Waarom je vader en moeder eren?

In Genesis 22 lezen we dat Abraham zijn zoon Izak moet offeren. Na een reis van drie dagen blijven de knechten van Abraham achter. Abraham gaat dan samen met zijn zoon Izak naar de plaats die God hem heeft aangewezen. Het stilzwijgen tussen vader en zoon wordt verbroken als Izak de vraag stelt: "Zie het vuur en het hout; maar waar is het lam tot het brandoffer?" "God zal Zichzelven een lam, ten brandoffer voorzien, Mijn zoon", zo luidt het antwoord en zij gaan beiden voort....

Geboorzaamheid geëist

Het eerste gebod waar we in het leven mee in aanraking komen is het vijfde gebod. Kijk eens naar een klein kind. Is dan het eerste gebod: Gij zult niet doden, niet stelen of Gods Naam niet misbruiken? Nee, het eerste gebod is: "Eer uw vader en uw moeder."

Kinderen moeten gehoorzaamheid leren. Ouders moeten gehoorzaamd worden. Wanneer een kind ongehoorzaam is, ervaart hij al spoedig de nadelige gevolgen van de ongehoorzaamheid. Bijvoorbeeld: moeder zegt tegen haar kind dat zij niet aan de plant mag komen. Het kind is ongehoorzaam en de plant valt op de grond. Het kind ervaart op deze manier de nare gevolgen van ongehoorzaamheid.

Reeds in het paradijs werd gehoorzaamheid geëist door de Schepper. "Van alle boom dezes hofs zult gij vrijelijk eten; maar van de boom der kennis des goeds en des kwaads, daarvan zult gij niet eten; want ten dage als gij daarvan eet, zult gij den dood sterven" (Gen. 2:16 en 1 7). Duidelijk klonk de waarschuwing door dat ongehoorzaamheid gestraft zou worden met de dood. Desondanks kozen Adam en Eva ervoor om naar de slang te luisteren en God ongehoorzaam te zijn. De gevolgen van deze ongehoorzaamheid waren rampzalig voor de mens. Het gevolg van deze ongehoorzaamheid is dat mensen in onze tijd nog steeds ongehoorzaam zijn. De gevolgen van de zondeval komen we dagelijks tegen. Kinderen zijn ongehoorzaam tegenover hun ouders. Leerlingen zijn ongehoorzaam tegenover hun leerkrachten. Volwassen mensen zijn ongehoorzaam tegenover de wetgever. Het totale menselijk geslacht is ongehoorzaam tegenover de Heere. Immers, de Heere zegt in Zijn Woord: "Zoekt Mij en leef". Maar "er is niemand die God zoekt" (Rom. 3:11).

Slecht één Mens is volmaakt gehoorzaam geweest. Het was Gods Zoon, Jezus Christus. Hij was gehoorzaam aan de wil van Zijn Vader. Hij deed volkomen hetgeen Zijn Vader van Hem eiste. Hij riep het uit: "Mijn Vader, laat deze drinkbeker aan mij voorbij gaan, doch niet Mijn wil, maar Uw wil geschiedde". Alleen door het geloof in Christus kunnen mensen weer leren gehoorzaam te zijn.

Ondertussen heeft God Zijn wetten gegeven, om de mensen te beschermen tegen verdere gevolgen van ongehoorzaamheid. Zo is het vijfde gebod het gebod dat gehoorzaamheid van de mensen vraagt. Het is het eerste gebod van de tweede tafel van de Tien Geboden.

Twee tafels

In de Tien Geboden worden allerlei verhoudingen geregeld. De Tien Geboden zijn in twee tafels verdeeld. De eerste vier geboden geven de verhouding van de mens tot God aan. De zes geboden van de tweede tafel zeg-gen iets over de verhouding tot de naaste. De Heere Jezus Zelf wijst hierop in Markus 12: 29 - 32: "Het eerste van al de geboden is: Hoor, Israël, de Heere onze God is een enig Heere. En gij zult de Heere uw God liefhebben met geheel uw hart en uit geheel uw ziel en uit geheel uw verstand en uit geheel uw kracht. Dit is het eerste gebod. En het tweede, aan dit gelijk, is dit: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelven. Er is geen ander gebod groter dan deze". De Heere jezus spreekt dus Zelf over twee geboden: de liefde tot God en de liefde tot de naaste. Er is geen ander gebod groter dan deze. Veel mensen maken verschil tussen de twee tafels van de wet. De ene tafel zou belangrijker zijn dan de andere. Toch zegt de Heere jezus dit niet. Hij zegt dat er geen ander gebod groter is dan "deze". Hij heeft het over "deze", dat is meervoud. Er staat niet "groter dan dit". Het tweede gebod is gelijk aan het eerste. Liefde tot de naaste kan dus nooit losgemaakt worden van de liefde tot God.

Inzet tweede tafel

Het vijfde gebod is het eerste gebod van de tweede tafel. Zoals in de eerste tafel alles voortvloeit uit het eerste gebod: "Gij zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben", zo vloeit de tweede tafel als het ware voort uit het vijfde gebod: "Eer uw vader en uw moeder..." Als de verhouding tussen ouders en kinderen al niet goed is, hoe zal dan de verhouding naar de samenleving goed kunnen zijn? Of de verhouding naar de HEERE toe?

Het vijfde gebod spreekt over de liefde tot de naaste. Maar dan wel heel specifiek over de liefde tot de naasten die het dichtst bij me staan: mijn vader en mijn moeder. Dichterbij kan het niet. Bij vader en moeder leren wij onszelf kennen en andere mensen kennen. Bij vaderen moeder worden wij gestempeld voor de rest van ons leven. Het begint in het gezin. Hier ligt onze vorming voor de kerk en de maatschap- pij-

Ouders zijn geroepen om hun kinderen op te voeden en te onderwijzen. In de eerste plaats moeten ze hun kinderen bekend maken met de dienst des Heeren: "En deze woorden die ik (Mozes in opdracht van God) u heden gebied, zullen in uw hart zijn. En gij zult ze uw kinderen inscherpen en daarvan spreken, als gij in uw huis zit en als gij op de weg gaat en als gij nederligt en als gij opstaat" (Deut. 6: 6,7). In het gezin leren wij als het goed is, wat liefde tot God en liefde tot de naaste is. En daarom vraagt God de kinderen hun vader en moeder te eren.

Met een belofte

Het vijfde gebod is een gebod met een belofte: "... opdat het u wel ga in het land dat de Heere uw God u geven zal". Dit gedeelte mogen we niet los van het gebod lezen. Ouders moeten de geboden van de HEERE aan hun kinderen doorgeven. Daarvoor moeten de kinderen de ouders eren.

Kinderen die dat doen, worden beloond. In Exodus staat dat hun dagen verlengd zullen worden (Ex. 20: 12). Bij de tweede afkondiging van de wet, zoals we die beschreven vinden in Deut. 5, wordt daar aan toe gevoegd "dat het hen wèl zal gaan". Wat bedoelt de Heere nu met deze woorden? Je kunt toch niet aan de leeftijd van iemand zien of hij zijn ouders gehoorzaam is geweest? Het tegenovergestelde gebeurt zelfs: sommige ouders moeten hun liefste kind aan de dood afstaan. Dat gebeurde al in de tijd van de Bijbel. Abia, de zieke zoon van koning Jerobeam, stierf op jonge leeftijd. En de HEERE zei Zelf van hem dat Hij in hem iets goeds vond. Niet een lang leven maar een eervolle begrafenis viel hem ten deel.
Dit lijkt onbegrijpelijk, zeker als we zien dat de andere familieleden van Abia, die soms zeer goddeloos waren, wèl lang bleven leven. Aan de andere kant kunnen we ook niet zeggen dat een lang leven altijd een voorrecht is. Als men heel oud mag worden, kan dat soms ook een beproeving zijn. Als wij zeer sterk zijn worden we misschien tachtig jaar, maar "het uitnemendste van die is moeite en verdriet" (Ps. 90: 10). We kunnen de belofte dus niet absoluut nemen. We kunnen het niet uitdrukken in een aantal jaren. Dat geldt zowel van een lang leven als van een kort of korter leven.
Toch moeten we er voor oppassen dat we de belofte ook niet gaan vergeestelijken. "Opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Heere, uw God, u geven zal" heeft volgens sommige mensen alleen betrekking op het hemelse Kanaän. Mensen hebben daar, met eerbied gesproken, "eeuwig leven en het beloofde land". Op deze manier heeft de belofte van het vijfde gebod alleen waarde voor de eeuwigheid en geen enkele waarde voor de tijd waarin wij leven. Paulus geeft in Ef. 6: 3 heel duidelijk aan dat de belofte waarde heeft voor het leven hier op aarde: "Opdat het u welga en dat gij lang leeft op de aarde".

De belofte volgens Calvijn

De uitleg van deze belofte is dus niet zo gemakkelijk. We weten niet precies wat er mee bedoeld wordt. Eén ding is wel zeker: als we dit gebod houden, zal het ons wèl gaan. God zegent het onderhouden van dit gebod. Op welke wijze weten we niet precies, maar Zijn zegen is er. Ook Calvijn weet niet precies hoe we deze belofte moeten lezen. Hij legt eveneens de nadruk op de zegen van God: "een lang leven wordt in zoverre beloofd, als het een zegening van God is; dat het echter een zegening is in zoverre als het een bewijs is van Gods genade, die Hij door de dood oneindig veel overvloediger en vaster zijn dienstknecht betuigt en metterdaad beloont". Calvijn zegt dus: er wordt verlenging van dagen beloofd. In het beloofde land kan men langer de vruchten genieten. Die vruchten zijn dan tekenen van Gods genade. Het is een teken en niet Gods genade zelf. En daarom verbreekt God Zijn Woord niet als Hij één van Zijn kinderen vroegtijdig door de dood wegneemt.

Als we in het dagelijks leven om ons heen kijken, zien we een direct verband tussen "onderwijs" en een lang leven. Als je een aantal praktische aanwijzingen opvolgt, blijf je langer leven. Zo moeten jonge kinderen gewaarschuwd worden tegen flesjes met gevaarlijke inhoud en tegen brandgevaar. Een aantal jaren later leren ze van hun ouders en anderen, hoe gevaarlijk het is om slechte vrienden te hebben, om drugs te gebruiken, om met seks te spelen en om een verkeerde huwelijkskeus te maken. Wijsheid, die geput wordt uit de wet van God, garandeert levensbehoud. Wijsheid verwerven is dus niet alleen geestelijk maar ook lichamelijk van veel nut. We mogen de belofte dus niet verabsoluteren noch vergeestelijken. Als we onze ouders eren, tonen we respect voor de HEERE en Zijn dienst, en dat heeft gevolgen voor dit tijdelijk leven en het toekomstige leven: "De godzaligheid is tot alle dingen nut, hebbende de belofte des tegenwoordigen en des toekomenden levens" (1 Tim. 4: 8).

Gezag

Het vijfde gebod heeft met het gezag te maken. Het woord "gezag" is afgeleid van het werkwoord "zeggen". Iemand die iets over ons te zeggen heeft, moeten we eren. In de diepste zin van het woord is God de grote Gezagdrager. Hij is de Oorsprong van alle dingen. Zonder Zijn wil kan niets of niemand zich roeren of bewegen. Hij is de volstrekt Soevereine, de Formeerder en Onderhouder van al het geschapene. Hij heeft het voor het zeggen in heel de schepping. De Heere geeft niets van Zijn gezag uit handen. Maar Hij oefent Zijn gezag wel door middel van anderen uit. Dat betekent dat de gezagsdragers verantwoording schuldig zijn aan God. De overheden in een land, de ambtsdragers in de kerk, de bazen op het werk, de leraars op school en de ouders thuis kunnen niet doen en laten wat ze willen. Ze zijn als gezagsdragers gebonden aan Gods normen en Zijn wetten.
Gezagsdragers kunnen we niet zelf uitkiezen. We hebben onze ouders niet uitgezocht. Het omgekeerde is ook waar: ook ouders zoeken niet zelf hun kinderen uit. De Heere brengt ouders en kinderen bij elkaar. Blijkbaar wil de Heere door onze ouders iets tegen ons zeggen. Hij wil onze ouders gebruiken om ons in aanraking te brengen met Zijn Woord, de Bijbel. En zoals de ouders de hoogste Gezagdrager moeten eren, zo moeten wij onze ouders eren. Het zijn de ouders waar we in ons leven "gehoorzaamheid" van leren. In de eerste plaats gehoorzaamheid tegenover God onze Schepper, maar ook tegenover degenen die over ons zijn gesteld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen