Meeveren en vasthouden

Puberteit en loyaliteit

Ouders en kinderen zijn onlosmakelijk en dus voor altijd met elkaar verbonden. Nagenoeg elk kind wordt geboren met een grote voorraad vertrouwen in de eigen ouders. Dat vertrouwen is nodig om zich positief te kunnen hechten en zich veilig te voelen. Jonge kinderen uiten hun loyaliteit naar hun ouders onbekommerd: mijn vader is de sterkste; mijn mama is de liefste moeder van de hele wereld; ik ga later naast jullie wonen hoor. Rond het tiende levensjaar komt daar verandering in. Pubers kunnen hun ouders het gevoel geven dat zij maar het liefst onzichtbaar moeten zijn. De manier waarop zij dat duidelijk maken, is soms ronduit schokkend voor ouders. “Werkelijk, nergens zijn ze zo belachelijk streng gereformeerd als hier in huis. Ma, doe niet zo enthousiast alstublieft. Ik schaam me wild voor dat rare gedoe als u een bekende tegenkomt.” Je moet als ouders best sterk in je schoenen staan om dit soort uitspraken niet al te persoonlijk aan te trekken. De jongere is bezig met het ontwikkelen van eigenheid. En heeft daarvoor een zekere afstand tussen hem en zijn ouders nodig. Hij wil zijn eigen keuzes maken. Tegelijkertijd blijft hij de liefde, bevestiging, goedkeuring en waardering van zijn ouders zoeken. Zo bekeken vormt deze periode een spannende tijd voor zowel ouders als kinderen. Beiden ervaren onzekerheid. Beiden willen elkaar vasthouden.

Kinderen hun eigen keuzes laten maken, wil niet zeggen dat je hen in emotioneel opzicht loslaat. Integendeel. De vader van de verloren zoon liet zijn jongste gaan, maar bleef op de uitkijk staan. Ouders laten niet los, maar gaan anders verbinden. De jongere krijgt de ruimte en ouders blijven op afstand meekijken. Zij tonen belangstelling voor wat hem bezig houdt. Zij luisteren naar zijn zorgen. Ze geven hem een complimentje voor zijn nieuwe kapsel (al zouden zij daar nu niet direct voor gekozen hebben), de enige voldoende van de achterliggende periode, zijn zorgzaamheid voor het jongere zusje.

Een jongere heeft behoefte aan bepaalde verantwoordelijkheden, waardoor ouders voor zichzelf de gelegenheid creëren om hem de broodnodige erkenning en waardering te kunnen geven. Daarmee vergroten zij het gevoel van eigenwaarde van hun ten diepste onzekere puber. Ouders veren mee en houden vast. Het gaat om het geven van tijd, aandacht en vertrouwen. Dat manifesteert zich op elk gebied waarin de jongere zich ontwikkelt.

Lichamelijke ontwikkeling

De ontwikkeling van kind naar volwassene lijkt zich in een stroomversnelling te bevinden. Kinderen (vooral meisjes) in de hoogste groepen van een basisschool kunnen zich als echte pubertjes ontpoppen. De lichamelijke ontwikkeling valt vaak het eerst op: er is sprake van een groeispurt, jongens krijgen ‘de baard in de keel’ en de secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen zich. Maar ook de verdeling van vet- en spierweefsel wijzigt. Waardoor - opnieuw - vooral bij meisjes, de contouren van het lichaam veranderen. Deze veranderingen kunnen leiden tot onzekerheid of onvrede over het eigen lichaam.

Toon begrip voor het probleem dat de jongere ervaart. Een meisje dat zichzelf dik vindt, help je niet door dat stelselmatig te ontkennen. Voel jezelf als moeder niet weggezet als jouw inmenging bij het tot stand komen van een nieuwe garderobe niet meer op prijs wordt gesteld. Als de nieuwe stijl van zoon of dochter geen grenzen op het gebied van zedelijkheid en financiën overschrijdt, besteedt er dan niet al teveel aandacht aan. Smaken verschillen nu eenmaal.

Interesse in seksualiteit en romantiek

Tegelijk met de seksuele rijping ontstaan bewuste seksuele gevoelens. Pubers zijn erg geïnteresseerd in seksualiteit en romantiek en zijn er in hun fantasieën vaak mee bezig. In groep 8 van de basisschool en op de middelbare school spelen veel verliefdheden. Ook onder christelijke jongeren is de leeftijd waarop voor het eerst seksueel contact plaatsvindt, steeds lager geworden. We leven in een verseksualiseerde maatschappij. Er zijn, niet alleen op internet, veel seksuele verleidingen voor jongeren waar ze mee moeten leren omgaan. Het vraagt van ouders een open contact met hun kinderen om hen hierin te begeleiden. In haar boekje ‘Save seks, boekje open over seks’ schrijft Gerry Velema dat christenouders opvoeden tot save seks – seksualiteit bewaren tot het huwelijk. Dit in tegenstelling met wat algemeen gebruikelijk is geworden, opvoeden tot safe, veilige seks. Seksualiteit in het teken van liefde tot God en liefde tot de naaste als jezelf. Niet in het stramien van ‘als ik me er goed bij voel dan is het goed.’ Het beste wat vaders hun pubers kunnen geven, is veel van hun moeder houden. Het mooiste wat moeders hun pubers kunnen bieden, is veel van hun vader houden.

Grote sprong in het denkvermogen

Een ontwikkeling waar ouders vooral in discussies met hun volwassen wordende kinderen tegenaan lopen, is dat pubers een grote sprong in hun denkvermogen maken. De hersenen kunnen meer informatie tegelijk opnemen, onthouden en verwerken en verbanden worden doorzien. Doordat hun vermogen tot abstract denken toeneemt, kunnen ze dingen beredeneren die ze niet zien, maar zich wel voor kunnen stellen. Dat kan zorgen voor pittige discussies waarin de argumenten creatief zijn en stevig verdedigd worden. Daarnaast kunnen jongeren beter nadenken over zichzelf en hun eigen rol. Je kunt als ouders schrikken van de stelligheid waarmee jongeren hun mening ventileren. En dan uit angst dat het helemaal de verkeerde kant opgaat met je kind, ook stevig stelling nemen. Niels (14) stelt, elke keer als de schepping aan de orde komt, lastige vragen. Zijn vader probeert uit de Bijbel te bewijzen dat God toch echt de Schepper van hemel en aarde is. Maar Niels is niet te overtuigen. Hij blijft in de ogen van zijn ouders rammelen aan de fundamenten van het scheppingsverhaal. Totdat ze ’s zondags uit de kerk komen en Niels zegt: “He, he, eindelijk kreeg ik antwoord op mijn vraag. De dominee probeerde niet uit alle macht te bewijzen dat de aarde geschapen is. Hij kwam met een feit waaruit je wel op moet maken dat God bestaat. Hij zei dat de aarde ver genoeg van de zon staat om niet te verbranden en dichtbij genoeg om van haar warmte te profiteren. Sorry pa, maar ik kon niks met die ellenlange uitleggen van u. Nu weet ik het.”

Gedragsveranderingen

Een andere verandering die niet onopgemerkt blijft bij ouders, is een verandering in gedrag. Op weg naar zelfstandigheid moet een eigen mening gevormd worden en dat doen jongeren veelal door regels en opvattingen te bediscussiëren. Op die manier ontdekken ze hoe ze zelf denken en wie ze zijn (hun identiteit). Ook klasgenoten, vrienden en rolmodellen zijn in deze ontwikkeling belangrijk. De ontdekking dat jongeren al discussiërend hun eigen mening proberen te vormen en hun eigen identiteit willen vinden, zorgde bij Maria voor ontspanning. “Ik werd zo moe van die discussies over zaken die voor mij min of meer vanzelfsprekend zijn. En dan al die verhalen van mijn dochter (16) over hoe vrienden dachten. Ik voelde me gedrongen er tegenin te gaan. Iedere keer liep het gesprek spaak. Totdat ik in de gaten kreeg dat Elles haar mening en die van haar vrienden aan die van mij spiegelde. Dat ze van mij bijvoorbeeld argumenten wilde horen waarom samenwonen volgens de Bijbel niet kan. Door haar vragen als ideeën van vrienden aan te kaarten, bleef ze zelf buiten schot. Toen ik dat eenmaal doorhad, stopte ik met ‘preken’ en ging open het gesprek in. Ik begon het zelfs fijn te vinden om samen te praten. Soms op de meest onverwachte momenten. Tijdens het eten koken hees ze zich op het aanrecht en kwam er weer het een en ander aan de orde. Of ’s avonds laat. Het vraagt veel van je als ouder, maar je krijgt de investering in tijd en aandacht echt terug.”

Al deze processen zorgen in veel gevallen voor sterk wisselende emoties ten opzichte van ouders, maar ook van zichzelf. Het ene moment afwerend, het volgende moment aanhankelijk. Nu uitbundig vrolijk, even daarvoor humeurig en down. Dit heeft vaak zijn weerslag op de sfeer in het gezin. Het vergt stuurmanskunst om hier tussendoor te laveren. Om mee te veren en vast te houden. In het besef dat ouders en kinderen het met vallen en opstaan, van genade alleen moeten hebben. Biddend om liefde, tact en wijsheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen