De emotionele achtbaan

Omgaan met emoties

Hoe ga je als ouder om met de wisselende emoties van je kind? We gaan in gesprek met Maartje Hoepel. Zij is als orthopedagoog verbonden aan het Driestar College, een reformatorische school voor voortgezet onderwijs. In haar werk heeft ze contact met leerlingen, docenten en ouders.

Maartje zegt dat het belangrijk is om als ouder rustig en begripvol te reageren. “Probeer te begrijpen waar de emoties vandaan komen, luister goed naar wat je kind zegt en vraag door. Vervolgens probeer je je kind uit te leggen dat wisselende emoties bij de leeftijd horen. Een kind heeft uitleg nodig van een volwassene: waarom reageer ik zoals ik doe? Waarom raak ik vrolijk of overstuur van bepaalde dingen? Hoe kan ik grip krijgen op wat ik voel? Op deze manier voelt een kind zich gesteund door de ouder, met als gevolg dat een kind zichzelf kan zijn en bij de ouder terecht kan met kwetsbare vragen.

Houd jezelf voor: deze onrustige tijd is ergens goed voor, het kind is op weg een eigen identiteit te ontwikkelen en heeft daarvoor tijd en verschillende ervaringen nodig.”

Gedrag in de groep

Voor veel tieners is de groep van leeftijdsgenoten heel belangrijk. Hun klas, hun vriendengroep. Ze praten met elkaar, voetballen met elkaar, lachen met elkaar en bespreken hun verdriet met elkaar. Dit kan zowel positief als negatief werken. Dit is ook wat Maartje ziet in de klassen. Maar kunnen leerlingen elkaar ook meetrekken in depressieve gevoelens?

Maartje vertelt over een ingrijpend voorval op school. “In 2017 heeft een van onze leerlingen suïcide gepleegd. Dit was en is heel ingrijpend voor leerlingen en personeel. In de maanden daarna zijn er meerdere leerlingen geweest die aangaven ook met sombere gedachten te worstelen en sommigen hadden suïcidale gedachten. Het is belangrijk dat leerlingen voelen dat er ruimte is om dit te delen. Tegelijkertijd is het van groot belang hoe we daar als school en ouders op reageren. Zonder passende begeleiding kan het gebeuren dat leerlingen elkaar op verkeerde wijze beïnvloeden, waardoor de negatieve spiraal te sterk wordt en ze elkaars negatieve gedachten versterken. Het is belangrijk om eerst goed naar tieners te luisteren: ‘Wat denk je, wat bespreken jullie onderling?’ Het is belangrijk dat de groep leert dat positieve steun heel goed is, maar dat het betrekken van een mentor ook nodig is. Jongeren kunnen deze moeilijke problemen niet zelfstandig oplossen.

Op het Driestar College zal dit dan, na toestemming van de ouders en (afhankelijk van de leeftijd) van de leerling, in het zorgoverleg besproken worden. In het Intern Zorgoverleg worden zorgen gedeeld en afgesproken op welke manier de leerling het beste kan worden geholpen.

Jongeren kunnen elkaar gelukkig ook tot steun zijn. Ze kunnen vaak aan een goede vriend of vriendin makkelijker vertellen waar ze mee zitten. Een goede vriend(in) is trouw, kan humor en ontspanning bieden. Voor jongeren is het ook heel belangrijk om te weten dat ze niet de enige zijn met een bepaald probleem. Zij voelen zich minder eenzaam en ervaren minder schaamte.”

Martha’s zoon van 15 (Rolf) is depressief.
Hij heeft gesprekken bij een psycholoog. Martha voelt zich erg onzeker en tekortschieten in haar zorg voor Rolf. Ze maakt zich zorgen, ze ziet dat hij niet gelukkig is. Hoe kan ze hem helpen? Ook praktisch loopt ze tegen vragen aan. Hij wil het liefst in bed blijven liggen en niet naar school. “Ik kan mij toch niet concentreren en ben te moe”, zegt hij. Martha vindt dat hij toch moet proberen activiteiten te ondernemen en een dagritme vast te houden. Hoe kan ze een goede moeder voor Rolf zijn?

Er zijn een aantal tips voor ouders, die helpend kunnen zijn. Praat met je kind en stel vragen wat je kind nodig heeft van jou. Beloon positief gedrag door bijvoorbeeld te zeggen: “Wat fijn dat je net hebt ontbeten met ons, dat vond ik heel dapper van je. Ik weet dat je ertegen op zag.” Help het kind structuur in de dag te brengen, een regelmatig dag-nachtritme is erg belangrijk. Voor het ene kind is het belangrijk elke dag naar school te blijven gaan, voor het andere kind is dat te hoog gegrepen. Overleg dit met school. Stimuleer je zoon of dochter dingen te doen die hem een positief en actief gevoel geven. Wees er altijd voor je kind. Maar wees je ook bewust van je eigen grenzen: zoek (praktische) steun in je omgeving als je merkt dat het te zwaar wordt. Vertel aan je man, een vriend of vriendin hoe het met jou gaat en vraag om hulp als dat nodig is.

Maaikes dochter Hanna is 16 jaar, zit in HAVO 4.

Haar beste vriendin Thirza is depressief. Ze komt nu niet elke dag naar school, maar Hanna gaat trouw elke dag even bij Thirza langs. Ze wil graag een goede vriendin voor haar zijn. Maaike bewondert deze inzet van Hanna voor haar vriendin, maar twijfelt of het niet teveel is voor haar. Vaak komt Hanna na dit dagelijkse bezoekje down thuis en ze zit dan voor zich uit te staren. Maaike is bang dat Hanna meegetrokken wordt in de depressie van Thirza. Moet Maaike Hanna hierin beschermen? Het is ingrijpend voor Hanna om deze sombere fase van haar vriendin van dichtbij mee te maken. Het is heel begrijpelijk dat dit effect heeft op haar eigen emoties.

Het is zeker nodig dat Maaike haar dochter hierbij begeleidt. Ook dan is praten en luisteren weer heel belangrijk. Hanna kan zodoende haar gedachten en emoties onder woorden brengen, zodat ze er grip op krijgt. Maaike kan haar vertellen dat het heel goed is dat Hanna haar vriendin steunt. Het is zo waardevol als Thirza merkt dat haar vriendin trouw is in haar vriendschap. Hanna zelf zal moeten leren dat zij niet de problemen kan oplossen voor Thirza, daarvoor zijn ze te groot. Hanna is hier niet verantwoordelijk voor, een schuldgevoel kan haar overvallen als ze ziet dat de problemen bij Thirza niet overgaan, maar dat is niet terecht. Als Hanna of haar schoolwerk er te veel onder gaat lijden, kan er worden overwogen om minder vaak bij Thirza langs te gaan. Dit zal goed met Thirza (en haar ouders) moeten worden besproken. Geef uitleg bij deze beslissing, spreek goed af wanneer Hanna wel zal komen en zoek naar andere manieren om steun te geven: iedere dag even een appje sturen, af en toe een kaartje, iets lekkers langs brengen.

Wat kun je beter niet doen?

Probeer niet boos op moeilijk gedrag te reageren, maar ga op zoek naar de oorzaken. Stel niet te hoge verwachtingen aan je kind, houd het klein (we eten straks om 17.30 uur, kom er maar bij zitten). Doelen voor volgende week of volgende maand zijn vaak al te moeilijk en te ver weg.

Mark opent net voordat zijn kinderen thuiskomen zijn mailbox en ziet een mailtje binnenkomen van school. Een leerling is overleden, door zelfmoord. Hij schrikt ervan. Hij kent de jongen niet, maar straks komen zijn kinderen thuis. Hoe moet hij reageren? Mark zal er goed aan doen om dit met zijn kinderen te bespreken. Vraag of ze al gehoord hebben van het verdrietige bericht, vraag of ze deze jongen kennen, luister, geef ruimte voor hun gedachten en emoties. De ene jongere zal zich makkelijk en snel hierover kunnen uiten, een ander is misschien aanvankelijk heel stil. Geef dan ruimte voor overdenking, dit nieuws heeft tijd nodig om ‘binnen te komen’. Probeer later op de dag of de volgende dag (en de volgende maand) er nog eens over te beginnen, laat ook merken wat het met jezelf doet en welke vragen er bij je leven. Jezelf kwetsbaar en open opstellen zal je kinderen helpen om dat ook te doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen