Aanwijzingen voor het gebruik van de Treffer: ‘The sky is the limit!?’

Verschijnt 7 keer per jaar
ISSN: 1568-8852

Treffer is bestemd voor leidinggevenden van +12 en +14 groepen. Het geeft informatie voor het werken met het ledenblad Treffer.

In dit blad treft u aan:
- Aanwijzingen voor het gebruik van de Treffer: ‘The sky is the limit!?’
- Programmasuggesties
- Toelichtingen op de vragen

Aanwijzingen voor het gebruik

Bijgaand ontvangt u de Treffer over techniek en maakbaarheid. Dit is de derde Treffer van het seizoen 2005-2006. Waarom dit thema? Omdat techniek en maakbaarheid volop in de belangstelling staat, op allerlei manieren, en omdat de Bijbel er duidelijk wat over zegt.

Het onderwerp kan voor jongeren wat saai overkomen, maar hoeft echter zeker niet saai ingekleurd te worden! Denk aan actuele vragen als een chip in ieders arm of hoofd of het klonen van dieren en zelfs mensen. Maar ook de ontwikkelingen op media-technisch gebied: van USB-stick tot i-pod. Jongeren weten met deze zaken vaak meer raad dan ouderen! Het ligt dus erg dicht bij hun belevingswereld. Schroom ook niet steeds voorbeelden te noemen die het onderwerp dichtbij brengen!

Behalve de actualiteit is er de bijbelse notie over techniek en maakbaarheid. Alhoewel de Bijbel niet letterlijk aangeeft hoe om te gaan met moderne techniek, geeft de Heere wel heel duidelijk aanwijzingen voor een bepaalde levensstijl.
In die aanwijzingen staan twee noties centraal. De eerste is de notie, die direct slaat op onze omgang met techniek, is die van rentmeesterschap. Wij hebben te zorgen dat onze planeet leefbaar blijft, voor onszelf en ons nageslacht. We hebben goed om te gaan met de aarde, die we van de Heere in bruikleen hebben gekregen. Dat betekent een duidelijke stellingname als het gaat over milieuvervuiling als gevolg van technisch handelen, of als het gaat over (dieren)welzijn.
De tweede notie is die van het koning willen zijn, de eerste zonde. Adam en Eva wilden al als God zijn. Deze notie heeft meer te maken met maakbaarheid. Diep in ons zit een enorme drang de wereld naar onze hand te zetten. Deze beheersingsdrang heeft in het verleden tot extreme uitwassen geleid; denk aan Hitler die een wereld met het arische ras wilde. Maar ook nu, met ethische vragen rond abortus van gehandicapte kinderen of de eerdergenoemde chip, staat maakbaarheid volop in de belangstelling.

Deze twee zaken, techniek en maakbaarheid, hangen nauw met elkaar samen. De techniek geeft veel mogelijkheden om dromen van maakbaarheid waar te maken. In deze Treffer willen we beide zaken eerlijk naar voren halen. Dat betekent ook dat we niet mogen zwijgen over de zegeningen die techniek met zich meegebracht heeft. De vraag is dan ook niet zozeer of techniek als zodanig fout is, maar of onze omgang met techniek te verantwoorden is. Deze Treffer wil jongeren van die vraag bewust maken, en bovenal van het antwoord dat te vinden is in een Ander Die Koning van je leven wil zijn. Als jongeren –én ouderen– tot dat antwoord mogen komen, is er hen vanzelfsprekend veel aan gelegen om óók in de omgang met techniek tot Gods eer te leven. Daarom wil deze Treffer ook daarin handreikingen doen. Hoe kunnen wij door Gods genade de techniek goed gebruiken en goed omgaan met de beheersingsdrang in ons? Deze Treffer hoopt een aanzetje te kunnen geven.

In deze Treffer treft u de volgende werkvormen aan:
- Stellingen voor beide groepen blz. 4
- Vragen voor beide groepen blz. 5
- Vragen voor beide groepen blz. 6
- Vragen voor beide groepen blz. 7
- Vragen voor +14 groepen blz. 8 en 9
- Bijbelstudie voor de +14-groepen blz. 10 en 11

Lezen: Genesis 11 : 1-9 (torenbouw van Babel), Handelingen 17 : 24,25 (de tempel in de hemelen), Job 38 (“Waar waart gij toen Ik de aarde grondde?”), Genesis 4 : 17-26 (Jabal, Jubal en Tubal-Kaïn: uitvinders op elk hun eigen gebied).

Zingen: Psalm 33 : 5 en 7, Psalm 113 : 3 en 4, Psalm 17 : 7 en 8, Psalm 19 : 1 t/m 4, 33 : 2 en 7 en Psalm 115 : 2 t/m 5

Programmasuggesties

Doel van de schets
Het doel van deze Treffer is, zoals eerder verwoord in de inleiding, jongeren bewust te maken van hun omgang met techniek (met alle verantwoordelijkheden die daar bij horen). En jongeren bewust maken van de drang die ieder mens heeft om de wereld te beheersen, ten diepste het als God willen zijn. Het eerste (de techniek) kan een middel zijn of worden om het tweede (de maakbaarheid) te bereiken. Dat moet niet gebeuren: het eerste (de techniek) kan namelijk óók heel positief gebruikt worden. Ook daar wil deze Treffer op wijzen. Maar dan is het wel nodig dat niet in eigen kracht te doen. En dat kan ook: de weg naar de Heere is nog open. “Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop.” (Openbaring 3 : 20) Koning Jezus wil nog intrek nemen in het hart van een jongere. Dan zal het verlangen om als God te zijn niet langer de boventoon voeren.

Idee voor de +12-groepen
- Opening
- Korte, interactieve introductie. Wanneer heeft de groep met techniek te maken? Laat ze even brainstormen: er komt vast heel wat los!
- Inleiding door een leidinggevende over een aantal facetten van techniek en maakbaarheid. Gebruik daarvoor de pagina’s 3 t/m 9 van het ledenblad.
- Pauze
- Beantwoord in groepen de verschillende vragen op de pagina’s 4 t/m 7
- Plenaire bespreking van de vragen, de leidinggevende kan hier (opnieuw) wijzen op het verschil tussen de toren van Babel en de tempel van God (Genesis 11 tegenover Handelingen 17)
- Sluiting

Idee voor de +14-groepen
- Opening
- Een of meerdere jongeren houden een korte inleiding over de rol van techniek in hun leven.
- Inleiding door een leidinggevende, waarin hij het relaas van de jongere(n) betrekt
- Pauze
- Doe in groepen de bijbelstudie (pagina’s 10 en 11)
- Bespreek de vragen van de bijbelstudie in groepen. Er mag best discussie zijn
- Sluiting

Toelichting op de vragen

Bladzijde 3

Op deze pagina is een voorbeeld beschreven hoe de toekomst er uit kan zien. Met dit voorbeeld wordt de betrekkelijkheid van techniek beschreven. We weten niet of de wereld nog zal bestaan in 2069. En als dat zo is, dan zullen velen van ons dan niet meer leven. Het laat tegelijkertijd de ernst van het leven zien.

Bladzijde 4

Stellingen
1. Zonder welke vorm van techniek dan ook zou ik niet kunnen leven.
Als je de stelling serieus neemt, komt hij –met onze levensstijl– dicht bij de waarheid. Immers: wij leunen in alles, ook voor wat betreft onze eerste levensbehoeften, sterk op techniek. Water zou zonder techniek niet meer direct beschikbaar zijn, en ook voedsel zouden we zelf moeten (leren) produceren. Het is de vraag of ons dat zou lukken.

2. Orthodoxe joden gebruiken op sabbat geen elektrische apparaten. Ook de Amish in Amerika moeten niets van de moderne techniek hebben. Eigenlijk hebben ze het wel heerlijk rustig zo!
Natuurlijk hebben ze het heerlijk rustig, maar uiteindelijk hebben noch de joden, noch de Amish begrepen waar het om gaat. De Heere Jezus zegt dat de mens er niet is voor de sabbat, maar de sabbat voor de mens. Dat betekent dat we gebruik mogen maken van de techniek, dat de techniek ons ten dienste staat. Het betekent níet dat wij ten dienste van de techniek komen te staan, dat is ook mogelijk! Maar om dat te vermijden is een algehele vermijding van de techniek niet de beste oplossing. Veel beter is als christen je verantwoordelijkheid kennen voor het aangezicht van de Heere.

Bladzijde 5

Vragen
1. Weet je een voorbeeld van techniek dat nog niet is genoemd, maar waaraan jij of iemand die je kent heel veel te danken heeft?
Antwoorden zullen heel uiteenlopend zijn, zoals een penicillinekuur of zelfs zoiets als een bril.

2. Noem eens een paar uitvindingen die jij iedere dag gebruikt en waar je absoluut niet zonder zou kunnen?
Het is goed als om als leidinggevende te benadrukken dat ergens “absoluut niet” zonder kunnen nogal wat veronderstelt. Vaak blijkt iemand zonder een ‘onmisbare’ zaak toch verder te kunnen leven. Toch zijn er voorbeelden te geven, zeker voor jongeren met een bepaalde ziekte, denk aan diabetes.

Bladzijde 6

1. Is de schepping goed of niet helemaal goed uit Gods hand voortgekomen? Hoe weet je dat? Helemaal goed. “En God zag al wat Hij gemaakt had, en ziet, het was zeer goed.” (Genesis 1 : 31)

2. Door de zondeval is er van alles veranderd. Wat denk je, zijn er terreinen (bijv. de natuur, je verstand, je vermogens) om je heen die níet door de zondeval zijn aangetast?
Nee, de zondeval heeft alle terreinen van het leven aangetast.

Vragen
1. De aarde is vervloekt. Maar in de Bijbel staat dat we als een goed rentmeester om moeten gaan met de wereld. Dat is vaak lastig. Noem eens iets waar jij zelf als rentmeester verantwoordelijk voor bent?
Het eerste antwoord moet zijn, dat het voor de mens onmogelijk geworden is om een goede rentmeester te zijn. Als het gaat om verantwoordelijkheden, dan moeten we denken aan gebruik van water (voor de afwas of voor de douche) of het weggooien van eten.

2. Vaak is geld verdienen belangrijker dan goed rentmeesterschap. Een voorbeeld waarover veel gediscussieerd wordt zijn de tienduizenden kippen dicht op elkaar in grote schuren, die gehouden worden voor het vlees en de eieren. Vind jij dat een christen zo’n kippenboer kan zijn? Waarom wel of niet?
Een heikel punt. Het definitieve antwoord valt hier niet te geven, omdat de omstandigheden kunnen verschillen, maar duidelijk zal zijn dat ook een christelijke kippenboer aandacht dient te hebben voor het welzijn van zijn dieren. “De rechtvaardige kent het leven van zijn beest.” (Spreuken 12 : 10) Voor hem mag zéker het economisch gewin niet bovenaan staan. Tegelijkertijd leven we in een complexe maatschappij: als een kippenboer niet heel veel kippen houdt, kan hij het hoofd niet boven water houden. Toch mag dat de vraag naar een goed rentmeesterschap niet ondersneeuwen.

Bladzijde 7

1. Kun je uitvindingen neutraal noemen? Of zijn ze per definitie goed of slecht? Zou je van elke categorie een voorbeeld kunnen noemen?
Sommige uitvindingen zijn ongetwijfeld intrinsiek kwaad, andere juist goed. Voor een hele grote middengroep is zo’n duidelijke indeling niet te geven. Wel is de mógelijkheid om uitvindingen te doen neutraal. Daar horen ook grondstoffen bij die in de schepping opgesloten liggen. Met die grondstoffen kan men een goede of een slechte kant op. Een goede vuistregel is dat een zaak nogal eens zijn neutraliteit verliest zodra de mens er mee bezig gaat. De mens heeft immers altijd zijn bedoelingen, hetzij goed, hetzij slecht, hetzij beide. Vaak zal het het laatste zijn: veel uitvindingen hebben goede kanten, maar kunnen ook slecht gebruikt worden. Er zal haast geen uitvinding te noemen zijn die alleen maar goed of alleen maar slecht is.

2. Als het doel van een uitvinding is om mensen te doden (zoals de atoombom of de mitrailleur), kunnen er dan ook goede dingen mee gebeuren?
Zelfs als het doel doden is, kunnen er goede dingen mee gebeuren. Denk aan het pistool waarmee de politie de zelfmoordterrorist tijdig een halt toe kan roepen. Onze gevallen wereld brengt met zich mee dat we soms complexe keuzes moeten maken tussen verschillende goede en kwade aspecten.

3. Bedenk nu dat de atoombom ervoor zorgde dat de Tweede Wereldoorlog eindelijk stopte, en bedenk dat ook vredeslegers veel gebruik maken van de mitrailleur. Hoe beantwoord je dan vraag 2?
Mogelijk kijkt de jongere er nu genuanceerder tegenaan. Maar ook dan blijft een kritische visie op de atoombom zeer goed mogelijk: zeker achteraf gezien waren er wellicht veel betere mogelijkheden om de oorlog tot een einde te brengen. Het tekent (opnieuw) hoe lastig het is om voor Gods aangezicht bepaalde keuzes te moeten maken, en hoe ver onze verantwoordelijkheid reikt. En dat alles als gevolg van de zondeval!

Bladzijde 8 en 9

1. Bovenstaand gedeelte gaat vooral over het verlangen van jongens naar beheersing. Zouden meisjes daar ook mee te maken hebben? Op welk gebied verlangen meisjes naar beheersing? Is er een wezenlijk verschil met jongens?
Er is geen wezenlijk verschil met jongens, omdat de wortel, het willen zijn als God, in alle mensen aanwezig is. Natuurlijk kan de ene mens er wél meer last van hebben dan de andere. Meisjes verlangen misschien eerder naar beheersing op het gebied van hun lichaam, hun uiterlijk. Maar dergelijke uitspraken blijven altijd wat generaliserend.

2. Is het verlangen naar beheersing goed of slecht? Waarom?
Een kernvraag, maar ook een moeilijke vraag. Het is goed om een zekere beheersingsdrang te hebben; zonder die drang zouden we als mensen immers alles op zijn beloop laten. Wie zou er dan voor de dijken van ons land zorgen? De vraag is waar dit verlangen naar beheersing overgaat in een zondige vorm. Dat is een vraag die zich nauwelijks beantwoorden laat. Wel is het goed erop te wijzen dat het verlangen sowieso slecht is zodra het je verder van God afbrengt of, beter gezegd: zodra het je doet verlangen als God te zijn. Iedereen, ook jongeren, zullen dat eerlijk voor zichzelf en voor het aangezicht van de Heere moeten toetsen.

3. Ben jij beter dan Hitler? Waarom?
Nee. Omdat de wortel, het als God willen zijn, in ieder van ons zit. Dát is in de eerste plaats de maatstaf, en niet in hoeverre we die zonde uitleven. Wel moeten we reëel zijn: in de uitleving van de zonde doen we ongetwijfeld wel beter. Wie van ons heeft alleen al de moord op zes miljoen joden op zijn geweten? We moeten de gruwelijke omvang van deze zonden wel laten staan! God zal ons ook oordelen naar de daden die we hebben verricht.

4. Op welke manier wil jij zelf je leven beheersen? Geef daar eens drie voorbeelden van?
Toelichting: Kan zeer uiteenlopend zijn. Denk aan het voor de dag komen zoals je zelf wilt, met allerlei extra versieringen aan lichaam of kleding. Denk aan een horloge dat heel je leven regelt, of aan een scooter die je helemaal beheerst.

5. Hoe kun je door bijvoorbeeld je mobieltje de afgod van de techniek aanbidden?
Dat kan door het mobieltje een veel te grote plaats toe te kennen. Er zijn jongeren die letterlijk met hun mobieltje opstaan en er mee naar bed gaan, die een fors stuk van hun identiteit in het apparaat hebben zitten. Je kunt je dan in alle eerlijkheid afvragen of het mobieltje jou dient of dat jij een slaaf van het mobieltje geworden bent. Is dat laatste het geval, dan ben je dus bezig de afgod van de techniek te aanbidden.

Bladzijde 10 en 11

1. Wat was het verlangen van de mensen in Babel? Zeg het in je eigen woorden.
Een toren te bouwen die tot in de hemel kwam, bedoeld als machtig herkenningspunt voor iedereen. De achterliggende gedachte is de angst om verstrooid te worden, en ten diepste het verlangen om te willen zijn als God. De toren moest niet voor niets tot in de hemel reiken. De toren is een typisch voorbeeld van de maakbaarheidsgedachte. Maar God blies erin, en de mensen werden verstrooid.

2. Wat was de oorzaak dat de torenbouw mislukte?
Zie ook bij vraag 1. God stond de hoogmoed van de mensen niet toe.

3. Probeer voor jezelf eerlijk te zijn: de dingen die God niet wil, doe jij die ook graag? Bedenk een situatie waarin je zélf graag koning wilde zijn.
Iedere jongere zal ongetwijfeld zelf voorbeelden weten te bedenken. Probeer goed met zulke vragen om te gaan en forceer nooit een antwoord. Voor jongeren kan een antwoord op een vraag als deze heel gevoelig liggen. Laat ze desnoods de vraag alleen voor zichzelf beantwoorden.

Vragen
1. Omschrijf vers 24 en 25 in je eigen woorden.
Denk aan: God, die alles heeft gemaakt, woont niet in een tempel die mensen hebben gemaakt. Hij heeft ook niets nodig van mensen, want Hij heeft de mensen zelf het leven gegeven.

2. Wat is volgens jouw het grote verschil tussen de toren van Babel en de tempel die hier beschreven wordt?
Hét kardinale verschil is natuurlijk de woning/het bouwwerk van verdorven mensen tegenover de woning van de volmaakte God.

3. Welke rol speelt techniek bij de torenbouw van Babel en bij de fundamenten van de tempel uit Handelingen 17?
De torenbouw van Babel had onmogelijk zonder techniek tot stand gebracht kunnen worden. Wat zal er gesjouwd zijn, met touwen en wielen! De fundamenten van de tempel uit Handelingen 17 zijn niet met handen gemaakt; God wordt ook van mensenhanden niet gediend. De rol van techniek zoals wij die in ons dagelijks leven kennen is dus opeens uitgespeeld! Wat een verschil! Dat besef mag ook onze omgang met techniek wel relativeren: het blijft een tijdelijke zaak!

4. Wat kun jij veranderen in je dagelijkse omgang met techniek nu je weet dat je zélf verantwoordelijk bent voor je keuzes hierin?
Antwoorden zullen zeer uiteenlopend zijn. Mogelijk zal iemand korter onder de douche willen staan, of minder eten weg willen gooien.

5. Aan het begin van deze Treffer vond je een verzonnen verhaal uit de toekomst. Het gedeelte uit Handelingen 17 gaat ook over een toekomst. Probeer eerlijk te zeggen welke toekomst jou het meest aanspreekt.
Eerlijkheid is bij deze vraag het belangrijkst. Ook hier geldt: forceer geen antwoord. Als een jongere er voor uit durft te komen dat hij nog zo aan de maakbaarheidsgedachte vastzit, ga daar dan pastoraal mee om en wijs onophoudelijk op het heerlijke vergezicht van de tempel die níet met handen gemaakt heeft. Hoe goed zal het zijn om de Heere altijd te mogen dienen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen