Mooier dan engelenzang

Als het gaat over muziek in de Bijbel, wat voor soort muziek is dat geweest?

“Dat was nagenoeg altijd geestelijke muziek. Van een enkel geval weten we het niet precies; soms was de muziek nadrukkelijk aan afgoderij verbonden. Het bekendste zijn de Psalmen. Mozes heeft er al gemaakt in de woestijn. David heeft er veel gedicht als schaapherder, maar ook toen hij moest vluchten voor Saul. Later zijn deze liederen met veel andere - van Asaf en Heman bijvoorbeeld - gebruikt door de Levietenkoren bij de eredienst in de tabernakel en de tempel.

Muziek werd ook in oorlogstijd gebruikt. Koning Josafath liet zijn infanterie in de oorlog niet voorafgaan door commando’s, maar door zangers, die de heilige Majesteit prijzen zouden, blijkt uit 2 Kronieken 20: 21. En Elisa vroeg om een ‘speelman’, staat in 2 Koningen 3: 15, waardoor de hand des Heeren op hem kwam.

We lezen in Genesis 4: 21 voor het eerst over muziek bij Jubal, de zoon van de goddeloze Lamech. We weten niet hoe hij deze in zijn zondige omgeving gebruikte. Wel weten we dat in het dal van Dura allerlei muziekinstrumenten gebruikt werden voor afgoderij. En Amos spreekt van feestmuziek, die vergeleken wordt bij de instrumenten die David gebruikte, maar die God veroordeelde en wilde wegnemen. Het is wel duidelijk dat mooie muziek ook toen al werd misbruikt.”

Wanneer werd er in de bijbelse tijd muziek gemaakt?

“Thuis bij het werk, onderweg, bijvoorbeeld bij het opgaan naar Jeruzalem en bij de eredienst in de tempel. Maar ook afgodendienst ging gepaard met muziek. David dichtte om uiting te geven aan zijn geestelijk leven. Anderen mochten er van leren, want het was geïnspireerd en dikwijls ook profetisch. Ongetwijfeld zocht men stichting als men op weg was naar Jeruzalem. De harten moesten worden toebereid. Bij de eredienst werden de Psalmen vooral tot onderwijzing, maar ook tot verheerlijking van God gezongen. Er waren Psalmen voor alle gemoedsgesteldheden en God heeft ze ongetwijfeld toen gebruikt zoals Hij ze nu gebruikt: om harten te verklaren en leiding te geven aan het geestelijk leven. Bij afgodendienst heeft men toen, zoals dat nu ook gebeurt, de geesten der mensen willen bewerken en neigen tot zonden.”

David dichtte psalmen, maar hoe kregen deze Psalmen een plaats in de tempeldienst?

“We kunnen dat niet precies nagaan, omdat het niet in de Bijbel beschreven wordt. We weten alleen dat het zo is. De voorvoegsels, die in de Statenvertaling vaak onvertaald bleven, duiden op een muziekinstrument, maar sommigen denken ook aan een zangwijze. Het is goed mogelijk dat ze geschikt gemaakt zijn voor koorzang of voor een reizang. Wellicht heeft David ze zo al geschreven.

Het is alles gebeurd onder inspiratie van de Heilige Geest, Die ze ook ons gegeven heeft.”

Een andere dichter, Heman, was ‘doodbrakende’ en zijn bestraffing was er iedere morgen. Toch had hij zijn taak bij de tempelzangers. In een preek zei een predikant: ’Hoe naar Heman er ook aan toe was, toch riep hij zijn zonen op om te zingen’. Wat heeft dat nu nog te zeggen?

“Er zijn Psalmen voor allerlei omstandigheden en gemoedsgestalten. Ik weet van een vrouw die, toen ze in de rouw was, een jaar niet gezongen heeft. Daar kun je begrip voor hebben.

Toch is het niet zo dat er geen Psalmen zijn die je in droeve omstandigheden zou kunnen zingen. In de grootste nood kan Psalm 88 van Heman wellicht de toestand van een hart weergeven. Laat zo iemand dan ook zien dat Heman ermee vlucht naar de God zijns heils!”

Van Luther is bekend dat hij graag zong. “Zingen is twee keer bidden.” Zegt u hem dat na?

“Ik heb die uitdrukking bij hem nog niet kunnen vinden; anderen schrijven hem op naam van Augustinus, van wie Luther veel leerde.

Er wordt wel iets heel moois in gezegd. Ik vraag mijn catechisanten ook wel eens of ze weten wat ze gebeden hebben, als we klaar zijn met het zingen van een psalmvers. Veel verzen behelzen namelijk een gebed. Zing je de woorden, dan kan het zijn dat de Heere je hart daardoor bewerkt en de woorden als het ware laat resoneren in je hart. Dan worden woorden zaken!”

Hoe belangrijk zijn zang en muziek voor de eredienst?

“Er zijn in de kerkdienst delen waarin de mens tot God spreekt en delen waarin God tot de mens spreekt. De zang hoort bij het deel waarin de mens tot God spreekt of de boodschap van God beantwoordt. Door wat Hij Zelf door de Psalmen in het hart wil leggen.

Ik denk dat de orgelmuziek een onderwerp apart is. In verschillende tijden zijn in de Nieuwtestamentische eredienst de instrumenten geweerd. Denk aan Calvijn, aan Schotland, maar ook aan de reformatie in ons land en aan de voorstanders van de Nadere Reformatie. Het orgel is weer geaccepteerd om de gemeentezang te ondersteunen, maar niet als concertinstrument tijdens de eredienst. Toch kan wat een organist speelt voor of na de dienst heel stichtelijk zijn en dienen zoals de speelman voor Elisa. Het is heel verdrietig als het orgelspel aanleiding geeft tot twist en tweedracht. Dan kan het beter zwijgen.

Waardevol is tijdens de eredienst het zingen. Door psalmgezang heeft de Heere ook dikwijls gewerkt.”

Welke plaats kunnen zang en muziek innemen in de huisgodsdienst?

“Een grote plaats! Wat jammer dat er zo weinig gezinnen zijn waar tijd wordt genomen voor huisgodsdienst. En waar het gebeurt, wordt vaak nog weinig gezongen. Ieder kind dat muzikale gaven heeft, moet gelegenheid krijgen die te gebruiken. Eenvoudig en niet al te duur kan dat door de prachtige blokfluit. Anderen kunnen daarbij zingen. Het orgel zou zijn plaats terug moeten krijgen in onze gezinnen.

Voor mij is het onvergetelijk hoe we op zaterdag- en zondagavond met een stuk of tien jongeren altijd zongen rond het orgel. Ook andere instrumenten kunnen daarbij een plaats krijgen. Jammer dat je ziet dat ze soms aftrekken van de geestelijke muziek, omdat er zoveel wereldse muziek is die zo mooi is. Wie het doel van het musiceren ter harte gaat, hoort graag dat alles betrokken wordt op de dienst van God.

Lees eens Efeze 5: 19 en Kolossenzen 3: 16. Tijdens de Nadere Reformatie werd dit gepraktiseerd. Men zong daar veel en onze oudvaders hebben er veel verzen voor gedicht. In de Engelse en Schotse cultuur is ook veel gezongen en de prachtige bundels waar men daar nog uit zingt, verdienen ook onze aandacht. Er zou nog meer uit vertaald en herdicht moeten worden!”

Welke liederen zou u uw kleinkinderen graag aan willen leren?

“Allereerst de psalmen, dan de liederen van Valerius’ Gedenkklank, ontstaan in onze strijd tegen Spanje. Vervolgens zijn er prachtige verzen van onze oudvaders – denk aan de verzen van Revius – die goed gezongen kunnen worden. Er zijn Engelse hymns vertaald die een gezonde geloofsleer en bevinding vertolken; ik hoop dat ze die leren en zingen. Zelf heb ik verschillende verzen voor kinderen gedicht en ik hoop dat ze niet in vergetelheid raken. Van McCheyne vertaalde ik veel verzen die ook gezongen kunnen worden. Maar wie de verzen ook dichtte, ik hoop dat ze veel leren en zingen van wat er in bezongen wordt van de ware vreze des Heeren.”

Wat betekent muziek voor u persoonlijk?

“Ik ervaar het als een gave van God. Hij geeft ons een stem om te spreken en om te zingen. Ook de muziekinstrumenten moeten gebruikt worden tot eer van onze Schepper, zoals daar in Psalm 150 van wordt gezongen. Ik heb altijd graag op het orgel gespeeld en het liefst zing ik er ook bij.

Laat de muziekinstrumenten het Woord Gods dienen. In mijn auto beluister ik graag geestelijke muziek waarbij ik mee kan zingen. De woorden kunnen door de Heere gebruikt worden om de zaken zelf in herinnering te brengen of ook om ze erdoor te werken. Als God onze harten gaande maakt, is zulke muziek een middel in Zijn hand om ons te leiden.

Hier op aarde zitten we er zelf altijd tussen als we zingen. De duivel wil bij het mooiste zangkoor nog graag dat men zijn eigen eer bedoelt. Gods kinderen hebben daar last van. Ze verlangen eenmaal zonder zonden, instemmend met de engelenzang, de lof des Heeren te bezingen. Ja, ze kunnen het mooier, want de engelen kennen de beleving van de toepassing van Christus’ bloed niet. Ze verlangen er naar eeuwig te zingen van Gods goedertierenheên.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen