2. Om de theocratie

Als we kijken naar het werk van Calvijn te Genève is het jaartal 1555 van belang. Vóór dat jaar is zijn invloed in de stad eigenlijk gering. De calvinistische reformatie had tot dat moment toe eigenlijk niet zoveel voet aan de grond gekregen. Calvijn klaagt ergens: "Gedurende de laatste twee jaar vergaat het ons als leefden wij temidden van verklaarde vijanden van het Evangelie". In 1555 komt hier verandering in. In dat jaar leveren de jaarlijkse verkiezingen voor het stadsbestuur een voor Calvijn en de zijnen gunstig resultaat op. De groep die hem steunde behaalt een meerderheid in het stadsbestuur. Dit wijst erop dat de prediking van Calvijn toch vrucht begon af te werpen. Vanaf dat moment begint er een periode voor de calvinisten waarin zij steeds meer invloed op het stadsbestuur krijgen.

Zo raakte de bevolking met een andere geest bezield. Dit leidde in 1555 tot een voor Calvijn gunstige uitslag bi) de verkiezingen. Het calvinisme kreeg nu de kans om de toestand in Genève krachtig te beïnvloeden. Wel probeerden Calvijns tegenstanders via een staatsgreep nog in datzelfde jaar de macht weer in handen te krijgen. Door stevig in te grijpen wist de stadsraad dit te voorkomen. De jaren daarna werd het calvinisme extra versterkt doordat de poorten ruim werden opengezet voor gevluchte Franse calvinisten die nu het burgerschap van Genève konden krijgen. Calvijn kon dus na 1555 beginnen zijn bijbelse idealen om te zetten in de praktijk. Johannes Calvijn wordt vanwege zijn idealen vaak een theocraat genoemd. In zijn theologie legde hij namelijk sterk de nadruk op Gods eer. Ook de samenleving buiten de kerkmuren, ja de hele schepping, diende onder Gods koningschap te vallen. Door innig samen te werken moesten kerk en overheid, wel ieder op hun eigen gebied, strijden voor de eer van God op alle terreinen van het leven.

Bibliocratie

Al spoedig na zijn komst in 1536 maakte Calvijn ernst met dit bijbelse streven. Hij diende namens de kerkeraad bij het stadsbestuur een ontwerp in voor een nieuwe kerkorde: "Artikelen over de regering der kerk". Er moest een strenge tucht komen op de belijdenis en de levenswandel van de gemeenteleden. Calvijn wilde deze kerkorde gebruiken als uitgangspunt om een werkelijke hervorming van deze lichtzinnige stad tot stand te brengen. Na invoering van deze kerkorde moesten voortaan alle burgers een samenvatting van de geloofsbelijdenis ondertekenen. Wie het niet wilde zou worden verbannen uit de stad! Voorlopig lukte het echter niet om deze kerkorde er door te krijgen. De tegenstanders van Calvijn, de Libertijnen, hadden de meerderheid in het stadsbestuur. Na een conflict over deze kerkorde met het stadsbestuur werd Calvijn in 1538 uit Genève verbannen. Na zijn tweede beroep en terugkeer naar Genève in 1541 kon Calvijn verder gaan met zijn werk in deze stad, waar hij nu tot zijn dood in 1564 zou blijven. En zoals we al zagen vormde 1555 in dat opzicht een belangrijk jaar. Misschien is het wel beter om Calvijns ideaal aan te duiden met de naam bibliocratie. Het woord theocratie (= Godsregering) roept herinneringen op aan het Oude Testament. De Heere regeerde daar Zijn volk Israël rechtstreeks onder andere door de richteren en later door koningen, als ook door de dienst van de profeten. In Genève ging het om een ernstig rekening houden met de bijbelse beginselen bij het inrichten van de maatschappij. In een boek over het Genève van Calvijn staat het als volgt beschreven: "...een gemeenschap waarin de kerk de toon aangeeft en de overheid zich schikt naar de geestelijke machthebbers".

Samenwerking kerk en overheid

De kerkeraad hield toezicht op de manier waarop de burgerij zich gedroeg. We zagen al dat Calvijn op dit gebied een nauwe samenwerking wenste tussen kerk en overheid. Het was de taak van de overheid om de bijbelse norm toe te passen in het politieke en maatschappelijke leven. De overheid diende de tuchtmaatregelen van de kerkeraad te ondersteunen om zo ook op het maatschappelijk terrein de eer van God gestalte te geven. Allerlei verordeningen werden in deze periode in Genève uitgevaardigd door de kerkeraad en vervolgens door de stadsraad overgenomen en doorgevoerd. Zoals de verordening inzake de doopnamen: ter uitroeiing van de herinnering aan de heiligen van de rooms-katholieke kerk mochten kinderen slechts bijbelse namen worden gegeven. Verder kan gedacht worden aan de zogenaamde "weeldewetten", die de kerkeraad in 1558 uitvaardigde. Allerlei zaken zoals bijvoorbeeld invoering van nieuwe mode, haardracht, bevallingen en huwelijksfeesten werden daarin geregeld. Vanaf 1555 stond Genève in feite onder leiding van Calvijn en vonden er grote veranderingen plaats. Het Genève waar Calvijn in 1536 voor het eerst kwam, was een wereldse stad van losse zeden. Ondanks het feit dat de stad toen al drie jaar officieel hervormd heette! Er zijn in de geschiedenis voorbeelden genoeg te vinden van werelds en losbandig gedrag in alle lagen en standen van de bevolking.

Praktische vroomheid

Met het aan de macht komen van het calvinisme zien we een streven naar heiliging van het leven optreden. Al snel na 1555 begon men met het strakker invoeren van bijbelse leefregels. In de raadsvergadering van december 1556 werd er uitvoerig over gesproken. Een groep verzette zich hiertegen en stelde: "We leven toch niet meer onder de Joodse wet, maar onder de genade". Het stadsbestuur stelde zich echter achter de plannen van Calvijn. We zagen al dat bij Calvijn sterk de nadruk valt op de eer van God. Dat geldt voor alle levensterreinen. De gelovigen dienen in hun eigen gezin, in hun eigen beroep en bij al hun bezig zijn, in welk verband dan ook, Gods eer te zoeken. Het calvinisme zoekt geen kloostervroomheid, waarbij mensen zich uit de schepping terugtrekken, maar een praktische vroomheid die midden in de wereld wil staan, om vanuit de bijbelse norm invloed uit te oefenen. Door de kerkeraad werd er streng toezicht uitgeoefend op het leven van de leden. Tussen 1555 en 1564 waren er jaarlijks gemiddeld 74 gevallen van mensen die onder de kerkelijke tucht werden geplaatst. Wie halsstarrig bleef, werd uit de kerkelijke gemeente verwijderd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen