geboren.

“Uw regering, mevrouw, kan alleen dan voor Hem bestaan, als u uw majesteit aan Hem onderworpen houdt.”

(Uit een brief van Johannes Calvijn aan Jeanne d’Albret)

Het zaad van het Woord ontkiemt

In deze periode begint het zaad van het Woord, wat in haar kinderjaren al gestrooid is, te ontkiemen. Jeanne maakt van Navarra een veilige haven voor de protestanten. Ook Antoine, haar man, is regelmatig onder het gehoor van protestantse predikers. Theodorus Beza, de opvolger van Calvijn, komt op bezoek in Navarra en vraagt openlijk aan Antoine of hij de hugenoten wil steunen. Hij wijst er met klem op dat God Antoine om die reden in een hoge positie heeft geplaatst. Antoine belooft erover te denken.

Ook Jeanne durft zich nog steeds niet openlijk voor de hugenoten uit te spreken, hoewel ze in alles laat zien dat ze hen steunt. Nog steeds is Jeanne niet bereid om alles op te geven voor de waarheid.

“Ik zie de moeilijkheden wel, die u kunnen tegenhouden; de vrees en twijfel, die u kunnen ontmoedigen. Maar wij dienen Hem niet oprecht, als mensenvrees ons ervan afhoudt om God de eer te geven die Hem toekomt. Zijn onoverwinnelijke kracht schatten wij dan niet op de juiste waarde.”

(Uit een brief van Johannes Calvijn aan Jeanne d’Albret)

Belijdenis doen

Als François II op zestienjarige leeftijd koning wordt van Frankrijk, neemt de vervolging van de protestanten in alle hevigheid toe. De hugenoten krijgen de schuld van een samenzwering tegen de koning. Antoine is ook verdachte. Jeanne vlucht met haar kinderen naar Navarrans, de sterkste stad in haar koninkrijk. Daar brengt de grote nood van haar land, haar volk en haar man, Jeanne op haar knieën. Jarenlang is Jeanne op twee gedachten blijven hinken. Maar op eerste kerstdag 1560 doet Jeanne belijdenis van het protestants geloof en sluit zij zich openlijk aan bij de hugenoten. “Ik verklaar,” zegt Jeanne, “dat Navarra en al het omliggende gebied wat onder mijn gezag staat, voortaan geregeerd wordt bij de genade van God. Ik wens hierin standvastig te blijven, ook al kost het mij mijn kroon, mijn weelde of mijn kinderen.”

“Wij moeten Hem ook volgen op ruwe en moeilijke wegen, wanneer het Hem behaagt ons op de proef te stellen. U hebt geleerd, dat wij God zonder strijd niet kunnen dienen.”

(Uit een brief van Johannes Calvijn aan Jeanne d’Albret)

Vervolgingg

Antoine wordt onder druk gezet door Catharina de Medici, de moeder van François II. Antoine zweert zijn protestantse geloof af. Hij ontbiedt Jeanne om ook naar Parijs te komen. Daar wordt zij voor de keuze gesteld: of de mis bijwonen, of haar koninkrijk verliezen. Nu is het voor Jeanne niet moeilijk meer. Jeanne antwoordt: “Als ik mijn koninkrijk in de éne hand en mijn zoon in de andere had, dan zou ik die beide liever in de diepten van de zee werpen, dan naar de mis gaan!”

Als het leven van Jeanne in gevaar komt, keert ze terug naar Navarra. Kort daarna overlijdt Antoine in 1562. De godsdienstoorlogen breken los, die met tussenpozen zesendertig jaar zullen duren. Tienduizenden hugenoten komen om.

“Alleen mevrouw, wordt niet moe om stand te houden. Want u hebt God tot uw steun. Wij gehoorzamen Hem immers niet op goed geluk, maar Hij zal uw standvastigheid bekronen, indien zij gegrond is op Gods Woord. Al zou de hele wereld wankelen, als ons anker vastgemaakt is in de hemel, komen wij zeker in de goede haven aan.”

(Uit een brief van Johannes Calvijn aan Jeanne d’Albret)

Bloedbruiloft

Na de dood van Antoine maakt Jeanne van het calvinisme de staatsgodsdienst van Navarra. Jeanne past wetten aan, zodat protestantse predikers beschermd worden. Beelden worden uit de kerk verwijderd. De Bijbel wordt vertaald in het Baskisch dialect. De belijdenis van La Rochelle wordt opgesteld. Al deze dingen doet Jeanne met gevaar voor haar eigen leven. In 1572 komt Catherina de Medici met het voorstel van een huwelijk tussen haar dochter en Henri, de zoon van Jeanne. Volgens Catherina zou dit huwelijk een eind maken aan de strijd tussen de katholieken en protestanten. Jeanne stemt toe. Kort voor het huwelijk wordt Jeanne ziek en op 9 juni 1572 overlijdt zij. Velen denken dat ze vergiftigd is door Catherina de Medici. Op 19 augustus 1572 vindt de huwelijksplechtigheid plaats in de Notre-Dame. Enkele dagen later worden tijdens de Bartholomeüsnacht honderden hugenoten afgeslacht. De bruiloft loopt uit op een bloedbruiloft. Jeanne is dan al de strijd te boven. Daar is de bruiloft van het Lam. Daar zingt Jeanne voor eeuwig van Gods ontferming.

Tijdlijn

16 november 1528: Jeanne d’Albret wordt geboren;

1540: 1 ^e huwelijk;

1548: 2 ^e huwelijk. Eén van haar zonen uit dit huwelijk wordt later koning van Frankrijk;

1549: moeder van Jeanne overlijdt;

1555: vader van Jeanne overlijdt, Jeanne wordt koningin van Navarra;

1560: Jeanne komt er openlijk voor uit dat ze calvinistisch is geworden;

1562: Echtgenoot van Jeanne overlijdt, Jeanne vlucht naar La Rochelle;

1572: Jeanne overlijdt vlak voor de bruiloft van haar zoon.

Dominee De Wit:

“Het is goed om al jong kennis te nemen van de kerkgeschiedenis. De Heere heeft in deze geschiedenis laten zien hoe Hij Zijn kinderen toebrengt én ook thuisbrengt. Soms gaat dit door diepe dalen. Dat gold zeker voor de hugenoten, over wie in dit artikel een deel van hun geschiedenis is beschreven. Ontzettende en bloedige vervolgingen zijn hun deel geweest. Juist in de grote verdrukking kwam echter ook de genade die de Heere hen bewezen had openbaar. Dat de verdrukking heel ver kon gaan, blijkt in de genoemde Bartholomeüsnacht. De zoon van Jeanne d’ Albret, de toen nog protestantse Hendrik van Navarra, trouwde met de dochter van de roomse Catharina de Medici (moeder van de Franse koning Karel IX). Er kwamen veel hugenoten naar Parijs. Na een aanslag, vlak voor dit huwelijk, op admiraal de Coligny (de leider van de protestanten) vreesde Catharina dat de hugenoten wraak zouden nemen. Ze riep, samen met Hendrik I van Guise (de leider van de roomsen) haar zoon Karel IX op om de leiders van de protestanten te executeren. Karel IX riep uit: ‘Dood ze allemaal!’ Hierop zijn duizenden hugenoten in de nacht van 23 op 24 augustus 1572 vermoord. In Rome liet de paus het Te Deum laudamus (Wij loven U, God) zingen. Hoewel hierna ook een periode van betrekkelijke rust aanbrak (Edict van Nantes), werd in 1629 dit edict weer opgeheven en braken de vervolgingen weer los. Hierdoor zijn veel hugenoten ook in Nederland terechtgekomen. Ook in onze gemeenten zijn er nog families met een hugenotenachtergrond. Veel hugenoten zijn tot zegen geweest voor de kerk in Nederland! God schrijft geschiedenis en de duivel heeft het niet gewonnen. Zo is kerkgeschiedenis tot troost. Zullen jullie ook bedenken wat ons voorgeslacht ervoor over had om het kostbare Pand te bewaren? Zullen we er samen zuinig op zijn?”

Verder praten

Op JV, thuis of met je vrienden:

 Wat spreekt jou wel of niet aan in de geschiedenis van Jeanne d'Albret?

 Jeanne was bang om haar koninkrijk te verliezen als ze de Heere ging dienen. Wat heb jij over voor de dienst van de Heere?

 De tijd waarin Jeanne leefde, was een tijd van hevige vervolgingen. Kun je in deze tijd ook spreken van vervolging? Op welke manier heb jij daar mee te maken?

Wings like a Dove

Christine Farenhorst

Uitgeverij P&R Publishing

Het boek is geschreven in het Engels.

Meer lezen over Jeanne d’Albret?

Laat ons voor 11 februari weten waarom

jij kans wilt maken op dit boek via:

danielredactie@jbgg.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen