Misdaad en straf nu

Wat verstaan we eigenlijk tegenwoordig onder misdaad en straf? En hoe denkt men in onze tijd over straffen? We kijken hierna eerst naar onze strafrechtspleging. De strafrechtspleging is een deftig woord voor alles wat ligt tussen het verdenken van iemand en zijn uiteindelijke straf. Hoe gaat dat in zijn werk?

Aan de hand van een willekeurige misdaad gaan we kijken wat er zich allemaal af kan spelen in de strafrechtspleging. We nemen daarvoor het verhaal van een echte zware jongen: Piet.

Verdenking en arrestatie

Piet heeft op een dag een postkantoor overvallen. Eén van de klanten heeft echter goed opgelet. Aan de politie geeft zij een goede beschrijving van Piet. Omdat Piet een bekende roofovervaller is, hebben de rechercheurs een vermoeden. Dat vermoeden wordteen 'verdenking' genoemd, Piet is nu een verdachte. Ze kunnen Piet niet zomaar arresteren, eerst moeten ze meer bewijs verzamelen. Als ze na een tijdje zien dat Piet een nieuwe BMW heeft gekocht, doen ze onderzoek bij de dealer. Daar vinden ze briefjes van 1000,- van het overvallen postkantoor. Kort daarna arresteren ze Piet voor dit misdrijf (zwaarder dan de zogenaamde overtredingen); ze pakken hem dus op en nemen hem mee naar het bureau.

In verzekering stellen,

Piet doet nooit moeilijk en bekent dat hij het postkantoor heeft overvallen. Maar de rechercheurs weten dat Piet, als hij weer naar huis mag, gelijk zal vluchten en het vliegtuig zal nemen naar Chili. Ze vragen dus vragen aan de Officier van Justitie (OvJ, iemand die bepaalde afspraken kan maken met de verdachten of namens de Staat verdachten voor de rechter kan roepen) of hij Piet 'in verzekering wil stellen'. Dat betekent dat Piet vastgehouden mag worden, maximaal 3 dagen, daarna nog eens 3 dagen.

Bewaring

Na 6 dagen willen ze hem nog langer vasthouden, dan stapt de OvJ naar de Rechter Commissaris (RC, een speciale onderzoeksrechter) en vraagt hij een 'bewaring', dat kan maximaal 10 dagen.

Voorlopige hechtenis

Als ze daarna Piet nog steeds willen vasthouden omdat hij anders Nederland uitvlucht dan vraagt de OvJ aan de Rechtbank of ze een 'gevangenhouding' van Piet mogen (maximaal 3 keer 30 dagen). Piet wordt dan, als er genoeg plaats is overgebracht naar een Huis van Bewaring (HvB). Dat is een soort gevangenis, alleen gelden hier iets andere regels omdat er mensen zitten die een korte straf hebben ('arrest') of mensen zoals Piet die 'in voorlopige hechtenis' zitten en dus die nog niet voor de rechter zijn geweest en nog geen straf hebben gekregen.

Dagvaarding

Na een tijdje krijgt Piet in het HvB een 'dagvaarding', dat is een papier waarop staat dat hij dan en dan op die en die plaats voor de rechter moet komen omdat hij een postkantoor heeft overvallen. Piet gaat er naar toe op de aangegeven dag (de parketpolitie haalt en brengt hem). In de gerechtszaal zijn aanwezig: drie rechters, de OvJ en zijn advocaat (of: raadsman) die hem zal verdedigen. Daar wordt beoordeeld of Piet schuldig is of niet. Hoe dat in z'n werk gaatzullen we hier nu niet behandelen.

Gevangenisstraf

Is Piet veroordeeld tot gevangenisstraf dan moet hij zijn straf uitzitten in een gevangenis en wordt dus vanuit het HvB daar naartoe gebracht. Piet is nu een gedetineerde. Na 2/3 van zijn straf krijgt hij vervroegde invrijheidstelling en mag hij weer naar huis.

Waarom straf?

Waarom geven de Nederlandse rechters straf aan misdadigers?
Er zijn een aantal theorieën uitgedacht waarom er straffen worden uitgedeeld na een misdaad. We leggen een paar kernwoorden uit.

Vergelding
Allereerst de vergelding. Dat woord kwamen we al in de Bijbel tegen, en hier wordt er ongeveer hetzelfde mee bedoelt. We straffen omdat het kwaad dat de misdadiger heeft aangericht 'vergolden' moet worden. Oftewel: hij heeft leed verdiend(b.v. gevangenisstraf of een boete) omdat hij kwaad heeft aangericht.

Afschrikking voor de dader en z'n omgeving
Ten tweede wordt er gestraft vanwege de 'algemene of generale preventie'. Hiermee wordt bedoeld dat er straffen worden uitgedeeld om alle mensen af te schrikken. De straf moet mensen als het ware waarschuwen: pas erop, als je doet zoals Piet deed, dan kom je in de gevangenis.
Ten derde geven de rechters straffen vanwege 'de speciale preventie'.
Daarmee bedoelen we dat de straf ervoor moet zorgen dat deze dader, dus Piet, niet opnieuw een misdaad begaat. Dus door middel van de straf hopen we dat Piet begrijpt dat hij beter maar geen postkantoren meer kan overvallen. Hopelijk wordt Piet dus door de straf opgevoed.

De maatschappij beveiligen
Tenslotte wordt als reden genoemd de beveiliging van de maatschappij. Daarmee bedoelen we dat door het opsluiten van mensen de maatschappij beschermd wordt. Deze mensen kunnen namelijk dan geen kwaad meer aanrichten, omdat ze achter slot en grendel zitten.

Eigenlijk gebruikt de rechter alle theorieën door elkaar, hoewel de vergelding een tijd lang niet zo'n populair motief was. Nu echter steeds vaker blijkt dat de straf de mensen in het algemeen en de misdadiger zelf ook niet afschrikt, zien we dat de laatste tijd de vergelding en de beveiliging van de maatschappij weer genoemd worden door rechters.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen