De mode en wij

Aanwijzingen voor het gebruik

Goed bruikbare literatuur over dit onderwerp is heel dun gezaaid. In de literatuuropgave vind je enkele artikelen uit boeken en bladen. Met de gegevens daaruit en met de informatie in deze schets, kun je een niet te lange inleiding maken.

Het verdient aanbeveling om de schets geruime tijd van te voren door te lezen. Hij maakt je vast op allerlei dingen opmerkzaam. Kijk eens of je er iets over in de kranten kunt vinden. Je kunt zo’n krantenbericht heel goed in je inleiding verwerken. Je kunt er ook uitstekend mee beginnen!

1. Het begrip mode

Mode is afgeleid van het Latijnse woord modus, dat wijze, manier van doen betekent. Het is met deze manieren maar een eigenaardige zaak. Je hebt geen mode in de vorm van houwelen, katrollen of emmers, maar wel in de carosserie van auto’s, in de kleding, sieraden e.d. (Probeer zelf nog andere terreinen te vinden, waarop je mode aantreft. Geef enkele sprekende verschillen aan tussen mode vroeger en nu b.v. in kleding en auto’s. Informeer b.v. bij je ouders en grootouders!) Je zou mode kunnen omschrijven als de neiging tot massale navolging gedurende betrekkelijk korte tijd. Een andere omschrijving is: Mode is de periodieke stijlwisseling met een min of meer dwingend karakter.

Niemand kan zich geheel aan de mode onttrekken. In 1970 lopen de heren niet meer rond met steek (driekantig hoofddeksel) en kuitbroek van een kleine tweehonderd jaar geleden. Dit voorbeeld maakt de betekenis van de mode duidelijk: Het gezicht van een bepaalde tijd wordt er in vergaande mate door bepaald.

2. Het ontstaan

Ontstaan en karakter van een bepaalde mode zijn lang niet altijd verstandelijk verklaarbaar. Bij de keuze van een auto, van een nieuwe japon, speelt onze smaak een grote rol. We spreken over een modegril. Dit wijst er reeds op, dat de mode voor een belangrijk deel wortelt in het gevoelsleven van een mens. Een mode-ontwerper b.v. probeert bij het samenstellen van een nieuwe collectie te raden wat de mensen graag willen, ook al zijn ze zich dat zelf nog niet bewust.

Toch kunnen we soms bepaalde oorzaken aanwijzen. De eerste auto’s hadden weinig bagageruimte. De constructeurs waren al blij, wanneer de automobielen reden. Toen men zich ging bezinnen op de mogelijkheid om veel bagage mee te kunnen nemen, veranderde de auto van lijn. De auto werd meer langwerpig van vorm.

In de vorige eeuw droegen de dames de zogenaamde crinoline, een rok die tot aan de voeten reikte en verstevigd was met hoepels en paardenhaar (erin). Toen de fiets werd uitgevonden, moest deze mode wel verdwijnen en plaats maken voor een andere. Het was onmogelijk om in de stijve crinoline te fietsen.

Vroeger was het hof van een koning het modecentrum bij uitstek. Toen de Franse koning Lodewijk XIV op vrij jonge leeftijd kaal werd, verborg hij dit euvel onder een pruik. Prompt probeerden de hovelingen bij de vorst in het gevlij te komen door ook een pruik te dragen, al beschikten zij zelf over een fikse haardos. Zo ontstond de tamelijk bespottelijke mode, die we ons uit de geschiedenis herinneren als de pruikentijd.

3. De betekenis van de konfektie-industrie

Het meest bekend is de invloed van de mode op de kleding. Daarom spitsen we de schets hierop toe. Hoe bereikt nu de kledingmode van een bepaald jaar de massa?

Lang van tevoren maken de Franse ontwerpers — Parijs is nog altijd toonaangevend voor de damesmode — een flink aantal nieuwe modellen gereed. Op een bepaalde datum, onderling vastgesteld, wordt de nieuwe mode getoond. De belangrijkste figuren op deze modeshow zijn niet de rijken der aarde, maar de inkopers van de grote konfektiefabrieken in Europa en Amerika. De ontwerpers leveren de ideeën, maar de konfektiefabrikanten maken de mode. Zij kopen n.l. een aantal kopieën van een bepaald model tegen hoge prijs van de ontwerper. Thuisgekomen maken zij de vaak wat uitzonderlijke modellen pasklaar of ontwerpen een daar op geïnspireerde eigen collectie. Zes maanden voor het seizoen is de massaproduktie van de nieuwe modellen in de fabrieken in volle gang.

De konfectie-industrie is economisch van veel belang. Enkele cijfers kunnen dat duidelijk maken. In Nederland geven de statistieken over 1953 de volgende gegevens: 1150 konfektiebedrijven, 63.500 personeelsleden, omzet: 910 miljoen gulden. (In de visserijbedrijven werken b.v. slechts 13.000 mensen). We kunnen de mode dan ook tot een van de grootste industrieën rekenen.

Omdat kleding een massa-artikel is geworden, krijgen we minder kans om ons geheel naar eigen smaak en wens te kleden. De kleermaker werkt tegenwoordig dan ook vrijwel uitsluitend voor een kleine kapitaalkrachtige groep. Lang niet iedereen is bovendien in staat om zelf kleding te maken. Tegenover het genoemde nadeel staan echter ook voordelen: de massaproduktie maakt de kleding goedkoper, zodat iedereen behoorlijk gekleed kan gaan.

4. En de heren dan?

Wanneer je tekeningen, schilderijen uit de middeleeuwen bekijkt, valt de kleurrijke kledij van de mannen je op. Vorsten en edellieden gaven de toon aan met een zwierige, bonte mode. Van dit alles is in onze herenmode weinig of niets meer terug te vinden. De enige variatie schuilt in hoeken, kragen en kleuren van het colbert-kostuum. Met de variatie in stropdas en overhemd zijn we aan het eind.

Geschiedkundigen hebben in dit verband gewezen op de invloed van het calvinisme op de herenmode. De Hugenoten in Frankrijk, de Hollandse gereformeerden en de Engelse puriteinen wezen overbodige pronk af en pleitten voor soberheid. Het herenkostuum, zoals wij dat kennen is eigenlijk een direkte afstamming van de kleding van de Engelse puriteinen in de 17e eeuw. Omdat de protestantse landen in die tijd op het gebied van handel en nijverheid toonaangevend waren, is deze mode in r.k. landen overgenomen. Het centrum voor de herenmode is dan ook het Engelse Londen.

Op de vrouwenmode heeft het calvinisme geen invloed kunnen uitoefenen. In Parijs is het roomskatholicisme altijd overheersend geweest. Zwierigheid en uitbundigheid passen bij het roomskatholieke levensgevoel (carnaval!). De Parijse modekringen ademen een uitgesproken wereldse sfeer.

5. Bijbelse gegevens

Wat zegt de Schrift over kleding en mode? Een kerngegeven vinden we in Genesis 3 : 21. Kleding staat in het nauwste verband met de zondeval, waardoor ons schaamtegevoel ontwaakte. God Zélf heeft de eerste mensen gekleed om hun een beveiliging te geven tegen het sterke gevoel van schaamte (vgl. ook Gen. 2 : 25, Gen. 3 : 7) Dit verband tussen zonde en kleding mogen we nooit uit het oog verliezen bij de beoordeling van een mode.

Verder wijst de Schrift ons er op, dat de kleding steeds de herkenning van man en vrouw mogelijk moet maken (Deut. 22 : 5). God heeft man en vrouw geschapen. We mogen het onderscheid, dat God in de schepping heeft gegeven, niet wegnemen in de kleding.

De kleding heeft ook een verfraaiend karakter. Dat staat je goed! zeggen we dan. De Schrift heeft daartegen geen bezwaar (Ps 45, Openb. 21 : 2), maar dringt tegelijkertijd op matigheid aan. De profeet Jesaja spreekt het oordeel van God uit over de dochters van Sion, die pronk- en behaagziek door de straten gaan (Jesaja 3 : 16-24). In het Nieuwe Testament wordt eveneens herhaaldelijk aangedrongen op eerbare kleding, soberheid in het gebruik van sieraden (Tit. 2 : 4-5, 1 Petr. 3 : 3, 4 1 Tim. 2 : 9).

6. De mode en wij

In het licht van de Schrift is een belangrijk deel van de huidige mode onaanvaardbaar. Met het schaamtegevoel wordt in veel kleding geen rekening gehouden (b.v. mini-mode). Deze mode kan onreine gedachten oproepen (zie H. Catechismus, 41e zondag). Daarom behoort een christen-meisje dat naar de Schrift begeert te leven, deze mode niet te volgen.

Verder kent deze tijd de uni-sex-mode, waarbij mannen en vrouwen precies dezelfde kleding dragen en alle onderscheid verdwenen is. We behoeven ons man- zijn, ons vrouw-zijn niet weg te moffelen. Zó heeft de Heere ons geschapen naar Zijn beeld. Daar mogen en moeten we in onze kleding duidelijk voor uitkomen. Er zou nog wel meer te noemen zijn. Als jongeren, die door de doop afgezonderd zijn van de wereld, behoren we geen slaaf te zijn van de Parijse mode of welke andere mode dan ook. Dan moeten we ons kritisch opstellen en telkens weer vragen: Wat zegt de Heere in Zijn Woord? We behoeven ons niet geheel aan onze tijd te onttrekken - de Heere vraagt van ons geen kluizenaarschap - maar wel zullen we steeds bewust moeten kiezen. De huidige mode draagt op sommige punten een normloos karakter. Daartegen is de eerbare, eenvoudige maar toch smaakvolle kleding een getuigenis. We ontwikkelen geen eigen levensstijl omdat we beter zijn, maar omdat de Heere dat van ons vraagt. Christen-zijn is altijd enigermate vreemdeling zijn. Wat een wonder als dat besef door de genade van God ons hart vervult. (Ps. 119 : 10 berijmd). De vreze des Heeren is in elk opzicht het beste sieraad.

7. Literatuur

Bij de schets:

Mode. Artikel in de Chr. Encyclopedie door Prof. Dr. G. Brillenburg Wurth.

Dr. Nik Lee: Hoedanig is U kleredrag? Artikel in ,,De Saambinder” van 4 juni 1970 (8e jaargang nr. 36). Hierin worden veel bijbelse gegevens vermeld.

F. Troost (samensteller): In antwoord. Uitgave: Stichting Het Reformatorische Boek, Vliegwielstraat 52, Den Haag. Zie nr. 59, nr. 60 en nr. 167.

Achtergrondinformatie vind je in:

F. Troost (samensteller): Totdat de dag aanlicht Uitgave: Stichting Het Reformatorische Boek, Vliegwielstraat 52, Den Haag. Zie het artikel van Ds. C. Snoei: De eigen stijl.

Dr. H. Goedhart: Christendom en cultuur. Uitgave: Zuijderduijn, Woerden. Zie blz. 26 en blz. 46-53 (over het verband tussen mode en tijdgeest).

8. Gespreksvragen en opdrachten

1. Ga samen na wat de apostel bedoelt in 1 Petrus 3 : 3. (Gebruik zo nodig een goede verklaring). Wat zou Petrus willen aangeven met ,,de verborgen mens des harten” (vs. 4)?

2. Waarom behoort een christelijk gezin een eigen levensstijl te hebben? Waarin bestaat deze levensstijl o.rn.?

3. Hoe moet onze kleding in de vakantie zijn?

4. Hoe zou het komen, dat de moderne mode steeds meer het onderscheid tussen man en vrouw wil uitwissen?

5. Welke taak zouden pers en reclame vervullen in verband met een nieuwe mode?

6. Men noemt reclame wel een „verborgen verleider”. Waarom denk je? Wat vind je van de onderstaande reclametekst, die voorkwam op een pagina-grote-advertentie in het Algemeen Dagblad van 1 maart 1969? De advertentie was van C & A en toonde twee jonge dames, respectievelijk met een jurk en een mantel met plooien.

Couturiers ontdekten hoe plooibaar de mode is

Cardin, Ricci, de Givenchy, de grote modekunstenaars lanceerden hèt nieuws van Parijs. De plooi in nieuwe variaties en originele toepassingen.

De plooi die de vrouw zo vrouwelijk maakt. Dat is het nieuws van Parijs.

Dat is vandaag het nieuws bij C & A.

7. Waardoor konden vroeger klederdrachten ontstaan? Waarom verdwijnen ze nu?

9. Enkele wenken

— Probeer je inleiding te illustreren met een serie foto’s en portretten van mannen en vrouwen uit alle tijden, die je op het prikbord bevestigt voordat de vergadering begint. In tijdschriften en kranten komen regelmatig reprodukties voor die je kunt gebruiken. Wie over „Openbaar Kunstbezit” beschikt, kan op een tafel een tentoonstelling inrichten. In de bibliotheken kun je ook wel boeken lenen, waarin de ontwikkelingsgang van de mode aan portretten wordt duidelijk gemaakt.

— Lees een tijd lang heel kritisch advertenties over kleding in de dagbladen. Knip er enkele uit en laat in de gespreksgroepen de tekst beoordelen. Vaak overdrijven deze teksten of wekken ze de begeerte naar kleding die je eigenlijk (nog) niet nodig hebt. Soms suggereren ze dat je met déze kleding pas mens bent (gewoon een leugen) en zo voort.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen