Prediker: pessimistisch en zonder hoop?

De hoofdboodschap van Prediker cirkelt om één woord: ijdelheid. De hoofdconclusie aan het begin en het einde is: IJdelheid der ijdelheden, zegt de Prediker, ijdelheid der ijdelheden, het is al ijdelheid (Pred. 1:2 en 12:8). Kort door de bocht: ‘Het is allemaal niets.’ Maar is dat de boodschap van Salomo’s boek? Wat bedoelde hij met het raadselachtige woord dat de Statenvertalers vertaalden met ‘ijdelheid’?

Het Hebreeuwse woord hèbèl, daar hebben we het over. Het betekent ‘adem’ of ‘damp’. Wel achtendertig keer komt dit woord in Prediker voor. Sommige vertalers vertalen het woord in ‘lucht en leegte’. Anderen hebben het over ‘vluchtigheid’: iets dat snel voorbij is. De Statenvertalers kozen voor het woord ‘ijdelheid’: zinloosheid. Als je de vertalingen van het woord hèbèl naast elkaar legt, kom je uit op drie verschillende betekenissen: ijdelheid, raadselachtig en vluchtig.

Raadselachtig, verwarrend. Als je naar de opbouw van het boek Prediker kijkt, past dit woord er helemaal bij. In het boek gaat het over het leven. Salomo noemt dat: alles wat ‘onder de zon’ gebeurt. Hij beschrijft alles wat hij in het leven ziet, zonder dat hij er Gods Woord zelf bij haalt. Dit doet hij om te laten zien hoe verwarrend het leven is. Misschien wel herkenbaar voor jou: je checkt op een nieuwssite wat er allemaal gebeurt in de wereld. Wat een leed, wat een verdriet. Als je er over nadenkt, ontstaan grote vraagtekens. Waarom? Hoe nu verder? Salomo laat het zien. Als je kijkt naar alles wat er in het leven gebeurt, blijft er maar een woord over: verwarring.

Toch spoort Prediker je aan om te genieten van het leven. Eten, drinken, genieten van de vrouw waarmee je bent getrouwd; het mag. Heel eerlijk laat de schrijver zien dat het leven ook vluchtig is. Je mag genieten, maar besef dat het eens voorbij is. Prediker is daarmee geen pessimistisch maar een realistisch, eerlijk boek. Het spoort je aan om de juiste dingen te doen in de korte tijd die je hier op aarde leeft.

Terug naar het themawoord. Met welk woord kan je het Hebreeuwse hèbèl vertalen? Als je naar het hele Bijbelboek kijkt, gaat het niet alleen over ‘ijdelheid’. Ook betekent het woord niet op elke plaats in Prediker hetzelfde. Er is een verschillende betekenis mogelijk in de afzonderlijke teksten: de tijdelijkheid, de ongrijpbaarheid en de vergankelijkheid.

Ja, het leven is tijdelijk. Ja, je kunt het leven vaak niet begrijpen. En ja, het leven gaat voorbij. Maar het boek Prediker zegt meer. Aan het einde van het boek staat: Van alles wat gehoord is, is het einde van de zaak: Vrees God en houd Zijn geboden, want dit betaamt allen mensen (Pred. 12:13). Salomo zegt: ‘Kijk omhoog.’ Naar beneden kijken, naar het leven op aarde, geeft verwarring. Raadsels zullen er in dit leven altijd blijven. Maar God weet alles. Prediker laat het zien: voor wie God dient en liefheeft, is er hoop. In dit leven én hierna!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen