2. Wicca

Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw staat de wicca meer in de belangstelling. Het Engelse woord 'witch', wat heks betekent, stamt af van het oud-engelse wicca: een wijze man of vrouw die met behulp van natuurlijke en bovennatuurlijke kennis de mensen in het dorp kon helpen. Zo iemand was erg bedreven in de kruidengeneeskunde en stond hoog in aanzien. Later was dat anders. De Rooms Katholieke kerk vervolgde heksen fanatiek. Werd je in de Middeleeuwen als heks bestempeld, dan betekende dat een zekere dood.

De laatste vijftig jaar vinden aanhangers van de wicca 'heks' of 'wiccan' echter een erenaam. Wat vroeger een scheldnaam was, is nu een naam die ze met trots dragen. Ze komen steeds vaker openlijk voor hun heks-zijn uit. In Amerika en Engeland zijn er heel veel heksen. In Amerika is het zelfs een wettelijk erkende godsdienst. Soldaten kunnen bijvoorbeeld op het ijzeren naamplaatje om hun hals 'hekserij' bij 'godsdienst' laten zetten.

Natuurreligie

Wicca, ofwel moderne hekserij, is een natuurreligie. Je kunt het een beetje vergelijken met het geloof van de Indianen en met het geloof van de Aboriginals in Australië. Deze religies zijn fundamenteel anders van karakter dan 'openbaringsreligies' zoals het Christendom, het Jodendom of de Islam, die de Bijbel of de Koran hebben. Een natuurreligie heeft geen vast heilig geschrift of openbaring en wordt daarom ook wel een 'ervaringsreligie' genoemd. Verder zijn er geen heilige gebouwen, is er geen officieel gezag en mag een moderne heks zelf weten wat hij of zij gelooft en doet. De enige twee leidraden zijn de Wijze Raad: 'Doe alles wat je wilt, mits het niemand schaadt'en de Wet van Drie: 'Alles watje doet, zal in drievoud bij je terugkeren.' Dat geldt voor goede, maar ook voor slechte daden.

Goden en godinnen

Een voorbeeld van een godin die aanbeden wordt is de godin van de maan. Zij wordt, afhankelijk van de maanstand, gezien als een maagd, een moeder of een wijze vrouw. Een wiccan zegt: "We zien haar in de uitbundigheid van de natuur, in de schoonheid van de sterrenhemel en in het speelse spel van eb en vloed." Verder zegt zij: "We vereren ook de heer van Leven en Dood, in de levenskracht van het zaad, in de kracht van de eik en de tijdloosheid van de rotsen." De aanwezigheid van goden en godinnen beleeft men dus overal om zich heen in de natuur. Eigenschappen van de godin zijn de gevoelswereld en intuïtief inzicht in de realiteit, maar ook in dromen en gebieden als het occulte en het magische. De god is 'partner' van de godin. Hij wordt ook Gehoornde genoemd. Voor wiccans is hij het mannelijke: moed, daadkracht, het intellect, de logica. De god en de godin staan niet ver boven je, maar zijn 'de mannelijke en vrouwelijke principes die je overal om je heen en in de natuur tegenkomt'.

Hoewel mannen en vrouwen in principe gelijk zijn, hebben godinnen een streepje voor bij de wicca. Niet voor niets wordt de aarde 'Moeder Aarde' genoemd. Een heks zegt: "Het godsbeeld van heksen is vrouwelijk, dat sprak mij erg aan. De god en godin staan voor het mannelijke en vrouwelijke principe in de natuur en in jezelf. God in jezelf. Iets moderners kan ik niet verzinnen. Die god en godin heersen niet over de aarde, maar zijn de aarde."

Heksenkring

Een covens, een heksenkring, bestaat uit dertien mensen: zes mannen, zes vrouwen en een hogepriesteres. Acht keer per jaar ontmoeten moderne wiccans elkaar op een 'sabbat'. Ze vieren dan hun grote feesten met elkaar. Verder komen ze bij elkaar om een volle maan te vieren. In een covens kan men opklimmen als priester. Na een intake gesprek, opdrachten en een inwijding wordt je priester in de eerste graad. Je kunt dan meedoen aan de sabbatten van een covens. Daarna kun je priester in de tweede graad worden en uiteindelijk, na het doorstaan van allerlei rituelen, hogepriesteres. Als hogepriesteres mag je een eigen covens oprichten. Er is geen gezag boven dat van de hogepriesteres. Zij bepaalt wat er tijdens rituelen gebeurt en zij belichaamt in die rituelen ook de godin. De godin spreekt, zo zegt men, via de hogepriesteres tot een covens. Hier hoort een rituele tekst bij. Een stukje daarvan:

"Ik ben de schoonheid van de groene aarde,

De witte maan onder de sterren,

Het mysterie van het water

En het verlangen in je hart.

Ik roep je, kom tot mij!

Ik ben de ziel van de natuur,

Die alle dingen leven geeft.

En jij die me zoekt:

Weet dat al je zoeken en verlangen

Je niet helpen zal

Wanneer je het geheim niet kent:

Wanneer je wat je zoekt

Niet in jezelf herkent,

Vind je het buiten je evenmin."

Als je eenmaal een ingewijd heks bent, kun je er niet meer uitstappen. Er is geen ritueel dat weer 'onthekst' of iets dergelijks. Heksen geloven in reïncarnatie. Na je dood ga je naar het hiernamaals, dat het Zomerland wordt genoemd. Daarvandaan kom je terug in het leven, 'met een verruimde geest'. In een volgend leven zul je dus ook heks zijn als je eenmaal ingewijd bent. "Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik veel vaker op deze aarde heb rondgelopen. Ik ben een paar keer terug gegaan naar vorige levens. Ik vond mezelf heel vaak terug als kruidenvrouw of priesteres in oude, westerse beschavingen. Ik ben al tientallen keren heks geweest. Dat verklaart de herkenning die ik had bij bepaalde feesten en rituelen en de drang die ik voelde om hekserij te onderzoeken. Als je ooit op dit spirituele pad hebt gelopen, blijft het in al je volgende levens aantrekkingskracht op je uitoefenen," zegt een wiccan.

Esbats

Heksen vieren naast de acht jaarfeesten, die ze sabbatten noemen, ook esbats. Een esbat is het 's nachts vieren van de volle maan. Iedere volle maan heeft zijn eigen gebruiken en eigen naam. Bij het licht van de volle maan worden er magische rituelen verricht, met zang, al dan niet naakt dansen, muziek, rituele handelingen en teksten, meditatie en het gezamenlijk delen van wijn en brood. Een wiccan zegt: "Eén van de aspecten waar vrijwel iedereen geheid over struikelt, is ons gebruik om de feesten naakt te vieren. Rituele naaktheid is in ons werelddeel niet zo gebruikelijk meer. Voor de heks is rituele naaktheid een uiting van je verbondenheid met de natuurkrachten. Het is een beeld van vrijheid, van loskomen van het keurslijf van de maatschappij, van het afleggen van het dagelijkse masker, van het volledig openstellen voor de goden. Overigens zijn er ook heksen die altijd in gewaden bijeenkomen. Met seks heeft de rituele naaktheid verder niets te maken."

Wat doet een heks?

Er is geen bepaalde manier waarop je heks moet zijn. ledereen mag zelf zijn of haar heks-zijn invullen, als de twee belangrijke regels maar gehouden worden. Magie en spreuken spelen een belangrijke rol in de wicca. Volgens wiccans is er geen zwarte of witte magie. Magie is volgens hen neutraal; de doelstelling waarmee magie wordt gebruikt, maakt haar goed of slecht. Met magie proberen heksen door middel van de goden en godinnen de dingen en gebeurtenissen om hen heen te beïnvloeden. Dit kan gaan om het halen van een examen of iets dergelijks. Sommige heksen proberen ook gezondheidsproblemen of psychische problemen van vrienden of familieleden op te lossen met magie. Eerst probeert de heks zo'n probleem te begrijpen, de 'achterliggende krachten' achter het probleem te zien. Dit heet 'divinatie'. Door divinatie komt de wiccan in contact mét die krachten. Dit doet hij of zij met een pendel, een zwarte spiegel, een kristallen bol of tarotkaarten. Tegelijkertijd treed de heks via de divinatie in contact met de goden, om uit te zoeken of magisch werk de oplossing kan bieden. Het helpen van de persoon in kwestie gebeurt vervolgens door bijvoorbeeld kruidengeneeskunde, geneeskunde met edelstenen of het maken van amuletten.

Sommige wiccans zeggen voorspellende dromen te hebben of telepathisch te zijn. Anderen kunnen hun 'gewone' lichaam verlaten, naar andere plaatsen reizen en gesloten ruimten binnendringen

Bij hun rituelen maken wiccans gebruik van een altaar, een athame en een boline (rituele messen), een bezem, een Boek der Schaduwen (eigen teksten van rituelen), een kelk en een ketel. Ook een pentakel is erg belangrijk. Een pentakel is een platte schijf van hout waar een vijfpuntige ster ingekerfd is. Met een pentakel worden de andere voorwerpen 'heilig' gemaakt. Heksen dragen ook vaak sieraden met zo'n vijfpuntige ster erop.

Een ritueel

Wiccan Glowing Oak voert thuis een ritueel uit, met zijn eigen altaar. Hij reinigt eerst zichzelf, door zichzelf te wassen en te mediteren. Zo is hij 'rein' en kan hij goed open staan voor alle invloeden. Dan reinigt hij ook de ruimte. Nadat er gezogen is, wordt de ruimte schoongeveegd met een heksenbezem zodat de kamer schoon is van alle 'dagelijkse energieën'. Daarna strooit Glowing Oak zout, plengt hij water en brandt hij wierook, terwijl hij zegt:

"Ik zegen dit zout,

Laat het kwade verdwijnen,

Het goede verschijnen,

In de naam van onze god,

In de naam van onze godin.

Ik bezweer je, o water,

Verjaag de besmetting,

Verjaagde begoocheling,

In de naam van onze god,

In de naam van onze godin."

Glowing Oak creëert nu een gewijde ruimte om zijn altaar heen, door er een magische cirkel om heen te trekken met de athame. Terwijl hij dat doet, stelt hij zich voor dat er blauwe energie uitstroomt. Hij zegent de magische cirkel en vraagt de cirkel een ontmoeting te zijn tussen de wereld van goden en mensen. Nadat hij dit gedaan heeft, mag hij niet zomaar meer uit de cirkel stappen. De invocatie (in- of aanroepen van de goden) die nu volgt, is het belangrijkste deel van het ritueel. De heks vraagt de god en de godin aanwezig te zijn bij zijn ritueel. Glowing Oak doet dan het eigenlijke ritueel. Hij stelt zich open voor de goden, en voelt hun aanwezigheid. Ook ziet hij zijn voorouders. Hij zegt hen dank voor hun hulp bij zijn sollicitatiegesprek. Nu gaat Glowing Oak 'energie verhogen en kracht opwekken' die hij kan gebruiken om magie te bedrijven. Hij zingt steeds een spreuk, sneller en sneller, en concentreert zich dan op zijn doel. Deze keer is dat het beter maken van zijn dochtertje. Hij vraagt de godin en de god om zijn wensen te vervullen, legt een offer van brood en drinken op een offerschaal en steekt een kaars aan. Hierna moet Glowing Oak weer 'aarden', hij moet als het ware weer naar de aarde terugkomen. Daarvoor voert hij een veelgebruikt ritueel uit: Cake and Wine. Hij zegent de cake en de wijn en nuttigt die. Het idee is dat hij zo de realiteit weer betreedt. Hij geeft ook de goden een offer van dit eten, door wat cake in de aarde te begraven en wijn op de grond te plengen. Hij geeft op deze manier iets terug aan de aarde.

De godin en de god worden bedankt voor hun aanwezigheid bij het ritueel en Glowing Oak vraagt of ze hem een volgende keer ook weer ter zijde willen staan. Dan is het tijd om de cirkel weer te verbreken. Glowing Oak stelt zich voor dat de energie waarmee de cirkel is getrokken, terugvloeit in zijn eigen lichaam, terwijl hij de cirkel tegen de klok in rondloopt. De kaarsen dooft hij met zijn boline. Niet door te blazen, dat zou een belediging van de goden zijn. Glowing Oak's ritueel is ten einde.

Hij zegt dat hij over zijn rituelen en magisch werk niet kan spreken met mensen die het zelf niet hebben meegemaakt. "Het is net als wanneer je een droom vertelt: dan wordt het net een gewoon verhaal. Een mooie tekst vind ik daarom:

'Voordat de haan kraait,

En de wind de wierook verwaait

Sluit ik alle geheimen

In mijn hart'."

'Gedachtekracht'

Een wiccan vertelt: "Magie werkt heel simpel. Het is gedachtekracht. Wij geloven dat alles energie is, ook onze gedachten, dat alles met elkaar verbonden is en dat alles invloed op elkaar uitoefent. Met gedachtekracht de werkelijkheid beïnvloeden, dat is magie. Eigenlijk doet iedereen dat de hele dag door. We denken bijvoorbeeld even aan iemand als 'ie op dat moment een belangrijk sollicitatiegesprek heeft. Heksen zijn ervan overtuigd dat dat effect heeft. Sommige heksen ondersteunen hun gedachtekracht met kaarsen in een bepaalde kleur, wierook, mineralen en spreuken, maar uiteindelijk gaat het om dat wat ze visualiseren." "Magie boezemt veel mensen angst in. Misschien omdat het een beroep doet op de eigen kracht in plaats van de handen vouwen en God vragen om iets voor elkaar te krijgen. Heksen geloven dat hun godin en god, het vrouwelijke en het mannelijke principe, in jezelf zit. En in alles om hen heen. In elk grassprietje, bloemblad en zuchtje wind. Magie gaat uit van vertrouwen in je eigen scheppingskracht, vrije wil en verantwoordelijkheid voor je daden. Met magie moet je zorgvuldig omspringen: wij geloven dat alles wat we doen, in drievoud naar ons zal terugkeren. Er bestaat maar één heksenwet: doe wat je wilt, mits het niemand schaadt. Als je magie gebruikt om een ander schade te berokkenen, krijg je het dus onherroepelijk terug op je bordje. Zwarte magie past sowieso niet in de tradi-tie van de heksen: zij hebben hun kennis van de natuur, magie en hun zesde zintuig altijd ingezet om heling, liefde, voorspoed en vrede te brengen." "Ik doe wel eens aan magie voordat ik een belangrijk gesprek heb. Dan zie ik mezelf rustig, zelfverzekerd zitten, mijn woorden goed kiezend. Ik stuur energie naar dat beeld, en soms gebruik ik er een toverspreuk bij. Op het moment zelf, als ik het nodig heb, voel ik al die energie naar me toe stromen. Soms doe ik magie voor anderen, als ze dat willen. Dan steek ik een kaars voor ze op, haal een stukje papier door een gat in een steen of geef ze een zakje met kruiden mee dat ze bij zich kunnen dragen. Mijn toverspreuken besluit ik altijd met: 'Mits hqt voor het welzijn voor allen is; zo zal het zijn.' Zo voorkom ik dat ik anderen dupeer of dat ik belangrijke ontwikkelingen in de war schop."

3. (Neo)sjamanisme

Sjamanen komen voor in de hele wereld. Zo zijn er in Siberië sjamanen, in het Amazone-gebied van Zuid-Amerika, in Indonesië en in Noord-Amerika. Ook in Afrika kom je hen tegen, en in Afghanistan, want er zijn ook islamitische sjamanen. 'Sjamaan' wordt dus overal ter wereld gebruikt. Het woord saman komt uit de taal van een Siberisch volk, de Evenken. Saman wil zeggen: 'Iemand die weet, iemand die verhit, iemand die in extase is'. Zo'n extatische genezer kan zowel man als vrouw zijn.

Sjamanen leven in samenlevingen waarin men elk deeltje van de wereld, de kosmos, als wezen beschouwt. Stenen, planten, dieren, natuurkrachten - alles heeft een ziel en zijn eigen identiteit. Om met deze spirituele wezens, goden en geesten, in contact te komen, moet de sjamaan zijn ziel op reis sturen. Dit doet hij door zichzelf in een toestand van extase te brengen. Hiervoor bestaan verschillende methoden: vasten of middelen gebruiken die veranderingen in de geest veroorzaken zoals tabak en vliegezwam. Ook bestaan er bepaalde ademhalingstechnieken om in extase te raken en wordt er getrommeld, met ratels gedraaid en gedanst.

Met zijn geest onderzoekt de sjamaan vervolgens de andere wereld en zijn innerlijke gevoelswereld. Hij heeft dus direct contact met het bovennatuurlijke. Hij ontmoet geesten in hun wereld, roept hen aan en neemt hen in zijn lichaam op. Contact maken met de geesten en andere werelden doet de sjamaan in opdracht van de gemeenschap waar hij toe behoort. Een zieke moet genezen worden, de jacht moet gunstig beïnvloed worden of hij moet vertellen wat er in de toekomst gaat gebeuren. Een sjamaan zegt dat hij veel bijzondere kennis over de ziel heeft. Iemand die ziek is, is zijn ziel kwijt en de sjamaan brengt de ziel weer bij hem terug. Ook 'begeleidt' hij bijvoorbeeld de ziel van een dode naar het hiernamaals. De vreemde ervaringen die een sjamaan tijdens zijn extase ondergaat, moet hij laten zien aan zijn gemeenschap. Zo kunnen die de extase deels meebeleven. Daarom 'beschrijft' hij de onzichtbare wereld en de wezens die daar leven zingend, dansend en schreeuwend in een opvoering die vaak uren duurt. Hierbij trommelt hij ook op trommels die met tekens zijn beschilderd, draagt hij kostuums die dieren uit andere werelden voorstellen, beschildert hij zijn lichaam of zet hij een masker op. Een sjamaan wordt meestal niet ingeroepen bij belangrijke gebeurtenissen als een oogstfeest, een huwelijk of een geboorte. Dit doet een priester meestal. De sjamaan speelt alleen een rol wanneer er rechtstreeks contact met de geestenwereld gelegd moet worden, bijvoorbeeld in tijden van nood: bij ziekte of noodweer.

Neosjamanisme

In traditionele samenlevingen (bijvoorbeeld in Afrika of Siberië) is er per stam of groep maar één sjamaan. Het sjamanisme wordt in die traditionele samenlevingen doorgegeven van vader op zoon en van moeder op dochter, maar in Nederland kan iedereen die wil sjamaan worden, bijvoorbeeld door een cursus te volgen. Daar leert men dat sjamanisme de oudste methode is om het bewustzijn te gebruiken om mensen te genezen en problemen op te lossen. Dat doet men door, ook nu, in contact te komen met 'de onalledaagse werkelijkheid' van de boven - en de onderwereld. Men houdt zich bezig met het terughalen van verloren delen van de ziel. Die verloren delen zijn de oorzaak van ziekten en trauma's en worden door visioenendansen en waarzegtechnieken teruggehaald.

Extase

Neosjamanen komen ook door extase of trance in rechtstreeks contact met de wereld van de geesten. In sjamanistische samenlevingen werd extase onder andere bereikt door het gebruik van bewustzijnsveranderende planten. Die planten werden als goden vereerd en als heilig beschouwd. Het eten ervan had plaats binnen een ingewikkeld ritueel. De hippiebeweging begon, in de jaren zestig van de vorige eeuw, deze oude niet-Europese stammenreligies te bestuderen. Dit verschafte hen de ideologische basis voor de inmiddels gevestigde praktijk van neosjamanen (en moderne heksen). Drugs worden gebruikt als bewustzijnsveranderend middel. Door drugs heeft men een mystieke ervaring waardoor éénheid wordt ervaren. Men overstijgt ook ruimte en tijd en krijgt een erg positieve stemming. Verder zegt men 'heiligheid' te ervaren: iedereen wordt goddelijk en na zo'n reis buiten de werkelijkheid is men 'blijvend positief veranderd' ten opzichte van zichzelf en anderen. Verder wordt naast dans en zang de trom gebruikt, waarvan het eentonige ritme 'reizen' naar 'andere werelden' ondersteunt.

Milieu

Door deze 'sjamanenreizen' probeert een sjamaan mensen te genezen en hij voorspelt de toekomst. Een neosjamaan probeert er echter ook het milieu door te 'helen'. Stenen, planten, de zee: alles heeft een ziel. Daardoor zijn neosjamanen erg bezorgd over het voortbestaan van de aarde en de natuur. Omdat "de mens van de industriecultuur bijna machteloos staat ten opzichte van milieuvervuiling van land, water en lucht, zien wij ons werk als een manier om de vernietigende krachten een halt toe te roepen," zegt Lame Deer, een neosjamaan. "De ziel is verdwenen uit de oorden van besmetting, vergiftiging of ontbossing. Om de ziel van die plek over te halen ernaar terug te keren, moeten we naar de betreffende plek gaan, offers brengen en luidkeels huilen en klagen."

Sjamanisme en wicca

Binnen de wicca komen veel sjamanistische elementen terug. Sommige moderne heksen zeggen dat ze hun wortels onder andere in het sjamanisme hebben. Daarmee bedoelen ze vooral de 'magische omgang met de natuur' met zijn zichtbare en verborgen krachten. Heksen werken net als sjamanen met geesten en zielenreizen en houden zich ook bezig met het voorspellen van de toekomst met behulp van kristallen. Bovendien hebben zij ook rituele dansen en proberen magische krachten aan te wenden om van een afstand mensen te genezen of ziek te maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen