Identiteitsontwikkeling

Wat versta je precies onder identiteit?

Identiteit kun je op twee niveaus zien: op het persoonlijke niveau en op groepsniveau. Op het persoonlijke niveau is je identiteit vooral datgene wat je uniek en eigen maakt. Op het niveau van de groep heeft identiteit te maken met datgene wat je aan anderen bindt, zoals taal, cultuur, kerkgenootschap, schooltype etc. Identiteit ligt niet vast voor het leven, maar verandert in de tijd. Zelfbeeld en identiteit is overigens niet hetzelfde. Je identiteit is wie je bent en wat je belangrijk vindt in je leven. Denk aan je eigenschappen, persoonlijkheidstrekken en je manier van gedragen. Je zelfbeeld is wie je denkt te zijn.

Hoe ontwikkelt zich de identiteit van een kind?

Een identiteit heb je al vanaf je geboorte. En daarvoor al: de ene baby in wording is de andere niet. Allereerst ligt je ontwikkeling van eeuwigheid vast in Gods raadsbesluit (Psalm 139: 16). God liet je geboren worden uit bepaalde ouders. Een kind is nauw verbonden met zijn ouders en die dagelijkse wisselwerking is erg belangrijk. Het kind slaat positieve en negatieve ervaringen op en gaat er naar handelen.

Een peuter ontdekt zijn eigen wil. Hij probeert uit te vinden wie hij zelf is en wat het effect op zijn omgeving is als hij zich laat gelden. Kinderen gaan ‘nee’ zeggen en leren dat er grenzen zijn. Ze willen graag dingen zelf doen. Als je als ouders hier op een positieve manier mee omgaat, krijgt je kind zelfvertrouwen en voelt het zich veilig. Dan durft het ook allerlei nieuwe dingen te gaan ontdekken. Het gaat er niet om dat je kind maar krijgt wat het wil, maar dat je ingaat op zijn behoeften. De basis is vertrouwen en liefde, zodat je kind weet dat je van hem houdt en het goede met hem voor hebt. Door dingen te ondernemen, leert je kind zijn eigen gevoelens en wensen, maar ook zijn eigen mogelijkheden en beperkingen kennen. Daardoor worden zijn karaktertrekken en zijn identiteit gevormd.

De periode tussen ongeveer twaalf en vijfentwintig jaar wordt over het algemeen als het meest bepalend gezien voor de identiteitsontwikkeling. Dan voltrekken zich vaak de grootste veranderingen. De jongere gaat meer over zichzelf nadenken en gaat zich meer losmaken van zijn ouderlijk gezin. In die periode neemt hij ook een maatschappelijke rol op zich.

Naast de bijdrage die ouders leveren in de opvoeding hebben ook broers en zussen, klasgenoten, vrienden en de maatschappelijke context invloed op de identiteitsvorming. Ook belangrijke gebeurtenissen, de overgang van schoolkind naar tiener, ziekte en zorgen, beïnvloeden de identiteitsvorming.

Wat wordt van ouders gevraagd bij het opvoeden van tieners in onze open samenleving?

Jongeren moeten leren zelf hun gedrag te sturen. Maar ook om rekening te houden met anderen en zelf keuzes maken en beslissingen nemen. Ouders zullen zich dus bewust bezig moeten houden met wat hun kinderen doen. Bijvoorbeeld meekijken met waar ze mee bezig zijn op internet en hierover met hen in gesprek gaan.

De huidige generatie jongeren die met levensvragen worstelen, gaan daarmee vaak naar hun sociale netwerk of googelen op internet. Daardoor komen ze in aanraking met verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen en pikken datgene mee wat voor hen bruikbaar is. Dr. Fieret, lector identiteit aan het Hoornbeeck College, noemt deze groep jongeren 'schakelaars': jongeren die switchen tussen Bijbelse en niet-Bijbelse waarden en normen en voor wie de Bijbel één van de bronnen is voor een betekenisvol leven.

Kinderen kijken naar hun ouders en vragen zich af: zou ik ook zo willen zijn als mijn vader of moeder? Jongeren zijn op zoek naar authenticiteit als mens en als christen. Er is in onze tijd het gevaar van alleen maar discussiëren zonder dat de Bijbel open gaat, dat is echter niet waar jongeren echt mee geholpen zijn. Eerlijke gesprekken van 'hart tot hart', dat is waar jongeren naar op zoek zijn. Daar moet je niet mee beginnen wanneer de relatie al verstoord is.

Volgens de psycholoog Erikson is het belangrijk dat tieners een bepaalde periode hebben waarin ze kunnen ontdekken wie ze zijn. Christelijke ouders zullen hier een spanningsveld ervaren omdat ze graag willen dat hun kinderen in het Bijbelse spoor gaan. Welk advies geef je hen?

Tieners gaan meer verbanden zien tussen situaties. Daardoor worden ze kritisch naar zichzelf, hun opvoeders en het christelijke geloof. Het ontwikkelen van hun identiteit staat namelijk gelijk aan de ontwikkeling van de eigen levensovertuiging. Zo zie je dat jongeren met een gebrekkige identiteitsvorming ook een gebrekkige levensovertuiging kunnen hebben of zelfs breken met christelijke normen en waarden. Tieners hebben echter ook grenzen nodig om daarbinnen te kunnen ontdekken wie ze zijn. Belangrijk is dat je het bespreekbaar maakt als je tiener over een grens is gegaan. Wat maakt dat je moeite hebt met zijn gedrag? Wat doet het met jou? Juist die belevingskant is belangrijk om te noemen bij tieners, omdat zij zelf ook zoveel gevoelens ervaren. Een gesprek over alleen wat wel en niet mag, loopt dood. Tieners verzetten zich daartegen. Een ongedwongen gesprek werkt vaak het beste. Laat daarin als ouders zien dat je de worsteling van de tiener begrijpt. Maar ook dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de keuzes die ze maken.

De opvoeding van jongeren is een uitdagende opdracht die veel van je kan vergen. Veel ouders zullen het spanningsveld herkennen tussen het benoemen van principes en het jongeren zelf leren vormen van een mening. Maar laten we wanneer de wijsheid en de kracht ons ontbreekt dit aan Hem vragen Die mildelijk schenkt en niet verwijt!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen