Grenzen aan het vijfde gebod

Als bij ons thuis aan tafel de Bijbel werd gelezen, waren er altijd een paar gedeelten waarbij we zo'n beetje om beurten zaten te gniffelen: Efeze 6, de eerste verzen, Kolossenzen 3 vanaf vers 18. Mijn vader keek altijd met een klein lachje om zijn mond en pretogen in onze richting als hij las: "Gij kinderen, weest uw ouders gehoorzaam". In zijn uitdrukking was te lezen: Ja jongen, daar staat 't nou,,, Maar meteen daarna was het mijn beurt: "Gij vaders, verwekt uw kinderen niet tot toorn".

Hoe moet de gezagdrager zijn?

Volgens de Heidelbergse Catechismus vraagt het vijfde gebod: "dat ik mij hunne goede leer en straf met behoorlijke gehoorzaamheid onderwerpe". Betekent dit dat de "leer en straf" van mijn ouders altijd goed is? Zij maken toch ook fouten? En trouwens: Al doen zij het goed, moet ik mij dan altijd aan hen onderwerpen? Of wil de Heidelbergse Catechismus met "goede" en "behoorlijkheid" aangeven dat er grenzen zijn? Dat er grenzen zijn aan wat ouders van kinderen mogen vragen en grenzen aan de gehoorzaamheid van de kinderen? Wat is de bedoeling van de opstellers van de Heidelbergse Catechismus?
Ursinus, één van de schrijvers van de Catechismus, geeft het antwoord: "Want als de ouders of overheden of iemand die over ons gesteld is [...] zulke dingen gebieden zouden, die in strijd zijn óf met de eer van God, of met de liefde tot onze naaste, dan moet men hen daarin geenszins gehoorzamen".
Er zijn dus twee uitzonderingen. In twee situaties behoeven we onze ouders niet te eren. Als zij van ons dingen vragen die tegen Gods geboden ingaan, en als zij ons verplichten onze naaste kwaad te doen. Als ouders hun kinderen verplichten om niet de wil van God te doen, behoeven die kinderen hun ouders niet te volgen. Abrahams leven veranderde geheel nadat hij luisterde naar God, Die hem riep uit Ur. Ook Hiskia verloochende de opvoeding van zijn goddeloze vader Achaz radicaal. Hij gaat volgens 2 Kon. 1 8: 3 in hetspoor van zijn "vader" David. Als het aankomt op de keuze tussen God en ouders, moeten de kinderen tegen hun ouders in, kiezen voor God. "Wie vader of moeder liefheeft boven Mij, is Mij niet waard" (Math. 10: 37).

In de Heere

We kunnen de grens als volgt aangeven: kinderen moeten hun ouders gehoorzaam zijn "in de Heere" (Efeze 6: 1). Wanneer kinderen uit respect voor de ouders en tegen de Heere moeten kiezen, dan is dat geen goede gehoorzaamheid. We moeten gehoorzamen "in de Heere". Zoals de Heere Jezus niet schroomde om iets tegen Zijn ouders te zeggen, zo behoeven wij niet te schromen. Zoals Hij Zijn ouders onderdanig was (Luk. 2:51), zo moeten wij onze ouders gehoorzaam zijn. We moeten niet te snel denken, dat onze ouders verkeerde dingen van ons vragen. Het kan zijn dat ouders op een enkel punt zich niet houden aan Gods Woord. Dit mag niet tot gevolg hebben dat kinderen over de hele linie afrekenen met hun ouders. Het vijfde gebod eist van ons dat wij ze eren. Pas als ze ons de opdracht geven om ook dingen te doen die met Gods geboden strijden, moeten we nee zeggen. Hoe moeilijk hot ook is, maar God vraagt gehoorzaamheid. Dit houdt niet in dat God aan de kant van de harde autoritaire vader staat. OI dat Hij voor een egoïstische moeder is. Hij staat altijd aan de kant van degenen die Hem vrezen. Maar dit houdt ook niet in dat Hij ouders de ruimte schenkt hun kinderen zichzelf te laten ontplooien. Hij straft het kwade. Toch zijn ouders die niet (volledig) volgens Gods Woord leven onze gezagsdragers. God heeft hen over ons gesteld. We mogen niet in opstand komen. Het moet wel erg scheef zitten bij onze ouders voor we de gehoorzaamheid kunnen en mogen opzeggen.

Petrus schrijft over een soortgelijk probleem. Er zijn slaven die een harde meester hebben. Een eigenaar bij wie ze het nooit goed doen. En dan wijst Petrus op de Heere Jezus. De Heere Jezus werd door Pontius Pilatus (op dat moment gezagdragerl) onrechtvaardig behandeld, toch heeft Hij niet gescholden. Geen bedrog ging uit Zijn mond. Hij heeft niet gedreigd. Christus beschouwde Zichzelf niet als rechter, zegt Petrus, maar Hij gaf het over aan God om Rechter te zijn. En die houding moet ook de houding zijn van kinderen, als hun ouders onredelijk zijn. De Heere zal oordelen, Hij zal alle onrecht straffen.

Dit neemt niet weg dat het soms nodig is om niet te gehoorzamen. Er zijn situaties dat kinderen mishandeld of (seksueel) misbruikt worden. We behoeven dit niet gelaten over ons te laten komen. Een kind dat thuis in de problemen zit, mag zijn ouders niet loslaten. Het moet vragen waarom vader of moeder zo handelt. Het moet vragen om verandering zonder daarbij in opstand te komen. Is er niet met de ouders te praten, dan worden de ouders "geëerd" door andere mensen erbij te betrekken. Dan geeft het vijfde gebod juist de opdracht aan de kinderen om daarvoor aanwezige middelen te gebruiken.

Door het geloof

"Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land, dat u de HEERE, uw God, geeft". Het gebod waar we in ons leven het eerste mee te maken krijgen. Het gebod dat moet voortvloeien uit de eerste tafel van de Tien Geboden. Het gebod dat ons leert om vanuit de liefde onze ouders gehoorzaam te zijn, ook wanneer we het niet altijd eens zijn met hun besluiten. Het gebod dat ons erop wijst dal de mens ongehoorzaam is geweest, in Adam hebben we immers gekozen om niet naar Gods stem te luisteren, maar naar Satans stemmen.

Ongehoorzaamheid tegenover God is ten diepste ongeloof . Denk maar aan het feit dat we zondag aan zondag worden opgeroepen: "Zoekt Mij en leef", terwijl Paulus aan de Romeinen en daarmee ook aan ons schrijft: "Er is niemand, die God zoekt" (Rom. 3: 11). Ten diepste zijn we dan ongehoorzaam omdat we Gods Woord niet geloven. Zo is het ook met de gehoorzaamheid aan onze ouders, wanneer deze gehoorzaamheid gevraagd wordt vanuit de liefde tot God. Ouders kunnen iets niet toestaan omdat zij van mening zijn dat dit in strijd is met Gods Woord, terwijl kinderen het er niet mee eens zijn. Ten diepste geloven we onze ouders dan niet. Ongehoorzaamheid in het paradijs was ongeloof. Hoe kunnen we dan onze ouders eren? Hoe kunnen we dan gehoorzaam zijn? Dat kan alleen volbracht worden door het geloof! Hoe duidelijk heeft de Heere Jezus het vijfde gebod in praktijk gebracht. Hij was gehoorzaam tegenover Zijn ouders. Hij eerde Zijn moeder toen Hij aan het kruis hing en het bevel gaf: "Zoon, zie uw moeder". Hoe duidelijk eerde Hij Zijn Vader toen Hij in Gethsemané rondkroop en bad: "Mijn Vader, indien het mogelijk is, laat deze drinkbeker van Mij voorbijgaan! doch niet, gelijk Ik wil, maar gelijk Gij wilt" (Matth. 26: 39).

Hieruit blijkt dat door het werk van de Heere Jezus ook het vijfde gebod is vervuld. Immers, Jezus heeft het gezegd: "Meent niet, dat Ik gekomen ben, om de wet of de profeten te ontbinden; Ik ben niet gekomen, om [die] te ontbinden, maar te vervullen" (Matth. 5: 18). Brekers van het vijfde gebod kunnen vergeving vinden in het bloed van Jezus Christus, omdat Hij ook het vijfde gebod heeft vervuld. Pas dan krijgen de woorden uit de berijmde tien geboden ook betekenis ten aanzien van het vijfde gebod: "Och of wij Uw geboôn volbrachten! Gena, o hoogste Majesteit! Gun door 't geloof in Christus krachten, om die te doen uit dankbaarheid!"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen