Over Marathon en postduif

Eeuwenlang is de mens aangewezen geweest op het gesproken woord. De Griekse steden Athene en Sparta waren in een grijs verleden met de regelmaat van de klok met elkaar in oorlog. Dat leverde veel nieuws op. Boodschappers werden aangewezen om belangrijke berichten over te brengen naar de steden. Dat was niet altijd een even gezellig karweitje. Als er goed nieuws moest worden overgebracht ging het nog wel, maar de bode die slecht nieuws te melden had, bijvoorbeeld een verloren veldslag, liep het risico zonder pardon te worden gedood. Bekend is ook het verhaal van de man die de inwoners van Athene de uitslag van het gevecht tegen de Perzen bij het plaatsje Marathon moest melden. De boodschapper liep de afstand van 42 kilometer en 195 meter op topsnelheid. Toen hij bij de muren van Athene kwam was hij zo vermoeid dat hij alleen nog kon uitstoten: "We hebben gewonnen", waarna hij, totaal uitgeput, de laatste adem uitblies. De marathonloop in de atletiekwereld is hiernaar genoemd en gaat over precies dezelfde afstand.

Op den duur kregen brengers van het nieuws het gemakkelijker. Waren eerst de ijlbodes het snelst, later werd hun taak overgenomen door postduiven, die geschreven boodschappen van de ene plaats naar de andere brachten. Voor de zekerheid werden verschillende duiven de lucht ingestuurd, zodat de kans groter was dat het nieuws overkwam. Herauten hebben ook een belangrijke rol gespeeld bij de verspreiding van het nieuws. Op hun paard brachten zij in stad en land de blijde of vervelende boodschap. Herauten brachten het nieuws mondeling. Was er dan geen schriftelijk nieuws? Jawel, er waren monniken die schreven, maar dat is een andere verhaal: zij schreven meer oude dingen over zoals bijbels, gezangen en theologische boeken. Die schreven ze ook niet voor de massa, maar op bestelling van de rijken. Eenmaal klaar, kwam zo'n boek in één boekenkast terecht.

Met de uitvinding van de boekdrukkunst (ongeveer 1440) werd alles anders. De uitvinding van de boekdrukkunst wordt wel eens getypeerd als een stap ter hemel en een stap ter hel. Het boek kwam in ieders handen, het werd steeds minder kostbaar, het werd ook steeds minder geëerbiedigd. Een positieve kant aan de uitvinding van de boekdrukkunst was het feit dat ook de Bijbel nu gedrukt kon worden en aan veel meer mensen dan voorheen aangeboden.

In de 17e eeuw kwam de eerste krant uit. De oudste teruggevonden krant in Nederland dateert uit 1618: de "Courante uyt Italien, Duytslandt, etc." van Caspar van Hilten. In 1619 volgt de "Tydinghen uyt Verscheyde Quartieren" van Broer Jansz.
De eerste kranten hebben het niet gemakkelijk. Ze moeten zich vooral beperken tot oppervlakkige nieuwtjes uit eigen land of ongevaarlijk buitenlands nieuws uit verre streken. De toenmalige regenten hielden niet van pottekijkers en verboden het om te schrijven over bepaalde dingen. Zij passen om de haverklap censuur toe. Kranten mogen wel schrijven over vrolijke feesten en verre orkanen, maar niet over rellen of bloedige tonelen dicht bij huis. Het nieuws was vaak stokoud, want dan kon niemand zich er een buil aan vallen.
Kranten worden in die tijd slechts door een beperkte bovenlaag van de bevolking gelezen. Veel mensen kunnen lezen noch schrijven. Zij krijgen het nieuws in beeld opgedist. Dat gebeurt vooral via zogenaamde 'historieprenten', tekeningen van spectaculaire voorvallen en historische gebeurtenissen. Op kermissen worden wassen beelden tentoongesteld die belangrijke gebeurtenissen uitbeelden, zoals de moord op Willem van Oranje.
In de loop van de negentiende eeuw komen nieuwe kranten tot bloei, die een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Nederlandse pers. Zo verschijnen het Algemeen Handelsblad (1828), de Nieuwe Rotterdamsche Courant (1844), De Standaard (1872) en Het Volk (1900).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen