1. Kindermishandeling

Iedereen heeft wel eens een blauwe plek opgelopen. Wie heeft er nooit een tik op z'n vingers gekregen? Een vernederende opmerking wordt helaas ook nogal eens gemaakt. Iedereen krijgt weieens te maken met geweld. Al is het in nog zo geringe mate. Ook kinderen komen in aanraking met geweld. Een onschuldig begonnen stoeipartijtje kan uitlopen op een fikse ruzie en een vechtpartij. Kinderen die leven in plaatsen waar oorlog is, worden dagelijks gekonfronteerd met geweld. Schietpartijen zijn daar vaak aan de orde van de dag. Ook kinderen ondervinden daar de gevolgen van. Wat gebeurt er met hun familie? Kunnen ze in het dorp blijven wonen of moeten ze vluchten? De voedselvoorziening kan problemen op gaan leveren. Waar moeten ze dan van leven en hoe komen ze aan dagelijks eten?

Deze vormen van geweld vallen onder de zogenaamde "algemene vormen van geweld". Daarnaast is er echter ook een specifieke vorm van geweld. Te denken valt aan kinderen die thuis mishandeld worden. Kindermishandeling is een maatschappelijk verschijnsel dat nogal wat reakties oproept. De mensen reageren vaak emotioneel hierop. Dit heeft te maken met het feit dat kindermishandeling iets is dat als "onmenselijk" wordt afgewezen. Een agressieve uiting van een volwassene tegenover een kind wordt erger gevonden dan agressiviteit tegenover een andere volwassene. Een kind is immers kwetsbaar en kan zich niet of nauwelijks verweren.

Wat is kindermishandeling eigenlijk?

Ook al lijkt het een eenduidig begrip, niet iedereen bedoelt er hetzelfde mee. In het algemeen kan gesteld worden dat men van kindermishandeling spreekt wanneer er lichamelijke en/of psychische schade aan een kind wordt toegebracht. De vraag is in hoeverre psychische schade onder het begrip kindermishandeling valt. Is het niet beter om alleen over kindermishandeling te spreken wanneer er sprake is van lichamelijke mishandeling? Deze verschijnselen zijn namelijk gemakkelijk te herkennen. De dokters zullen zich voornamelijk richten op lichamelijke mishandelingen zoals blauwe plekken, botbreuken en brandplekken.

Toch wordt het begrip "kindermishandeling" veel ruimer opgevat. Zo hanteren opvoedkundigen vaak een ruimer begrip dan dokters. Er vallen volgens eerstgenoemden niet alleen verschijnselen als kindermoord en het toebrengen van lichamelijk letsel onder. Zij letten ook op de psychische schade die het kind toegebracht is. Het probleem daarbij is dat het moeilijk te bepalen is wanneer er wel en wanneer er geen sprake is van psychische kindermishandeling.

Psychische mishandeling is veel moeilijker te herkennen dan lichamelijke mishandeling. Voor 'schade' aan de psychische en sociale ontwikkeling van het kind kunnen verschillende oorzaken zijn. Het kan bijvoorbeeld ontstaan zijn als ouders (onbewust) een verkeerde opvoedingsmethode gehanteerd hebben. Als er nooit naar een mening van een kind gevraagd wordt, kan het gevolg zijn dat zo'n kind zich nooit ontwikkelt tot iemand die zelf beslissingen durft te nemen. Toch wordt dit in de volksmond geen kindermishandeling genoemd.

Van psychische kindermishandeling is sprake als er doelbewust psychische schade aan het kind wordt toegebracht. De liefde ontbreekt. Het kind wordt alleen geplaagd en gekwetst. Het ontvangt geen liefde als kompensatie voor eventuele - in drift uitgesproken - vervelende opmerkingen. Het kind heeft steeds te lijden onder uitspraken als: "waardeloos kind...", "nietsnut, wat doe je hier eigenlijk op de wereld...?" Het is steeds de zondebok: "O, jij zeker weer, dat kan je zeker weer niet laten?" Een andere vorm van mishandeling kan negeren zijn, waarbij het kind helemaal geen liefde ontvangt. Weer een andere vorm van kindermishandeling bestaat in het bewust veel vergen van een kind terwijl het dat helemaal niet aan kan.

Aandacht voor kindermishandeling

In de westerse samenleving staat het onderwerp "Kindermishandeling" sterk in de belangstelling. Er worden boeken over geschreven en voordrachten over gehouden. Steeds meer mensen houden zich bezig met mishandelde kinderen. Het gevolg is dat mishandeling eerder aan het licht komt en dat er meer hulp geboden kan worden. Schrikbarend zijn de grote aantallen mishandelde kinderen. Het aan het licht komen van deze aantallen heeft ertoe geleid, dat er veel hulp op gang gekomen is. Er wordt geld ter beschikking gesteld om deze kinderen te kunnen helpen. Naast de hulpverlening is het ook nodig dat kindermishandeling voorkomen wordt. Vandaar dat er ook veel geld aan preventie besteed wordt.

Belangrijk werk in dit verband wordt er verricht door de oprichters van de Nederlandse Vereniging tegen Kindermishandeling (1970 opgericht) en de Vereniging van Vertrouwensartsen (1972 opgericht). Sinds die tijd is het aantal aangemelde gevallen toegenomen. Dit aanmelden is verplicht. Het mishandelen van kinderen is immers strafbaar. Wie zich schuldig maakt aan mishandeling, komt in aanraking met de justitie en met kinderbeschermingsinstanties. Hoe meer mishandelingen er aangegeven worden, hoe meer kinderen geholpen kunnen worden en hoe meer grip men op het probleem kan krijgen.

Het gezin

Door de toenemende belangstelling voor het onderwerp "Kindermishandeling" zijn er veel meer gegevens openbaar gekomen. Voorheen wist men vrij weinig over het mishandelen van kinderen. Eén van de oorzaken hiervan is dat het vaak in een besloten gemeenschap plaatsvindt. Er komt weinig informatie naar buiten. De dader en het slachtoffer zwijgen. Eén van die besloten gemeenschappen is het gezin. En dan niet alleen in gezinnen waar de ouders opvallen door apart gedrag of in gezinnen van misdadigers. Ook in gezinnen waarop aan de buitenkant niets is aan te merken, komt het mishandelen van kinderen voor.

Meer kinderen kloppen aan bij kinderbescherming

DEN HAAG - Het aantal jongeren die vorig jaar op enigerlei wijze in contact kwamen met de kinderbescherming is aanzienlijk gestegen.

De raden van de kinderbescherming concluderen dat de problemen van de jongeren in onze samenleving niet alleen in aantal toenemen, maar ook ernstiger van aard worden. In het eind vorige week verschenen jaarverslag over 1988 schrijven de raden dat bezuinigingen het steeds moeilijker maken goed te reageren op de gestegen werklast.

De tien bureaus vertrouwensarts inzake kindermishandeling kunnen het werk niet meer aan. Terwijl het aantal meldingen van kindermishandeling bij de bureaus de afgelopen vier jaar met 91 procent is toegenomen, is de personeelsbezetting nauwelijks gegroeid.

Vooral het aantal meldingen van seksueel misbruik van kinderen is explosief gestegen. In 1985 maakten deze meldingen 15 procent van het totaal uit.

"Basis voor de samenleving"

Het goed funktionerend gezin is een plaats waarbinnen het kind kan opgroeien, waar het zich kan ontplooien op weg naar de volwassenheid. Het is een plaats waar het kind zich beschut en beschermd voelt. Het kan met alle vragen komen. Het leert met anderen rekening te houden. Het leert wat kan en wat niet kan. Het geweten wordt gevormd. Niet voor niets wordt het gezin door sommigen ook wel genoemd de "basis voor de samenleving". Juist binnen het gezin wordt geleerd hoe mensen met elkaar om moeten gaan en welke waarden en normen er in het leven belangrijk zijn. 

In Gods Woord wordt op verschillende plaatsen gesproken over het gezin. Diverse malen geeft de Heere te kennen hoe Hij wil hebben dat de verhoudingen binnen het gezin zullen zijn. Kinderen worden aangespoord om hun ouders te eren, maar ook ouders worden aangespoord om hun kinderen niet tot toorn te verwekken. De Bijbel wekt de ouders op tot opofferingsgezindheid, tot de juiste houding ten opzichte van het kind. De ouders mogen geen misbruik maken van hun gezag door hun kinderen te tergen (zie Koloss. 3).

Verstoorde verhoudingen

Deze en andere vermaningen zijn nodig en zijn door de Heere gegeven tot behoud. Immers, wat zijn de gevolgen van de zondeval? Waren er geen zonden, dan waren er geen (lichamelijke/psychische) wonden. De zonde leeft in ieders hart: in het hart van de kinderen en in het hart van de opvoeders. Het is niet zo dat in kerkelijke gezinnen geen kindermishandeling voorkomt. Het getuigt van weinig zelfkennis als men zegt dat kerkelijke gezinnen beter zouden zijn dan onkerkelijke gezinnen. De zonde tast elk gezinsleven aan!

Het is bijvoorbeeld denkbaar dat er spanning binnen het gezin afgereageerd wordt op het kind. Een ouder kan het moeilijk vinden om met het gezag om te gaan. De ontstane problemen kan zo iemand dan niet anders oplossen dan het kind te slaan of psychisch te kwetsen. In een dergelijke situatie gaan de ouders alleen in veroordelende zin met het kind om.

Liefde en bestraffingen

Een vraag die in dit verband gesteld zou kunnen worden, is: mag het kind dan niet gestraft worden? De Bijbel spreekt hierover op duidelijke wijze wanneer gezegd wordt: "Een wijs zoon hoort de tucht des vaders..." (Spr. 13:1) en "Die zijn roede inhoudt, haat zijn zoon; maar die hem liefheeft, zoekt hem vroeg met tuchtiging" (Spr. 13:24). Tucht kan goed zijn voor een kind. (Tucht heeft te maken met "tijgen" dat "trekken" betekent).

Maar, het is belangrijk dat de bestraffing niet het enige is wat er gebeurt. De straf moet gepaard gaan met liefde. De wijze Salomo zegt in Spreuken 3: "Mijn zoon, verwerp de tucht des HEEREN niet, en wees niet verdrietig over Zijn kastijding; want de HEERE kastijdt dengene dien Hij liefheeft, ja, gelijk een vader de zoon in denwelken hij een welbehagen heeft" (vers 11 en 12). Tuchtiging, straf moet gedragen worden door de liefde. Iemand heeft eens gezegd dat "naast de roede de appel" gelegd moet worden. Liefde schenken is iets anders dan verwennerij. Dure kado's kunnen de liefde niet vervangen. Het kind heeft meer, zelfs het meest aan liefde.

Van mishandeling is sprake als het kind voortdurend te maken heeft met lichamelijk geweld of als het steeds vernederende opmerkingen moet incasseren. Het gevolg is dat het gezin niet de plaats is waar het kind zich thuisvoelt en waar het gewaardeerd wordt. De veiligheid wordt niet gevoeld. Ook verliest het het vertrouwen in de ouders.

Hulp

Toch zal het kind naar buiten toe niet gauw laten merken dat het mishandeld wordt. Het wil het leed verbergen. Het gezin zou uit elkaar kunnen vallen als het bekend wordt. Wat zou het kind moeten doen als de ouders in de gevangenis terecht zouden komen? Het kind hoopt tevens dat het overgaat of het verdraagt de situatie zoals die is.

Het is erg belangrijk dat kinderen die mishandeld worden herkend worden. Dat de signalen die ze uitzenden opgevangen worden en dat er inderdaad hulp geboden wordt. Want alleen op deze manier kan kindermishandeling aan het licht komen en kan er hulp geboden worden. Het is nodig dat er voorlichting gegeven wordt aan onderwijzend personeel, huisartsen, etc. zodat er goede hulp geboden kan worden. De juiste hulp die gegeven moet worden is de hulp die vanuit liefde gegeven wordt. Niet vanuit een zich beter voelen dan de dader maar vanuit de liefde tot God en de naaste. We moeten God liefhebben boven alles en de naaste als onszelf. Het kan zijn dat het probleem waar het kind mee te maken heeft erg ingewikkeld en moeilijk is. Dan is er meer hulp nodig. Mocht het zo zijn dat professionele hulp nodig is dan kan men terecht bij de hulpverleningsinstanties.

"De Vluchtheuvel" is er voor hulp aan ouderen en jongeren bij persoonlijke, gezins- en relatieproblemen.

Het gezinsleven dat God heeft gegeven is een uniek gemeenschapsleven. De verhoudingen die binnen het gezin zijn, zijn van God gegeven. Denk aan de verhouding man-vrouw en aan de verhouding kind-ouder(s).

In de Éfezebrief wordt aangegeven hoe de houding van ieder behoort te zijn. De een moet acht geven op de ander. Zo wordt van de vrouw gezegd dat ze aan haar man onderdanig moet zijn, "gelijk den Heere; want de man is het hoofd der vrouw, gelijk ook Christus het Hoofd der Gemeente is". De man moet zijn vrouw liefhebben "gelijk ook Christus de gemeente liefgehad heeft en Zichzelven voor haar heeft overgegeven". "Alzo zijn de mannen schuldig hun eigen vrouwen lief te hebben gelijk hun eigen lichamen. Die zijn eigen vrouw liefheeft, die heeft zichzelven lief. Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt het en onderhoudt het, gelijkerwijs ook de Heere de gemeente." Van de kinderen wordt gezegd dat ze hun ouders gehoorzaam moeten zijn. "Want dat is recht." "Eer uw vader en moeder, opdat het u welga en dat gij lang leeft op aarde." Het is het eerste gebod waar een belofte aan toegevoegd is.

Er wordt niet alleen wat van de kinderen gezegd. Ook de ouders moeten ervoor zorgen dat ze hun kinderen juist opvoeden. "En gij vaders, verwekt uw kinderen niet tot toorn, maar voedt hen op in de lering en vermaning des Heeren." In de brief aan de Kolossensen schrijft Paulus ook over deze huiselijke plichten. Hij wijst op de juiste manier waarop ouders en kinderen met elkaar in het gezin om moeten gaan. Dan is er een goede harmonie, die tot ieders welzijn is.

Het besef dat ouders aan kinderen gegeven zijn tot heil van het kind moet het kind aansporen tot liefde en gehoorzaamheid. Naast gehoorzaamheid wordt er ook geduld gevraagd met de zwakheden van de ouders (zie H.C. vr. 104). Zij zijn immers niet volmaakt. Ouders hebben veel over voor een kind. Dit blijkt uit alles wat ze doen voor het kind. Er is liefde van de ouders tot het kind. Het bewijs hiervan is hun opofferingsgezindheid en overgave. Een heel mooi voorbeeld hiervan is de houding van de vader in de gelijkenis van de verloren zoon. Hoewel de zoon zijn eigen gang is gegaan en het huis van zijn vader heeft verlaten, stond zijn vader uit te kijken of hij terugkwam. Naast het geven van liefde behoren zij gezag uit te oefenen. Dat wordt van ouders gevraagd! Zij hebben het gezag ontvangen en moeten dit uitoefenen. In het boek Spreuken wordt hier verschillende maken over gesproken.

Als ieder binnen het gezin de plichten doet die de Heere hem/haar opgedragen heeft (ieder op zijn/haar eigen plaats) dan zal er zegen op rusten. Niet vanwege verdienste, maar uit genade. De Heere zegt in Psalm 33 dat Hij aldaar de zegen gebiedt. Niemand kan deze plichten doen in eigen kracht. Het is alleen mogelijk vanuit het nieuwe leven in Christus. Alleen bij Hem is kracht verkrijgbaar in de strijd tegen de zonde.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen