Open gesprek

Op een gegeven moment kwam bij Büdgen het besef dat social media niet zomaar een modegril was. “Mijn kinderen liepen op mij vooruit. Zelf was ik niet bezig met ontwikkelingen als Hyves en Facebook, maar mijn kinderen wilden op Hyves. Eerst hebben we daarover gesproken en afspraken gemaakt. Toen zag ik Hyves nog als iets wat leeftijdsgebonden is en over gaat. Pas toen mijn kinderen naadloos de overgang maakten naar Facebook, begon het te dagen dat sociale media weleens een blijvertje zouden kunnen zijn. Dat is voor mij definitief bevestigd toen ik op LinkedIn ging. Sociale media vormen nu een heel nieuwe vorm van met elkaar communiceren en zijn niet meer weg te denken uit de samenleving.” Dat vraagt om voortdurende bezinning en een opvoedondersteuning op diverse fronten. Vanuit het Wartburgcollege worden onder andere ouders bijgespijkerd op IT-gebied. Internet, maar ook sociale media komen aan de orde. “De toerusting spitst zich vooral toe op de valkuilen van open internet en hoe je moet omgaan met privacygevoelige gegevens. Wie laat je toe tot je profiel en weet je dat alles wat je online zet, niet zomaar opgeschoond kan worden? Het ultieme doel van deze cursus is dat ouders in staat zijn thuis het gesprek aan te gaan.” Bezinning en bijblijven gaan hand in hand. “Natuurlijk kunnen wij deze toerusting niet alleen vormgeven vanuit de school. We hebben elkaar als school, jeugdwerk en kerk hard nodig. Helaas blijken we gezamenlijk niet in staat te zijn een gedeelte van de ouders toe te rusten. Dat baart me weleens zorgen.”

Voorzichtigheid

Sociale media zijn niet langer te negeren. Natuurlijk worden ze buiten de les gehouden; leerlingen kunnen er eenvoudigweg niet op tijdens de schooluren. Anderzijds start het Wartburg ook met een elektronische leeromgeving waarin studenten hun leerproces digitaal gaan vormgeven. “Jongeren werken zo samen met docenten. Ze bespreken online de voortgang van de studie, wisselen informatie uit met de projectgroepen waarin ze deelnemen. Juist op dit gebied ligt de kracht van sociale media.” Maar zover is de school nog niet. “Als docent heb je een gezagsverhouding en niet een vriendschapsrelatie. Aan de docenten wordt grote terughoudendheid geadviseerd. Deze terughoudendheid komt voort vanuit het gezamenlijke gevoel rondom Hyves dat sociale media vooral een uiting zijn van de heersende jeugdcultuur. Toch is het de vraag hoe lang onze voorzichtige houding stand houdt. Met de overgang van Hyves naar Facebook wordt de informatieuitwisseling wel een stuk informatiever. Ook bedrijven zitten massaal op Facebook. Het lijkt te normaliseren.”

Genadetijd

Hoe geef je als school leiding aan een ethische bezinning terwijl je per definitie achterloopt op de technologische ontwikkelingen? “Je moet je hierdoor niet laten ontmoedigen, maar de voorlichting heel nuchter insteken vanuit vrijetijdsbesteding. Iedereen heeft tijd nodig om te slapen, te eten, huiswerk te maken en voor de familie. Maar tijd is genadetijd. Het is de vraag hoe groot de plek is die sociale media mogen innemen van de tijd die resteert.” Een tweede aspect betreft het 24 uur per dag online zijn: “Ik kom jongeren tegen die echt met de angst leven om ook maar iets te missen. Met zulke jongeren moet je in gesprek over deze angst en de druk om voortdurend online te zijn.” Datzelfde geldt voor de grootte van de vriendenkring. Als de buitenste cirkel van de vriendenkring te groot wordt, met allerlei ‘vrienden’ die je niet eens persoonlijk kent, hoe moet je daarmee omgaan? Wat ga je wel en wat niet online vertellen?

Niet alles voor zoete koek

Zien jongeren onze bezorgdheid niet als een bevestiging van de generatiekloof? Büdgen: “Jongeren vinden het soms onzin als ik mijn zorgen laat merken. Toch gaat het erom dat ze leren prioriteiten te stellen. Als opvoeders moeten we niet uitgaan van ons eigen referentiekader. Wij besluiten of we wel of niet deelnemen aan social media, maar jongeren hebben die keuze niet echt. Het is er èn het maakt een belangrijk deel van hun wereld uit. Onze grondhouding moet dan ook zijn: het is er, maar ik slik niet alles voor zoete koek. Het gesprek moet vooral gaan over het ‘hoe’. Als alle kinderen een smartphone hebben, wil dat nog niet zeggen dat mijn kind die ook moet hebben of die nu al moet hebben. Het gaat erom of mijn kind er aan toe is en onder welke voorwaarden het hier gebruik van mag maken.”

Praten over ontwikkelingen

C.S. Lewis waarschuwde voor de weg van de geleidelijkheid: ‘Moord is niet beter dan een spel kaarten, als dat het kan bewerken. De veiligste weg naar de hel is heus die van de geleidelijkheid, de flauwe helling, lekker zacht voor je voeten, zonder plotselinge bochten, zonder mijlpalen en handwijzers’. In hoeverre moeten wij als christenen sociale media zien als ‘een spel kaarten’? Büdgen: “De weg van de geleidelijkheid geldt voor ontzettend veel zaken. Telkens geldt of we er beter mee zijn voor onze eeuwigheidbestemming. Hebben we meer tijd gekregen voor de Heere en Zijn dienst? Was de kortere werkweek een zegen of een vloek? Wat heeft het ons gebracht? Die vraag moeten we telkens stellen. Hebben we over de dingen die in ons leven komen een zodanige regie dat de tijd om bezig te zijn met het Woord niet onder druk komt?” Juist over deze thema’s moeten ouders praten in de opvoeding. “In het pastoraat heb ik eens een gesprek gehad met een vrouw die diverse kinderen had verloren. Wat ze zei heeft diepe indruk op me gemaakt. Toen ik haar vroeg hoe ze dit heeft kunnen volhouden, antwoordde ze drie dingen: ‘Door Gods genade, doordat ik tijd had om erover na te denken en doordat ik in mijn omgeving wijze mensen ontmoette die verder waren dan ik in de verwerking’.” Via het gesprek met andere opvoeders leren ouders de ontwikkelingen in het juiste perspectief te duiden. Dat bewaart voor al te overhaaste conclusies, bijvoorbeeld dat jongeren alleen digitaal oppervlakkige contacten onderhouden. “Natuurlijk, die zijn er ook, maar ik heb voorbeelden gezien van gesprekken via MSN waar ik erg van onder de indruk was. Ik voelde me door de jongeren beschaamd.” 

Christen zijn

We kunnen het gesprek over sociale media voeren vanuit de tijdsbesteding, maar er is ook een andere kant. “Thuis was er bij ons een belangrijke eis: we willen aan je Hyves kunnen zien dat je christen bent.” Op die manier leren jongeren dat ze christen moeten zijn in alle facetten van het leven, ook in de sociale media. “Ik zie die positieve insteek ook om me heen: jongeren adviseren elkaar, houden elkaar vast in de menselijke nood en laten het Woord spreken. Eigenlijk vind ik dat wel mooi.” Wel is het de vraag of elk platform zich leent voor een christelijke boodschap. Bij Twitter is de kans om afgebrand te worden groot. Elke christelijke reactie wekt een hausse van tegenreacties op die volstrekt ongenuanceerd is.

Wordt de integriteit van de Boodschap niet geschaad als jongeren bijvoorbeeld Bijbelteksten gaan ‘liken’ via Facebook? “Het is jammer dat nu op sociale media zo weinig leiding aanwezig is. Brengen we jongeren nog liefde voor de gereformeerde belijdenis bij? Leren we hen om door oneliners heen te prikken? Moeten wij onze jongeren niet opzoeken waar ze zijn? Je moet daar over nadenken. Je moet het je op z’n minst afvragen. Eerder kon je sociale media nog afdoen als jeugdcultuur. Dat kan nu niet meer.”

Hypes leren duiden

Als Büdgen terugkijkt, ziet hij in zijn gezin een ontwikkeling in het mediagebruik. Het op Hyves gaan leidde eerst tot een golf aan sociale media. “Mijn vrouw gebruikte weleens het woord ‘verslaving’.” Daarna kwam het gesprek op gang en na verloop van tijd werd het gebruik van sociale media genormaliseerd. Het corrigerende gesprek met als kern ‘waar wil jij je tijd aan besteden’ was in deze ontwikkeling niet onbelangrijk. “Ik heb enorm veel respect voor gezinnen die ervoor kiezen hun kinderen medialoos op te voeden. Toch vraag ik me af hoe kinderen die zelf niet vertrouwd zijn geraakt met de duiding van nieuwe ontwikkelingen, later hun kinderen zullen opvoeden.

We weten niet of onze kinderen het meemaken dat deze ontwikkeling over gaat. Daarom moeten wij hen voorbereiden om ook hun kinderen hierin op te kunnen voeden.” In de jonge jaren wordt het geweten gevormd. Daarom is het belangrijk dat kinderen opgevoed worden om (later) zelfstandig de nieuwe hypes van hun tijd te duiden op grond van Gods Woord.

Open gesprek

Jongeren hebben vooral het gesprek nodig met hun ouders en opvoeders, over hoe ze alle ontwikkelingen moeten duiden. Daarvoor is het allereerst nodig dat ouders kennis vergaren. Op die manier word je een serieuze gesprekspartner voor je kinderen. “Exploreer vooral de kennis die de jongeren zelf hebben. Beschouw hen als experts op dit gebied. Vanuit onze levenservaring kunnen we, nadat we begrijpen hoe de vork in de steel zit, vragen stellen en de ethische dilemma’s op tafel krijgen.” Dat betekent een kritische, maar open houding. “Met een overtuiging dat social media een intrinsiek kwaad is, plaats je jezelf buiten de discussie. Jongeren nemen je niet serieus. Weet je het ook waarover je het hebt als je stelling neemt?” In een open gesprek zullen ouders ook worden bevraagd op hun eigen omgaan met media. “Het komt niet over als je tegen je kinderen moet zeggen: ‘Ik doe dat ook, maar eigenlijk deugt het niet’. Je kunt beter vragen: ‘Ga jij me eens uitleggen wat je er allemaal mee doet’. Dat brengt dichterbij en maakt een gezamenlijke bezinning mogelijk.” Ouders moeten niet te bang zijn voor kritiek. Jongeren houden de spiegel voor: Hoe gaan hun ouders met hun tijd om? Wat heeft er bij hen prioriteit als de mobiele telefoon onder het eten rinkelt?

Uitgelicht:

1. Sociale media vormen een nieuwe manier van communiceren.

2. Tijd is genadetijd. Het is de vraag hoe groot de plek is die sociale media mogen innemen.

3. Sociale media: het is er, maar ik slik niet alles voor zoete koek.

4. Christen moet je zijn in alle facetten van het leven.

5. Jongeren houden de spiegel voor: Hoe gaan hun ouders met hun tijd om?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen