3. Reageerbuisbaby

Gods Woord verbindt de voortplanting en ook hetgeen tot bevruchting kan leiden, dus het sexuele leven, aan het huwelijk, de eenheid van een man en een vrouw. Daarbij geeft de Heere de één aan de ander tot tijdelijke en geestelijke bijstand, maar ook komt tot de gehuwden de opdracht samen te bouwen aan de voortzetting van het menselijk geslacht: weest vruchtbaar en vermenigvuldigt.

Huwelijk en voortplanting

De Heere schiep de mens mannelijk en vrouwelijk, waardoor als gevolg van de geslachtsgemeenschap tussen man en vrouw kinderen worden verwekt. De mogelijkheid om op deze wijze kinderen te krijgen, is een geschenk. Dat dienen we voor ogen te houden. Het is ook niet ieder gegeven. De huwelijksopdracht is dan tegelijk een gegeven zegen. De getrouwden aan wie dit zo grote voorrecht is onthouden, zullen dit zo veel te meer beseffen. Zij die wel kinderen hebben, kunnen nauwelijks het leed peilen dat achter een kinderloos huwelijk schuilt. Hoewel men dat niet altijd aan de buitenkant merkt, ligt hier vaak een groot verdriet. Als zodanig is het een goede zaak dat pogingen in het werk gesteld worden het verkrijgen van kinderen te bevorderen, mits dit blijft binnen de grenzen van wat toelaatbaar is op grond van Gods Woord.

In deze bijdrage wordt niet uitvoerig ingegaan op het wonder van de bevruchting en het ontstaan van menselijk leven.

We weten dat bij de lichamelijke éénwording van man en vrouw een bevruchting kan ontstaan door samensmelting van een zaadcel van de man en een eicel van de vrouw. Deze samensmelting is een uniek gebeuren, waaruit zich een nieuw menselijk leven ontwikkelt. Door allerlei oorzaken kan het echter ook voorkomen dat een man en vrouw ongewild kinderloos blijven. Deze onvruchtbaarheid wordt soms veroorzaakt doordat de vrouwelijke eicel en de mannelijke zaadcellen niet bij elkaar kunnen komen. Om samensmelting toch tot stand te brengen, is er tegenwoordig een methode die we in-vitro-fertilisatie (letterlijk: bevruchting in glas) noemen. In het spraakgebruik wordt deze methode ook wel reageerbuisbevruchting genoemd.

Feitelijk is deze benaming onjuist, omdat de ontmoeting van de eicel met sperma in een schaaltje plaatsvindt. Een reageerbuis komt er niet aan te pas. In Nederland werd op 15 mei 1983 de eerste zogenaamde reageerbuisbaby geboren in het Dijkzigt ziekenhuis te Rotterdam.

Puur technisch gezien is de ontwikkeling van de reageerbuismethode een knap staaltje van wetenschappelijke werk. Ethisch zijn er echter nogal wat vragen. Mag men op deze wijze de nood van de kinderloosheid opheffen?

In veel gevallen zullen man en vrouw de hulp van een arts inroepen wanneer een zwangerschap achterwege blijft. Bij dit onderzoek gaat de arts op systematische wijze na hoe de aanleg en de funkties van de geslachtsorganen zijn en ook of de samenleving zodanig plaatsvindt dat bevruchting mogelijk moet zijn. 

Onvruchtbaarheid komt vrij veel voor: één op de tien echtparen is ongewild kinderloos. Uiteindelijk blijven na onderzoek en behandeling gemiddeld nog drie op de honderd echtparen kinderloos. 

De methode van de in-vitro-fertilisatie (IVF) zou in bepaalde gevallen een oplossing kunen bieden. Het principe is vrij eenvoudig: een eitje van de vrouw wordt in een petrischaaltje in kontakt gebracht met zaadcellen van de man. Na de bevruchting wordt het embryo in de baarmoeder ingebracht.

Hoewel dit gemakkelijk klinkt, blijkt in de praktijk het tegendeel.

Een der eerste handelingen die hiervoor vereist zijn, is het verkrijgen van een aantal rijpe eicellen uit het lichaam van de vrouw. Daarvoor wordt de zgn. eicelaspiratie toegepast. Door toedienen van hormonen lukt het veelal meer rijpe eicellen te verkrijgen. Door implantatie van meer embryo's in de baarmoeder wordt de kans vergroot op een voldragen zwangerschap. Hierbij is de mogelijkheid van een meerling aanwezig. Daarom lees je af en toe van een "reageerbuis-tweeling of -drieling". 

Als de omstandigheden op en top in orde zijn, wordt een slagingspercentage (= percentage dat in leven blijft) van ± 30% bereikt per behandeling. Daarbij gaat het om implantatie van drie embryo's tegelijk.

Uitgangspunten

Wanneer we over de ethische problemen nadenken, die bij deze techniek optreden, moeten we vooraf bepalen vanuit welke uitgangspunten we werken.

— Allereerst: het huwelijk is een instelling van God en mag niet doorbroken worden; de seksuele gemeenschap en het ouderschap horen uitsluitend plaats te hebben in het huwelijk. Het is een scheppingsordinatie (Gen. 1:27,28 en 2:18,24). Het huwelijk is een afspiegeling van de relatie van Christus en Zijn Gemeente (Ef. 5:31-33). De geslachtsgemeenschap hoort thuis in het huwelijk en is een bezegeling van de eenheid. Het verwekken van een nageslacht hoort dus niet losgemaakt te worden van de huwelijkseenheid. De Bijbel spreekt er steeds zo over (Gen. 3:16, 4:1, Ex. 22:16, Ps. 127:3, Matth. 19:4-6, 1 Kor. 7:2-5, 1 Tim. 5:14 e.a.). Onaanvaardbaar zijn draagmoederschap (zwangerschap door bevruchte eicel van een ander en voor een ander), de eiceladoptie (overnemen van een eicel van een andere vrouw) en de embryodonatie (het embryo van een andere man en vrouw adopteren), omdat ze de huwelijkseenheid doorbreken.

— In de tweede plaats gaan we er vanuit dat al het prilste begin van de mens bij God bekend is. Dat is dus vanaf de conceptie, waarbij het begin van een nieuw leven vastgelegd wordt: een nieuwe kombinatie van genen. Job spreekt over zichzelf in Job 10, niet over een neutraal iets. Dit geldt ook voor David als hij in Ps. 51:7 zegt dat hij in zonde ontvangen is en in ongerechtigheid geboren. Hij heeft het over zijn bevruchting. Ook elders blijkt dat een embryo niet als een neutraal hoopje slijm wordt gezien, maar als een nieuw mensenkind (Ps. 139 : 14-16), Pred. 5 : 14). Het doden van embryo's is dus niet geoorloofd. Ook experimenteren ermee is verboden, omdat het gaat om menselijk leven. Als bij IVF de man (donor) niet de echtgenoot is, is hier in feite sprake van een vorm van overspel. Het is moeilijker wanneer het gaat om de echtgenoot zelf. Is het dan wellicht geoorloofd om een kunstmatige bevruchting buiten de moederschoot tot stand te brengen?

Via kunstgrepen het nageslacht beïnvloeden. Kinderen kweken in een reageerbuis, zonder seksuele handelingen te verrrichten. Apen als draagmoeders. Vrouwenparen zonder mannelijke tussenkomst kinderen laten krijgen.  Tot welke grens mogen biologen, medici en genetici zich van de Schepping bedienen?

Kunst matige bevruchting

Een direkt antwoord op de vraag of kunstmatige bevruchting is toegestaan binnen het huwelijk kunnen we in de Bijbel niet vinden. Indirekt zijn er wel aanwijzingen in Gods Woord te vinden.

Prof. Dr. W.H. Velema schreef in dit verband: "De moederschoot, waar de zaadcel en eicel elkaar ontmoeten, is de plaats waar God de conceptie tot stand brengt. Het blijkt nu mogelijk God deze conceptie uit handen te nemen. Het laboratorium neemt de plaats in van Gods scheppende macht in de samensmelting van zaadcel en eicel in de moederschoot. Gebruikt de mens daarmee zijn mogelijkheden goed of doet hij ongeoorloofde dingen? Niemand kan volhouden, dat alles wat je kunt doen daarom ook gedaan mag worden. We zijn in ons handelen gebonden aan regels voor goed en kwaad. De geslachtsgemeenschap is de bezegeling van de huwelijkseenheid. Men moet dat nageslacht niet gaan kweken buiten die eenheid om, ook al is men daartoe technisch in staat".

Prof. Dr. J. Douma is het daarmee niet eens. Hij stelt wel voorwaarden om misbruik uit te sluiten; en als eerste: "dat de in te brengen embryo's afkomstig moeten zijn van de vrouw en haar man. Het moet dus om bevruchtingen binnen het kader van het huwelijk gaan".

Maar is de bevruchting dan niet zo kunstmatig dat het daarom al afgewezen moet worden? Prof. Douma erkent dat het een kunstmatige weg is, maar hij voegt er aan toe: "Is er principieel verschil tussen deze kunstmatigheid en de vele andere ingrepen, die er op de weg van bevruchting tot geboorte gepleegd worden? Ik denk aan kunstmatige inseminatie met sperma van de echtgenoot, aan het stimuleren van eierstokken, het opereren van eileiders, aan de geboorte via de keizersnede. (...). Ik zou de bevruchting in vitro moeten veroordelen als ze een verbetering wilde zijn van de gewone weg. Maar als ze nu een omweg is, omdat zich een barrière voordoet die we kunnen overwinnen?"

Is het geoorloofd deze omweg te benutten om onvruchtbaarheid op te lossen? Wij zijn van mening, dat hier ethische grenzen overschreden worden. Immers, de methode is ontwikkeld in een weg van veel experimenten, waarbij veel embryo's gedood zijn en nog is het slagingspercentage niet hoog.

De gangbare IVF-methode is voor ons niet acceptabel. "Het gevaar schuilt vooral hierin dat de gevormde embryo's in handen van wetenschappers komen. Het begon allemaal met edele motieven om onvruchtbare echtparen te helpen. Maar er wordt veel ongekontroleerd onderzoek gedaan met bevruchte eicellen die niet worden teruggebracht. Zo is een begin gemaakt met de weg waarop het recombineren en manipuleren van genen mogelijk wordt. Dan wordt eraan voorbijgegaan dat elk individueel menselijk leven uniek is in de ogen van God". Aldus de schrijver over reageerbuisbevruchting in: "Over leven gesproken".

Over leven gesproken

Naast dit MIVO-boekje verschijnt er bij de Jeugdbond een pocketboekje waarin een aantal onderwerpen zijn opgenomen rond de zorg voor het leven.

Voor meer achtergrondinformatie over de onderwerpen uit dit MlVO-boekje kun je in deze nieuwe uitgave terecht.

Inhoud

1. Zorg voor het leven door ds. C. Harinck

2. Medische zorg voor het zieke leven door drs. H.A. v. Essen

3. Groei en grenzen van medisch handelen door drs. H. Vergunst

4. Het leven in eigen hand nemen door dr. J. Poortman

5. Zorg voor het ongeboren leven door drs. M. Neele

6. Reageerbuisbaby's en andere vormen van voortplanting door dr. R. Seldenrijk

7. Beëindiging van het leven door drs. H. Folmer

8. Geven tussen leven en dood door drs. W. van Dorp

9. Jongeren voor het leven door drs. G. Nieuwenhuis

10. Kies voor het leven door ds. A. Elshout

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen