Bileam

A Aanwijzingen voor het: gebruik

- Lees, voor je de schets bestudeert en de inleiding gaat maken, eerst Num. 22,23 en 24 en eventueel hoofdstuk 25 goed door. Noteer de dingen die je opvallen en laat het geheel rustig op je inwerken.

- De inleiding kan bestaan uit:

a. overzicht van de geschiedenis

b. achtergrondinformatie

- Het is mogelijk deze inleiding door twee leden te laten maken. In onderling overleg kan dan afgesproken worden wie het overzicht van de geschiedenis geeft en wie de achtergrondinformatie.

- Bij de behandeling van deze geschiedenis moeten we goed in de gaten houden, dat het niet om Bileam en zijn wonderlijke lotgevallen gaat, maar om Gods bescherming van Zijn volk, dat wacht om het beloofde land te kunnen ingaan.

B Overzicht van de geschiedenis

Deze schets beperkt zich voornamelijk tot de achtergronden van de geschiedenis van Bileam. Voor je inleiding is echter wel een overzicht van het verhaal noodzakelijk. Dit kun je opbouwen aan de hand van onderstaande punten.

- Het volk Israël is na een lange tocht van bijna veertig jaar door de woestijn gekomen aan de grenzen van het land Kanaan. Sihon de koning van de Amorieten en Og de koning van Bazan, zijn verslagen en hun land is in bezit genomen. Na de overwinning op deze volken trekt Israël verder en legert zich in het gebied van Moab aan de oostzijde van de Dode Zee.

- Balak de koning van Moab, vreest dat hij niet tegen Israël opgewassen is en nodigt Bileam uit dat volk te komen vervloeken.

- Bileam krijgt de eerste keer van God geen toestemming om te gaan.

- Balak stuurt dan hoger geplaatste gezanten, die Bileam moeten overhalen toch te komen.

- Bileam krijgt de tweede keer van God wel toestemming, mits hij zal doen wat God zal spreken.

- Nu lezen we echter dat Gods toorn ontstoken wordt, omdat hij heengaat. Dit is te verklaren uit het feit dat Bileam van plan was toch te zeggen wat hfj wilde.

- Op een smalle weg staat de Engel des Heeren. De ezelin ziet Hem, maar Bileam niet. De ezelin wil niet verder. Pas nadat de ezelin gesproken heeft, ziet Bileam de Engel des Heeren. Deze waarschuwt hem dat hij alleen de woorden des Heeren tot Israël mag spreken.

- Balak brengt Bileam op een hoogte vanwaar hij geheel Israël kan overzien. Daar worden zeven altaren gebouwd, waarop rammen en varren worden geofferd. In plaats van het volk te vervloeken, zegt Bileam wat de Geest des Heeren hem ingeeft en zegent het volk.

- Op een andere hoogte vanwaar hij niet het gehele volk kan overzien worden weer zeven altaren gebouwd, maar opnieuw zegent Bileam het volk.

- Tenslotte zegent Bileam het volk vanaf een derde hoogte.

- Als antwoord op het verwijt van Balak, dat hij Israël nu drie keer gezegend heeft, spreekt Bileam een vierde zegen uit.

- Volgens Num 31:16 en Openb. 2:14 adviseert Bileam daarna de vorsten van Moab en Midian de Israëlieten uit te nodigen voor een groot feest ter ere van Baal. De gegeven raad wordt opgevolgd. Israël bezwijkt voor de verleiding. De gevolgen hiervan zijn te lezen in Num 25.

- De raad van Bileam kost hemzelf het leven (Num 31:8).

C Bileam

Zijn naam betekent "verslinder" en "verderver". In het Oude Testament wordt Bileam nergens een profeet genoemd, hoewel hij werkelijk profeteerde. Hij wordt in Jozua 13:22 een voorzègger genoemd. Voorzeggen is dus zijn oorspronkelijke beroep en hoewel hij even de gave van de profetie had, was zijn eigenlijke werk het beoefenen van de kunst van de waarzeggerij voor geld. Zijn kennis van Israëls God zou hij verkregen kunnen hebben van de afstammelingen van' Abrahams familie in Mesopotamië. Misschien had hij ook gehoord van Gods daden met Israël en had de indruk die deze geschiedenissen op hem maakte hem genoodzaakt, uitwendig een vereerder van God te worden. Het is ook mogelijk dat Bileam tegenover de Moabieten slechts de schijn aannam de Heere te kennen. Als hij tegenover hen zou hebben erkend de Heere niet te kennen, zouden zij onmiddellijk het vergeefse van hun pogingen hebben ingezien. Men moest immers macht over een god hebben door offers om hem te kunnen bewegen het hem vererende volk een vloek op te leggen.

God verschijnt 's nachts, misschien in een droom, aan Bileam niet als de HEERE, Israëls Verbondsgod, maar als zijn Schepper.

Bileam voorspelt de komst van de Messias. Dit is kennelijk een daad van God in het hart van de geldgierige en verwaande Bileam. Toch is zijn hart er niet door aangeraakt. Hij weet dat God machtiger is dan al zijn kunsten en woorden, maar zijn wil verzet zich ertegen God gehoorzaam te zijn. Zodra zijn officiële taak voorbij is, volgt hij toch weer zijn eigen zin en zijn begeerte naar beloning. Hier komt zijn ware aard naar boven. Hij raadt Balak aan hoe hij Israël klein kan krijgen door hen tot afgoderij en ontucht te verleiden.

D Het wonder van de ezelin

De wegen tussen de wijngaarden zijn dikwijls smal, zodat men el- kaar niet kan passeren.

Had de ezelin niet gelet op de tegenwoordigheid van de Engel en was zij doorgelopen, dan zou Bileam de dood gevonden hebben door het getrokken zwaard. Dit ligt opgesloten in de woorden die de Engel sprak.

Het wonder van de ezelin heeft diepe betekenis. Het laat zien hoe volslagen Bileam afhankelijk is van God, in de gaven waarop hij zich beroemt en die hij hoopt tot zijn voordeel te kunnen gebruiken. Zo wordt Bileam voor het feit gesteld dat de Heere zich evengoed van een dier als van een mens kan bedienen om Zijn Goddelijke wil te verkondigen. Petrus zegt uitdrukkelijk dat de mond van de ezelin geopend werd om "des profeten dwaasheid te verhinderen" (2 Petrus 2:16). Je moet echter niet veronderstellen dat de ezelin met bewustheid en als redelijk schepsel sprak. De Heere komt hier met een waarschuwing tot Bileam. Hij zal de mond zijn waardoor de Heere zal spreken. En hij zal niet anders mogen spreken dan de woorden die de Heere hem in de mond zal leggen. Hij zal ondanks zichzelf Israël moeten zegenen.

Bileam wordt aanvankelijk niet bevreesd voor dit wonder, waarschijnlijk omdat hij zo boos is op dat ogenblik. Juist door dit wonder komt hij echter ook weer snel tot bezinning.

E Zegen en vloek

In de tijd van Bileam werd aan zegen en vloek een bijzonder grote werking toegekend. Men zag ze als werkelijke machten, bijna persoonlijk, die zich rechtstreeks en direkt op iemand richtten en hem bevoordeelden (de zegen) of benadeelden (de vloek), hem levenskracht schonken of ontnamen. Zegeningen of vervloekingen waren onherroepelijk, tenzij ze door een sterkere zegen of vloek werden overtroffen en hierdoor werden geneutraliseerd. Vooral een zegen of vloek uitgesproken door een machtig persoon, stamhoofd of koning, meer nog door iemand die rechtstreeks onder goddelijke invloed stond, zoals een priester of profeet, hadden een krachtige u/erking. Het raadplegen van waarzeggers komt in de Bijbel vaker voor, maar wordt nooit beschouwd als een goede manier om uitzicht te krijgen op de toekomst. Denk bijvoorbeeld aan de geschiedenis van Sauls bezoek aan de tovenares te Endor. (1 Sam. 28). God gebruikt deze vrouw wel, zoals Hij hier Bileam gebruikt, maar Saul had deze verkeerde weg niet mogen gaan. Zowel Balak als Saul hebben de gevolgen hiervan ondervonden. Vergelijk ook eens Jeremia 29:8,12 en 13. Wat daar staat geldt ook voor onze tijd.

Bileam spreekt vier maal een zegen uit.

1. Num. 23:7-10

Bileam is geroepen om Israël te vervloeken, maar als God niet vloekt of scheldt, kan hij het ook niet. Israël zal een afgezonderd volk blijven en zal groot in getal worden.

2. Num. 23:18-24

God trekt de zegen niet in, ondanks de ongerechtigheid van Israël. Tovenaars en waarzeggers kunnen Israël geen schade berokkenen. Israël zal machtig worden en overwinningen behalen.

3. Num. 24:3-9

Israël zal uitgroeien tot een talrijk en machtig volk. Hun machtige God maakt dat hun vijanden machteloos zijn.

4. Num. 24:15-24

Er zal een ster voortgaan uit Jacob en er zal een scepter uit Israël opkomen, die Moab en de andere volken zal verslaan. De ster en de scepter zijn het symbool voor een machtige koning die zal komen. Dit heeft aanvankelijk zijn vervulling gekregen in het zichtbare koningschap, maar nog heerlijker in de komst van de Heere Jezus. Bileam voorspelt hier dus de komst van Christus als de grote Verlosser. Vergelijk Matth. 2:2 en Openb. 22:16

G Tenslotte

Bileams hart blijft onbekeerd. Zijn inzicht gebruikt hij verkeerd. Hij blijft de ondergang van het volk zoeken. Of zijn eigen rijkdom? De straf daarvoor ontloopt hij niet. Hij vertoeft nogal eens bij de Midianieten (Num. 22:5 en 7; 23:17). Daar krijgt hij ook zijn straf (Num 31:8 en Jozua 13:22).

Ondertussen zit Israël maar steeds te wachten. De spanning gaat er wat uit. Ze zoeken kontakt met de mensen uit de buurt. Ze verliezen hun einddoel uit het oog. Het loopt dan ook verkeerd af. Het begint met wat kijken en meedoen met de godsdienstige gebruiken van de mensen in dat gebied. Het loslaten van God en Zijn wetten, brengt ondermeer zedeloosheid. Ze gaan plezier zoeken en willen zich uitleven (Num. 25:1 en 2). Eerst gaat het nog wat stilletjes, maar dan wandelt een van de Israëlieten, terwijl Mozes en het volk het zien, uitdagend met een meisje van de Moabieten. Dit is een minachting van Gods gebod (vers 6). In de bestraffing die God beveelt, toont Pinehas zich bijzonder aktief voor de handhaving van Gods gebod.

H Wenk

In deze schets komt waarzeggerij ter sprake. Dit is een onderwerp apart en kan in aansluiting hierop goed tijdens een afzonderlijke verenigingsavond behandeld u/orden. Zie hiervoor de Salvo-schets "Machten der duisternis" uit de 10e bundel (1975-1976), Uitgave Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten, Postbus 79, Woerden.

I Gespreksvragen

1. Wat staat in deze geschiedenis centraal?

2. Waarom wilde Bileam eerst niet naar Moab?

3. Wat is de inhoud van de zegeningen die Bileam uitsprak?

4. Stond Bileam achter zijn woorden?

5. Is de zegen van Bileam vervuld?

6. Heeft het ons iets te zeggen dat het volk van Israël onder deze zegeningen passief was?

7. Mocht Pinehas zo wreed zijn?

8. In u/elke opzichten heeft de afloop van deze geschiedenis ons iets te zeggen?

J Literatuur

- Kanttekeningen bij de Statenvertaling

- Bijbelverklaring van Dächsei en Henry op het Numeri

- Dr. A. Noordzij, Korte Verklaring van de Heilige Schrift, het boek Numeri, Kampen, 1941

- Stock Handboek voor de Bijbelse Geschiedenis, Den Haag z.j.

- Dr. P. ten Have, Bij de Bron, deel I, Neerbosch z.j.

- Bijbelse Encyclopedie, Kampen, 1975

- J.J. Knap, Bileam. Toepasselijke verklaring zijner profetieën, Kampen, z.j.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen