Johannes Hus

De tijd van Johannes Hus

- Johannes Hus leefde in de laatste periode van de Middeleeuwen. Een overgangsperiode, waarin de vaste standenordening in adel, geestelijkheid en een onbeduidende groep burgers wordt doorbroken.
- Onder andere door de kruistochten neemt de handel toe. Voor de veiligheid worden nederzettingen noodzakelijk. Door de toekenning van allerlei privileges (voorrechten) worden deze nederzettingen steden en wordt ook de positie van de burgers sterker.
- Een ontwikkeling die ten koste gaat van de adel. De "vorst" schaart zich dikwijls aan de zijde van de steden, omdat hij de adel vreest.

De kerk in de tijd van Johannes Hus

- In de Middeleeuwen vormt de kerk het middelpunt van heel het leven. Dit is de rooms-katholieke kerk. Aan het hoofd daarvan staat de paus. De kloosters hebben lange tijd een goede invloed op het leven uitgeoefend: landbouw, onderwijs, verzorging van zieken en armen, overschrijving van boeken enz.
Door betaling bij de biecht en door ontvangst van grond en bezit bij de kruistochten zijn de kloosters erg rijk geworden. De kerkelijke belastingen doen daar nog het nodige aan toe. Deze grote rijkdom heeft een slechte invloed op het geestelijk leven. De inhoud van het leven wordt weelde en zedeloosheid.
- De paus wil wereldlijke macht hebben. Heel de wereld behoort aan God. En daarom "moet ieder schepsel onderdanig zijn aan de Romeinse opperpriester, wat ter zaligheid noodzakelijk is." Gevolg: conflicten met keizers en koningen. Zo wordt in een conflict de banvloek over de Franse koning uitgesproken. Later wordt het zelfs een interdict over Frankrijk. De Franse koning gaat naar Rome, neemt de paus gevangen en zet hem af. Een nieuwe paus wordt benoemd, die gaat zetelen in Avignon (het begin van de ballingschap van de pausen).
In 1377 gaat hij weer naar Rome. In 1378 sterft de paus. De nieuwbenoemde paus is niet Frans-gezind genoeg naar de zin van de Franse koning en een tegenpaus wordt benoemd en gaat weer naar Avignon. Dit noemt men het Westers Schisma, De pausen doen elkaar in de ban. In 1409 wil men een eind aan deze situatie maken. Beide pausen worden afgezet en een nieuwe benoemd. Niemand stoort zich eraan, met het gevolg dat er drie pausen zijn.
- Op bevel van keizer Sigismund komt er in 1414 te Konstanz een concilie, dat aan de "drie-pausen-tijd" een einde moet maken. De ketter John Wicliff moet na zijn dood nog veroordeeld worden en Johannes Hus moet verschijnen om de rust in Bohemen te doen weerkeren.

John Wicliff

John Wicliff is een voorloper van de hervorming in Engeland en heeft vooral gestreden tegen de hoge kerkelijke belastingen, de onbekendheid van het volk met de Bijbel, de relekwieën- en beeldenverering, de aflaat, de biecht, het Roomse priesterschap, het kloosterleven, de hiërarchie, de leer van het vagevuur en de transsubstantiatie. Het ging hem niet om een uitwendige, maar om een inwendige hervorming.
Door het huwelijk van prinses Anna, de dochter van de koning van Bohemen met de Engelse koning Richard II, ontstaan er veel contacten tussen Engeland en Bohemen, o.a. door een uitwisseling van studenten tussen Oxford en Praag. Na het sterven van Anna keert haar hofhouding terug naar Bohemen met de ideeën van Wicliff.

Johannes Hus als hervormer

Hus ging in zijn hervorming niet zo ver als Wicliff. Hij erkende bijvoorbeeld de transsubstantiatie, maar wel zei Hus dat de avondmaalsbeker ook aan de leken gegeven moest worden, terwijl de Roomse kerk leerde dat deze alleen voor de priester was.
Ook geloofde Hus nog in het vagevuur en in de goede werken. Zijn strijd ging vooral tegen de pauselijke overheersing en tegen het bederf van de kerk. Daarom kunnen we beter spreken van Johannes Hus als voorloper van de Hervorming.
Bij zijn verbranding heeft hij gezegd: "Gijlieden, die nu een gans (het Boheemse woord voor gans is Hus) braadt, zult over een eeuw een zwaan horen zingen, die ge wel ongebraden zult moeten laten leven."
Ongeveer 100 jaar later leefde Luther. In een twistgesprek met dr. Johan Eek wordt Luther verweten "Hussietische ketterijen" na te volgen. Luther ontdekt dan tot zijn verbazing dat allerlei dingen die hij nu als waarheid erkent (bijvoorbeeld over het avondmaal) al door Wicliff en Hus zijn uitgesproken.

Hussietenoorlog

Na de dood van Johannes Hus is diens invloed niet verdwenen. Velen hangen zijn ideeën aan, maar niet allen. Daardoor ontstaat een burgeroorlog die 65 jaar zal duren. Na een lange strijd neemt in 1421 het concilie van Bazel de eisen van de Hussieten aan: het avondmaal moet onder twee gedaanten (brood en wijn) bediend worden: de kelk aan de leken, de prediking moet in de landstaal plaatsvinden, de kerkelijke tucht moet streng op de geestelijken worden toegepast en geestelijken moeten afstand doen van hun kerkelijke goederen. Een deel van de Hussieten, de Taborieten, is niet tevreden. Ze willen ook verwerping van de biecht, de beeldenverering en de transsubstantiatie. Ze gaan daarmee verder dan Hus, bij wie het ook meer om de eerste vier eisen ging. In 1490 is de rust in Bohemen hersteld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen