1. Weinig predikanten

In de tijd van de Reformatie, de zestiende eeuw, waren er veel zieke mensen. Denk maar aan de epidemieën die regelmatig woedden. Veel zieken werden thuis verpleegd, omdat de algemene gedachte was dat dat zo hoorde. Een verpleging op staatskosten kwam eigenlijk alleen toe aan arme mensen en aan hen die niet thuis verzorgd konden worden vanwege de aard van hun ziekte.

Ook waren er zieke bemanningsleden aan boord van de schepen die in opdracht van de verschillende compagnieëen voeren.

Al deze zieken hadden geestelijke verzorging nodig. Het probleem was echter dat er heel weinig predikanten waren. Vanwege dit tekort werd het bezoeken van zieken toevertrouwd aan zogenaamde ziekentroosters, die nauwelijks daarvoor opgeleid waren, en vaak ook niet daartoe bekwaam waren.

Deze situatie, waarin de geestelijke verzorging van zieken veel te wensen overliet, baarde een zekere dominee Van Hille grote zorgen.

Hij kwam op de gedachte om een "Sieckentroost" op te stellen. Het doel daarvan beschrijft hij in zijn voorrede: "...dat een iegelijk het behoorde van buiten te leren, opdat zij, als het nodig ware, hunnen kranken broeder zouden kunnen sterken en vermanen; opdat, zo het geschiedde dat er geen dienaren waren, een iegelijk hierin naarstig zij, als in een werk der barmhartigheid, volgens Gods Woord in Prediker 7: "Het is beter te gaan in het klaaghuis dan in het huis des maaltijds"; ook naar Christus' woorden uit Mattheüs 25: "Ik ben krank geweest, en gij hebt mij bezocht"..."

In 1571 zag de eerste uitgave het licht in het Engelse Norwich, en in 1574 werd de Ziekentroost voor het eerst in Nederland uitgegeven, te Dordrecht. De situatie die dominee Van Hille zorgen baarde, zal ongetwijfeld ook de aanleiding geweest zijn voor de Synode van 's- Gravenhage om in 1586 de Ziekentroost, samen met de "Troostelijke uitspraken der Heilige Schrift, om in doodsnood te bidden", en "nog sommige uitspraken, dienende voor de kranken in hun uiterste", in het kerkboek op te nemen. Deze geschriften zijn nooit officieel vastgesteld of erkend, maar het spreekt voor zich dat ze zich eeuwenlang, zelfs tot nu toe, in verschillende

zelfs tot nu toe, in verschillende kerkboeken gehandhaafd hebben.

Wat is er eigenlijk zo bijzonder aan de Ziekentroost, dat men ze de eeuwen door zo gewaardeerd heeft?

Het antwoord op die vraag is heel eenvoudig: omdat de Ziekentroost zo bijbels is. Op veel plaatsen wordt de Bijbel letterlijk nagesproken, zodat er reeksen van teksten ontstaan zijn, die steeds in een bepaald verband staan. Cornelis van Hille heeft een andere vertaling gebruikt dan de Statenvertaling, want die verscheen pas een halve eeuw later. Waarschijnlijk heeft hij een uitgave

Waarschijnlijk heeft hij een uitgave gebruikt waarin ook de apocriefe boeken opgenomen waren. Hij citeert enkele keren een gedeelte uithet apocriefe boek Jezus Sirach.

Maar in de meeste gevallen worden bijbelgedeelten geciteerd. Juist dit maakt het boek zo waardevol. Zo is het waardevolle van de Ziekentroost dat zij "...de mens inclusief zijn zwakheden en ziekten uit de Schrift heeft zoeken te verstaan en hem ook een dienovereenkomstig "beeld" van zichzelf wil geven" (Tukker, p. 12).

In onze tijd zouden we misschien meer aandacht hebben voor de zieke persoon. In ieder geval zouden we ons op ziekenbezoek anders gedragen dan de ziekentroosters in de zestiende en de zeventiende eeuw. Zij spraken staande bij het bed van de zieke en hun woorden van vermaning en troost lazen ze meestal nog voor Dat wekt bij ons meer de indruk van een preek dan van een pastoraal gesprek met aandacht voor de zieke mens. En toch kunnen we van de opzet van de Ziekentroost leren. De mens wordt uit zijn gerichtheid op zichzelf naar Gods Woord geleid. Hij wordt niet tot ieders bijzonders gemaakt, maar hem of haar wordt verteld wat God van de mens, van alle mensen zegt:

"Tenzij dat iemand wederom geboren worde, hij kan het Koninkrijk Gods niet zien" (Johannes 3:3).

Toch wordt de zieke niet aan zichzelf overgelaten. In de Bijbel vinden we woorden om onze noden, onze behoeften, onze vragen en onze verlangens te vertolken, en ze zo aan God bekend te maken. Hij beloofd: ".. doe uw mond wijd open en Ik zal hem vervullen" (Psalm 81:11). Met die belofte mogen en moeten ook wij zieken aansporen om God aan te roepen.

Apocrief

Het woord apocrief is ontleend aan het grieks en betekent: verborgen.

Het wordt gegeven aan een aantal geschriften, die niet voorkomen in de hebreeuwse canon van het Oude Testament, maar wel in de Pentateug (griekse vertaling) en de Vulgata (de latijnse vertaling van de Bijbel). Ook in de bijbelvertaling van Luther zijn ze opgenomen. De naam 'apocrief' werd door de kerkvaders toegepast voor die boeken, die verborgen gehouden werden, aan het openbare gebruik onttrokken werden, hetzij omdat ze van grote waarde waren en dus als geheime boeken slechts aan ingewijden bekend, hetzij, omgekeerd, omdat ze minderwaardig geacht werden, en daarom verborgen gehouden. Zo kwam er een onderscheid tussen boeken die wel en boeken die niet in de kerkelijke godsdienstoefeningen werden voorgelezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen