3. Voor- en nadelen van kernenergie

Zoals met zoveel zaken heeft ook kernenergie voor- en nadelen. Sommige groeperingen leggens soms eenzijdig de nadruk op bepaalde aspecten. We zullen in dit gedeelte proberen alle voor- en nadelen op te sommen.

Voordelen

De voordelen van kernenergie zijn erg aantrekkelijk.

Goedkoop. Kernenergie is een goedkope energiebron en in prijs concurrerend met olie en kolen. Een enkele splijtstoftablet, die overigens klein is, bevat zeer veel energie. We zagen al dat 1 kg uranium evenveel energie kan leveren als 15 ton olie of 20 ton steenkool. Dit uranium is onverrijkt, dus zoals het in de natuur voorkomt. Een grote elektriciteitscentrale met een capaciteit van 1000 megawatt (mega = miljoen) bespaart in opslagruimte per jaar 1,5 miljoen ton olie of 2 miljoen ton kolen. Toch zijn er ook faktoren die de prijs omhoog stoten zoals b.v. de bouwkosten, opwerking van splijtstof en behandeling van afval.

Reserves. De wereldproduktie van olie groeit maar heel langzaam, omdat de OPEC-landen hun olieproduktie niet willen uitbreiden. De olieproduktie van de OPEC-landen heeft invloed op de economie. Men voorziet dat deze landen in toenemende mate aanspraak zullen gaan maken op economische groei, en daarbij is een hoger energieverbruik bijna onvermijdelijk. Door gebruik van kernenergie is men niet meer zo sterk afhankelijk van de OPEC-landen. De uraniumreserves zijn niet onuitputtelijk, maar geleerden menen dat de beperktheid van de splijtstofvoorraden in principe oplosbaar is. We hebben gezien dat bij het splijtingsproces een nieuwe stof ontstaat, namelijk plutonium (²³⁹Pu). Plutonium kan weer tot splijting worden gebracht in een kweekreactor. Een deel van die nieuwgevormde splijtstof kan direkt deelnemen aan het splijtingsproces, een ander deel zou later kunnen worden teruggewonnen uit het afval.

In hoeverre dit praktisch haalbaar is, kan nog niet met zekerheid gezegd worden. 

²³⁹P wordt in een zogenaamde snelle kweekreactor geproduceerd. Deze reactor kweekt dus niet alleen energie, maar tegelijk ook nieuwe brandstof.

Ander voordeel. Kernenergie geeft geen toename in het kooldioxide (C0₂) en zwaveldioxide (S0₂) gehalte van de atmosfeer zoals wel het geval is met fossiele brandstoffen. Een toename van het C0₂ gehalte kan klimaatsveranderingen ten gevolge hebben, terwijl S0₂ het milieu verzuurt en de kalk uit cement oplost. Zo gezien is kernenergie dus een aantrekkelijke energiebron.

Nadelen

Toch zijn er ook nadelen aan kernenergie verbonden. 

Ioniserende straling. Een radioaktieve isotoop zendt radioaktieve of ioniserende straling uit. De mens bezit geen zintuigen om deze straling waar te nemen. Met natuurkundige methoden kan de mens deze straling echter wel meten. Onderscheid wordt gemaakt in de volgende soorten stralingen: 

- Alfa en beta straling: deeltjes straling bestaande uit respectievelijk heliumkernen en elektronen (weinig doordringende straling). 

- Gamma straling: electromagnetische straling met een zeer korte golflengte (harde, sterk doordringende straling).

- Neutronen straling: sterk doordringende deeltjes straling. Deze straling is evenals alfa en beta, en gamma straling afkomstig van radioaktieve stoffen.

- Röntgen straling: electromagnetische straling met een golflengte tussen die van ultraviolet licht en gamma straling in (middelmatig doordringende straling).

Ioniserende straling is in staat levende weefsels te beschadigen, ja zelfs te doden. 

In de medische wetenschap wordt van deze eigenschap gebruik gemaakt om de snelle groei van gezwellen (tumor, kanker) te remmen of deze te vernietigen. Aan de gevolgen van ioniserende straling wordt nog veel onderzoek gewijd. Dat onderzoek is uiterst moeilijk en tijdrovend. Zo speurt een organisatie van honderden mensen sinds 1947 naar de stralingsgevolgen bij de overlevenden van Hiroshima en Nagasaki. 

In laboratoria en klinieken worden veel abnormaliteiten waargenomen, zoals verschillende vormen van kanker en achterlijkheid van kinderen die op het moment van de ontploffing nog niet geboren waren. 

Nu is het niet zo dat iedere hoeveelheid straling direkt of op lange termijn nadelige gevolgen heeft. De mens wordt namelijk voortdurend blootgesteld aan kosmische straling en natuurlijke radioaktiviteit in zijn omgeving. Deze zogenaamde achtergrond straling bedraagt ca. 100 millirem (eenheid waarin de hoeveelheid straling uitgedrukt wordt) per jaar. 

Bij een straling van 500-1000 millirem per jaar kunnen nog geen directe gevolgen aangetoond worden. Over de gevolgen hiervan op lange termijn is nauwelijks iets bekend. Wel is bekend dat een ongeboren kind 10 tot 20 maal gevoeliger voor straling is dan een volwassene.

Het functioneren van een kerncentrale gaat altijd gepaard met het vrijkomen van kleine hoeveelheden radioaktieve stof en dus straling. Deze straling behoeft niet gevaarlijker te zijn dan de natuurlijke straling die vanuit de bodem en de kosmos tot ons komt, als de hoeveelheid maar gering blijft. Anders wordt het als we radioaktieve stoffen in ons lichaam opnemen (door ademen, eten en drinken).

Dit kan bijvoorbeeld doordat een bepaald voedsel sterk besmet is tengevolge van zekere opeenhoping van radioaktieve stof. Eetbare vis uit een rivier, waaraan een kerncentrale is gelegen, bleek een gehalte van radioaktieve stof te bevatten (vergelijkbaar met de opeenhoping van kwik in vissen en DDT in vogels).

Een opwerkingsfabriek waar afgewerkte splijtstof verwerkt wordt, is in wezen een chemisch bedrijf met alle risico's daaraan verbonden. Deze fabriek verwerkt grote hoeveelheden plutonium en uranium.

De risico's verbonden aan een ongeluk met de kerncentrale zijn groot. De ergste gebeurtenis met een kerncentrale deed zich in maart 1979 voor in de kerncentrale bij Harrisburg (Amerika). Door technische mankementen en vanwege menselijk falen werd de bij de kettingreactie vrijkomende warmte niet voldoende afgevoerd. Achteraf bleek, door onderzoek, dat er geen sprake is geweest van gevaar, maar er moest wel rekening mee worden gehouden en er werden 200.000 mensen geëvacueerd.

In 1957 kwam bij een ongeval in Engeland radioaktieve stof vrij. Het gevolg was dat miljoenen liters melk afkomstig van een landoppervlak van meer dan 500 km² nabij de reactor vernietigd moesten worden.

Radioaktief afval. Eén van de moeilijkste vragen bij de toepassing van kernenergie is: wat doen we met het radioaktieve afval dat achterblijft na de afscheiding van uranium en plutonium uit de afgewerkte splijtstofstaven?

De afgewerkte staven worden eerst door afstandbediening uit de reactor gehaald en voor ca. één jaar opgeslagen in diepe waterbaden om af te koelen. Daarna worden ze (weer door afstandbediening) in dikwandige vaten overgebracht naar de opwerkingsfabriek, waar alle processen achter dikke betonnen muren met afstandbediening worden uitgevoerd.

In zo'n opwerkingsfabriek wordt de splijtstof gescheiden van de splijtingsprodukten. Deze splijtingsprodukten bestaan uit sterk radioaktieve stoffen en vormen het zogenaamde kernsplijtingsafval.

Radioaktief afval moet met grote zorg worden behandeld. Het blijft veelal duizenden jaren radioaktief. Vooral het hoogradioaktief afval moet daarom voor lange perioden veilig worden opgeborgen. Men onderzoekt de mogelijkheid om dit hoogaktieve afval honderden meters diep in zout onder de grond op te bergen in rustige geologische gesteenteformaties, zoals zoutkoepels, dikke zoutlagen e.d.

Voor het laagaktieve afval is een wijze van opberging het gieten in drums van beton en deze in diep zeewater te dumpen. Een zeer groot deel van de bestraling wordt tegengehouden door de verpakking. Overigens dient het beton alleen om de drums te laten zinken en biedt geen garantie voor het bij elkaar houden van het radioaktief afval.

Tot op heden wordt er nog hard gestudeerd om op de meest veilige manier van het afval ontslagen te raken. Momenteel wordt dit soort materiaal opgeslagen, nadat het in glas is ingesmolten.

Politieke/militaire gevaren

Een gevaar wordt gevormd door de onstabiele politieke en sociale toestand van onze wereld. Er moet rekening worden gehouden met de vernietiging van kerncentrales en opwerkingsfabrieken door sabotage of ten tijde van een oorlog. Een voorbeeld is het bombardement op de Iraakse kerncentrale in aanbouw door Israëlische vliegtuigen.

Ook diefstal van plutonium door terreurgroepen die over een eigen atoombom willen beschikken is een gevaar. Of zij echter in staat zullen zijn van gestolen splijtstof een primitief kernwapen te maken, valt te betwijfelen.

Verspreiding van kernwapens

De risico's van kernenergie liggen ook nog op een ander gebied. Een land dat over uranium en plutonium beschikt, is in staat kernwapens te maken, mits zij over de technische faciliteiten beschikken. Om de ontwikkeling m.b.t. de kernwapens tegen te gaan is in 1968 een verdrag tegen de verspreiding van kernwapens tussen de V.S., de Sowjet-Unie en het Verenigd Koninkrijk gesloten. Later hebben ook andere landen, waaronder Nederland, zich hierbij aangesloten.

Kernmogendheden mogen volgens dit verdrag geen kernwapens leveren aan niet-kernmogendheden. Door dit verdrag verplichten de niet-kernmogendheden zich bovendien deze wapens niet te kopen of te produceren.

Zo wordt de wereld verdeeld in kernwapenbezitters en niet-kernwapenbezitters.

Toch zijn er verschillende landen die dit verdrag niet ondertekend hebben. Levering van licht verrijkt uranium aan een land dat het verdrag niet heeft ondertekend, betekent dat dit land na een aantal jaren over plutonium beschikt dat gebruikt kan worden in de vervaardiging van kernwapens.

Slotopmerking

Zo zien we dat kernenergie verschillende voor- en nadelen heeft. Bij elk van de bovengenoemde voor- en nadelen is een "ja, maar" mogelijk. De nadelen of de risico's zijn ook bekend bij de wetenschap. Bij de bouw van een kerncentrale wordt ook terdege rekening gehouden met deze gevaren. Toch zijn er verschillende gevaren of risico's waar de wetenschap ook nog geen duidelijk antwoord op weet te vinden. Zodoende blijft het risico aanwezig.

Gaat men de voor- en nadelen van iets op een weegschaal plaatsen, dan kan het gebeuren dat de ene keer de weegschaal doorslaat naar de voordelige kant en de andere keer naar de nadelige kant. De uiteindelijke conclusie vóór of tegen kernenergie zal het resultaat zijn van een afweging van de voor- en nadelen. Bij deze afweging is van belang hoe zwaar men bepaalde voor- en nadelen laat meetellen. Dit wordt weer bepaald door de normen die men hanteert. Daar ontstaan dan ook de verschillende meningen. Voor ons dient Gods Woord de norm te zijn, hetgeen ten aanzien van kernenergie geen eensluidend standpunt behoeft te betekenen. (Zie Informatief)

Om de gevaarlijkheid van een radioaktieve stof te kunnen beoordelen, is aktiviteit belangrijk. Als eenheid voor de aktiviteit heeft men de Curi (Ci) gekozen. Zij korrespondeert ongeveer met de aktiviteit van 1 gram radium -226. Het aantal Curies zegt iets over de sterkte van de bron, maar geeft geen inlichtingen over de wisselwerking van haar straling met de omringende materie. Om daarover iets te zeggen heeft men het begrip stralingsdosis of kortweg dosis ingevoerd. Dat is de hoeveelheid stralingsenergie die de bestraalde materie per kg. absorbeert, uitgedrukt in „rad"(radiator absorbed dose).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen