2. Donor en ontvanger

Wie staan er organen af?

We onderscheiden levende en dode donoren. Levende donoren staan tijdens hun leven een orgaan/weefsel af. terwijl dode donoren bij de dood hun organen beschikbaar stellen. In Nederland zijn er ongeveer 2 miljoen mensen die een donorcodicil dragen en die dus toestemming geven om hun organen te transplanteren na hun overlijden.

Donatie tijdens het leven

Dit kan door het geven van weefsels of organen. Een bekend voorbeeld van het afstaan van weefsel is bloeddonatie. Dit komt op grote schaal voor! Veel mensen geven tijdens hun leven bloed voor hun medemens. In tegenstelling tot weefseldonatie komt orgaandonatie tijdens het leven niet zo vaak voor.

Maar het gebeurt wel dat iemand een nier afstaat aan bijvoorbeeld een familielid.

Om als donor te fungeren moet men aan de volgende voorwaarden voldoen:

- vrijwillige toestemming: niet uit onvolwassen of onzuivere motieven

- medische kriteria:

* juiste bloed- en weefselgroep

* goede lichamelijke gezondheid

* geen bijzondere ziekten

- psychologische en sociale kriteria: er mag geen morele druk uitgeoefend worden door bijvoorbeeld familie. Dit kan naderhand veel problemen geven.

De volgende problemen komen aan de orde: Mag een ingreep worden verricht op een gezonde persoon zodat deze een verhoogd risiko oploopt? Mag dit alles ten behoeve van een zieke? Heeft een levende donor het recht en de plicht om een belangrijk orgaan af te staan, terwijl hij zijn eigen lichaam aan risiko's blootstelt? Bijvoorbeeld bij het afstaan van een nier: naast een mogelijke komplikatie bij de operatie is de donor met één nier kwetsbaarder geworden.

Het is ook de vraag of je een long mag afstaan tijdens je leven. De donor wordt duidelijk gehandicapt.

In de praktijk wordt als belangrijkste norm aangenomen dat een dergelijke ingreep slechts aanvaardbaar is wanneer deze 'bevorderlijk of minstens niet erg nadelig' is voor de zelfontplooiing van de donor als f

Donatie na het leven

Er zijn veel mensen van wie de organen verwijderd worden als ze overleden zijn. Transplantaties kunnen hierdoor op grotere schaal toegepast worden.

Dode donoren zijn meestal volwassenen van jonge of middelbare leeftijd die ten gevolge van een on- geluk of beroerte sterven. De organen moeten zo snel mogelijk na het overlijden verwijderd worden.

Om te vermijden dat een arts een patiënt 'laat overlijden' ten bate van een andere patiënt heeft men het behandelend team van de mogelijk toekomstige donor gescheiden van het transplantatieteam. De arts die belang heeft bij het orgaan van een patiënt mag dus nooit diens dood vaststellen. Dit laatste gebeurt door een arts die buiten beide teams staat. Het kriterium voor het vaststellen van de dood wordt in het volgende hoofdstuk besproken.

Toestemmings- of "geen bezwaar"-systeem

In Nederland geldt het toestemmingssysteem: men moet vóór zijn overlijden toestemming geven om zijn organen na zijn dood ter beschikking te stellen. Men doet dit door het persoonlijk invullen van een donorcodicil. De nadruk bij dit toestemmingssysteem ligt dus op de vrije beslissing van de mens. Op het donorcodicil kan men aangeven welke organen er getransplanteerd mogen worden en welke niet. Ook kunnen er bepalingen opgenomen worden ten aanzien van het vaststellen van de dood.

In Nederland is de diskussie op gang gekomen om dit systeem te veranderen. Gezien het grote tekort aan donoren en de problemen bij het huidige systeem wil men zoeken naar een nieuwe oplossing. Niet iedere codicildrager heeft het papier altijd bij zich. Ook kan de familie nog weigeren de organen af te staan, terwijl de persoon zelf een codicil bij zich gedragen heeft. De Nederlandse wetgeving voorziet

De Nederlandse wetgeving voorziet (nog) niet in regelingen voor orgaandonatie. Een eerste voorstel voor de wet orgaandonatie is reeds besproken. Men wil een landelijke registratie van mensen die na hun overlijden hun organen willen afstaan. Maar of de registratie van miljoenen mensen goed verloopt zodat de informatie aktueel blijft is de vraag.

In andere landen zoals België en Frankrijk kent men het 'geenbezwaar-systeem': men gaat er van uit dat de vrijwillige toestemming bij iedereen aanwezig is. Men moet een codicil dragen wanneer men geen organen ter beschikking wil stellen.

De ontvanger

De ontvanger moet de risiko's en het ongemak van de transplantatie afwegen tegen de risiko's die hij loopt wanneer hij de transplantatie niet laat verrichten.

- Hoe groot is de kans op een suksesvolle operatie?

- In hoeverre wordt zijn gezondheid door de ingreep verbeterd?

- Is de ingreep zinvol en wordt het leven verlengd?

Voorkomen moet worden dat patiënten worden gebruikt om bepaalde technieken uit te testen, al is elke techniek in het begin experimenteel. Door het tekort aan donoren wordt de toekomstige ontvanger op een wachtlijst geplaatst.

De registratie van toekomstige ontvangers gebeurt internationaal door de Stichting Eurotransplant. Patiëntgegevens worden in de komputer opgeslagen zodat op grond van weefseltypering" en urgentie bij het beschikbaar komen van een orgaan de juiste ontvanger kan worden aangewezen. Zodra ergens een orgaan beschikbaar is wordt 1 van de 7 koördinatieteams in Nederland benaderd. Deze teams dragen zorg voor de transportprocedure. Taxi's, helikopters en vliegtuigen worden gebruikt bij het transport. Ook wordt soms de politie ingeschakeld om het vervoer snel te doen verlopen. Verder worden de operatieteams benaderd, de bloedgroepen en andere benodigde informatie worden doorgegeven

Het is een procedure, die snel en goed geregeld moet worden. Alles gebeurt internationaal. Zo kan er een nier uit Londen of een lever uit Wenen komen.

De wachtlijst voor bijvoorbeeld een niertransplantatie kan oplopen van twee tot vijf jaren. Maar door deze wachttijd komt de hulp wel vaak te laat! In 1990 stonden er 9000 mensen op de wachtlijst voor een nieuwe nier, waarvan 1500 in Nederland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen