Holocaust

De tweede wereldoorlog was niet alleen een oorlog tussen soldaten. Er kwamen ook veel burgers om het leven. In totaal vielen er zelfs meer slachtoffers onder burgers dan onder militairen. De oorlog kostte meer dan 50 miljoen mensen het leven.

Onder de slachtoffers waren ook mensen die niet stierven door het oorlogsgeweld, maar door blinde terreur. Zij stierven omdat ze jood waren, of zigeuner. Of omdat ze gehandikapt waren. Voor hen was in Hitlers Derde Rijk geen plaats.

Vooral de joden werden door Hitler gehaat. Zij kregen de schuld van alle ellende. Hij stond daarin niet alleen, niet in Duitsland en ook niet in andere landen. Joden vielen op door hun andere godsdienst, hun afwijkende gewoonten en kleding, hun onderlinge saamhorigheid, hun succes in de handel die als bedreigend werd ervaren, joden waren "anders" dan "normale" mensen. Hitler verhief al spoedig de jodenhaat tot een belangrijk onderdeel van zijn beginselen. Voor hem en voor zijn volgelingen, de Nazi's, was Jodenhaat zelf een dogma. Nu is er altijd al jodenhaat geweest (denk aan Farao!), maar de jodenvervolging door de duitsers in de Tweede Wereldoorlog was een absoluut dieptepunt. Deze terreur noemen we de Holocaust. De duitsers spraken van de "endlösung", de oplossing van het Jodenvraagstuk.

De vervolging van de joden in Duitsland en in de veroverde landen werd langzamerhand opgevoerd. Eerst werden de joden in hun bewegingsvrijheid beperkt en steeds meer losgemaakt van de rest van de bevolking. Vele joden werden gedwongen in aparte stadswijken te gaan wonen, de zogenaamde getto's. Tenslotte volgde wegvoering, deportaties naar één van de tientallen concentratiekampen in Duitsland en Polen. Daar werden ze te werkgesteld, gemarteld en uiteindelijk gedood in de gaskamers. Zes miljoen joden vonden zo de . Alleen omdat ze jood waren....

Obersturmbahn-führer Adolf Eichmann was, hoewel niet behorende tot de topleiding van de SS, de organisator van de deportaties en de daarop volgende massamoord op de Joden.

Eichmann is het model-voor-beeld van de SS-bureaucraat, de 'boekhouder van de dood', die van achter zijn bureau de deportaties tot in details organiseerde, zonder er ooit rechtstreeks mee in contact te komen.

Na de oorlog is Eichmann één van de meest gezochte oorlogsmisdadigers. In 1960 wordt hij opgespoord in Buenos Aires en in 1962 werd in Israël aan hem de doodstraf voltrokken.

Rachel en Esther zijn twee joodse meisjes die bij mensen ondergedoken zitten, die ze oom en tante noemen. Hieronder wordt Rachels ervaring tijdens een razzia beschreven.

"Weten jullie wat een razzia is?"vraagt oom als ze 's middags aan tafel zitten.
"Ja", zegt Esther, "Dan komen de moffen je zoeken en als ze je hebben gevonden moet je met ze mee en dan wordt je geslagen". "Bijna goed kleine meid", zegt oom, "Het betekent wel dat ze mensen zoeken die ondergedoken zijn, maar het betekent ook dat ze zomaar op straat mensen aanhouden. "Halt, meekomen, je bent gearresteerd", zeggen ze dan. Als er een razzia is, moeten jullie je verstoppen achter de kast in de mooie kamer, ik zal je laten zien wat ik bedoel" Oom gaat met hen naar de mooie kamer, waar ze altijd op zondag koffiedrinken.
"Hier is de kast", wijst hij, "hier moeten jullie je verstoppen en erg stil zijn. Ik moet het jullie zeggen want het is voor je eigen bestwil".
"Voor mijn bestwil ook?", vraagt Esther.
Oom lacht: "Ja, voor jouw bestwil ook. Weet je wat de moffen wel eens doen? Als ze vermoeden dat ergens mensen zijn ondergedoken, gaan ze naar binnen. Ze halen het hele huis overhoop en als ze geen mensen kunnen vinden gaan ze een poosje heel stil in een kamer zitten. Ze wachten tot de onderduikers zichzelf door het maken van geluiden, verraden. Soms schieten ze door muren en kasten". "Wat een enge verhalen, oom" "Eng ja, maar helaas wel noodzakelijk".
"Mogen we nu in de kast?", vraagt Esther. "Ja, doe dat maar even. Wacht maar, ik ga eerst". Oom tikt tegen een houten wand die de achterkant van de kast is. De wand gaat open als een deur. "Ga maar", zegt oom. "Als jullie achter de wand zijn gekropen, zet je de wand op zijn plaats en niemand kan zien dat jullie er achter zitten. Het is heel veilig zo".
Ze doen wat oom heeft gezegd. Eerst gaat Esther in de kast, dan zij. Heel donker is het. Op gevoel zet ze de wand zoals oom heeft uitgelegd.
"En nu stil zitten", zegt ze tegen Esther. Ze zeggen niets tegen elkaar. Ze zitten en wachten. Ze hoort hoe tante aan de afwas is. Ze hoort hoe oom een liedje fluit. Na een uur roept oom: "Kom maar! Doe het hout maar opzij. Jullie hebben een kwartier geoefend. Nu is het genoeg".
"Eén kwartier?" zegt ze als ze weer in de kamer staan,
"Het was een uur"
"Dat lijkt maar zo. Het was maar een kwartier. Jullie zijn keurig stil geweest, werkelijk keurig".
"Ik wil nooit meer in die kast", zegt ze.
"Ik hoop dat het nooit meer hoeft", antwoordt oom.

Het moet toch. Buiten adem komt oom thuis van zijn werk. "Snel, achter de kast. Er is een razzia"! roept hij. Vlug gaan ze naar de kast. Ze weten precies wat ze moeten doen. Oom haalt de achterwand weg. "Snel", fluistert hij, "denk erom, niet bewegen en stil zijn.
Ik roep jullie als het voorbij is". 
Esther is al achter in de kast. Nu zij nog. Ze kruipt naar binnen. Ze krijgt het hout bijna niet op de goede plaats, zo trillen haar handen. Het lukt toch. Ze gaat zitten. "Au, je zit op me", fluistert Esther, "Ga van me af".
"Sssst!" Ze legt haar vinger tegen haar lippen, maar ze weet dat Esther dat niet kan zien in het donker. Heel stil zitten ze hand in hand. Buiten horen ze het geluid van een auto. Ze horen hoe twee keer een portier wordt dichtgeslagen. "Daar zijn ze", fluistert Esther, "Ik heb buikpijn"
"Stil!"
Er wordt gebeld. Ze hoort hoe tante naar de deur loopt. "Nein", zegt tantes stem, "Ich habe sie nicht gesehen. Vieleicht dort"(Nee, ik heb ze niet gezien. Misschien daar). "Moffen", huilt Esther, "Ik hoor moffen" Ze hoort hoe de buitendeur dicht gaat. "Ze zijn binnen Rachel. Ze zijn binnen". Ze knijpt in Esthers hand. Esther knijpt terug. Heel stil is het in huis. Ze horen niemand. Ze zijn binnen, denkt ze. Nu gaan ze door de kast heen schieten. Ze voelt hoe haar hele lijf begint te trillen.
Dan...een schot. "Nee", roept ze.
"Niet schieten. Pak ons maar. Hier zijn we. In de kast"! er wordt tegen de houten wand geklopt. "Ssst", roept iemand en dan de stem van oom: "Nog even volhouden"!
Doodstil zitten ze nu. Ze voelt dat ze het in haar broek heeft gedaan, maar het kan haar niets schelen. Ze zal zo wel blijven zitten tot de oorlog voorbij zal zijn.
Weer wordt er op de wand geklopt. " Doe maar open", roept oom. Ze beweegt niet. "Toe maar, alles is veilig". Ze haalt het hout weg. Ze kunnen bijna niet uit de kast komen, zo stijf zijn ze. Hand in hand staan ze in de kamer. "Hè, hè", zucht oom en hij veegt met een zakdoek over zijn gezicht. "Dat was bijna mis. Ze zijn gelukkig niet binnen geweest".
"Ik heb schieten gehoord", zegt ze.
Oom zegt niets. "Ik heb schieten gehoord", zegt Esther ook. "Dat klopt", zegt oom. "Bij boer Laan, twee huizen hier vandaan, was ook een joods meisje ondergedoken. Ze hebben haar doodgeschoten"
Oom huilt en ze huilen mee.

Uit: IdaVos: "Wie niet weg is wordt gezien"

Selektie in Auschwitz

Éva Heyman woonde bij het uitbreken van de oorlog in Hongarije. Ze was in 1931 uit joodse ouders geboren. Pas begin 1944 vielen de duitsers Hongarije binnen (Hongarije was in de oorlog een bondgenoot van de duitsers). In een ijltempo werden de hongaarse joden alsnog naar vernietigingskampen vervoerd. Eva was één van hen. Haar moeder, die de oorlog overleefde, schreef het onderstaande stukje op basis van ooggetuigenverslagen van overlevenden.

Éva kwam op 17 oktober 1944 aan haar einde. Ze arriveerde in Auschwitz op 6 juni, de dag dat de geallieerden in Normandië landden. Volgens ooggetuigenverslagen van overlevenden bleef zij steeds even vitaal en ondanks haar geestelijke en lichamelijke marteling die zij moest doorstaan, bleef haar lichamelijke conditie relatief goed. Volgens deze getuigen stierf Marica Kecskeméti, haar nichtje en vriendin die ze in haar dagboek noemt, in haar armen. Maar haar wil om te overleven nam zelfs toen niet af. Uit alle macht vocht ze om in leven te blijven totdat die betere wereld, waarvan we allemaal droomden in de donkerste dagen van het fascisme, werkelijkheid zou worden. 

Het dertien jaar oude kind had voor haar leven tegen de trawanten van het Derde Rijk gevochten, maar het duitse beest zelf was veel te sterk voor haar. Tot 17 oktober verbleef Éva in kamp C van Auschwitz, in de schaduw van de zware rookwolken die uit de crematoria kwamen. Maar die dag voerde Mengele (de beruchte kamparts van het vernietigingskamp) zijn laatste en grootste "selektie" uit, kennelijk met het oog op de oprukkende geallieerden troepen. Een goedaardige vrouwelijke arts probeerde mijn dochter nog te verstoppen, maar Mengele vond haar moeiteloos. Éva's voeten zaten vol ernstige wonden. "Moet je jou zien" schreeuwde Mengele, "jij kikker, je voeten zijn walgelijk, ze stinken naar pus! In de vrachtauto met jou". Hij vervoerde zijn levend materiaal met gele vrachtwagens naar het crematorium. Ooggetuigen vertelde me dat hij haarzelf de vrachtauto in heeft geduwd. En zo kwam er een einde aan Éva's dertien jaar jonge leven. In Polen, zoals ze vanaf 1941 voortdurend had gevreesd.

Uit: "Eva, Dawid, Moshe, Yitschak en Anne. Oorlogsdagboeken vanloodse kinderen", door Jacob Boas.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen