Waarom zeven lijdensweken?

Wanneer we op deze vraag ingaan, moeten we een en ander aanhalen uit de kerkgeschiedenis. Al in de 4 e eeuw heeft men het stilstaan bij het gebeuren van Kerst uitgebreid en de tijd juist voorafgaand aan Kerst erbij betrokken. Men preekte dan over Maria, Johannes de Doper, enzovoort.

Geschiedenis van advent

In de 5 e eeuw kwam er een andere gewoonte bij, namelijk een periode van boetedoening. Daarbij werden verschillende dingen aanbevolen om zo mogelijk dagelijks te doen: kerkbezoek, vasten, bidden, huwelijksonthouding. Men dacht daarbij vooral aan de wederkomst van Christus en het eindgericht. Op den duur werd de adventsperiode heel ernstig van karakter. Men zong bijvoorbeeld veel boetepsalmen. Eerst nam men er een periode van 3 weken voor; later begon men al met Sint-Maartensvasten op 11 november. Vanaf de 11 e eeuw kwam men daar weer van terug en hield men vier weken aan.

De kerken van de hervorming in Nederland wilden aanvankelijk niet weten van het houden van aparte dagen van Kerst. In reactie op allerlei roomse gebruiken en instellingen was dat een voluit reformatorische lijn. In de loop der eeuwen waren er immers in de rooms katholieke traditie allerlei gedenkdagen gekomen ook ter gedachtenis aan zogenaamde heiligen. De reactie van de reformatie was ook in dit opzicht heel eenvoudig: terug naar het Woord en de prediking daarvan en verder niets. Calvijn bijvoorbeeld preekte op Kerst eens gewoon verder uit de vervolgstof uit Deuteronomium waar hij mee bezig was. Zo is het niet verwonderlijk dat de synode van Dordrecht in 1574 uitsprak dat er geen aparte dagen van Kerst en ook niet van advent in acht genomen zouden worden. Maar al enkele jaren later kwam men daarop terug en ging men wel kerkelijke aandacht aan Kerst geven. Met advent ligt dat anders. Daaraan aandacht geven, doet men in de protestantse kerken eerst in de 19 e eeuw.

In verschillende handboeken voor de prediking wordt ervan uitgegaan dat drie of vier weken voor de kerst er adventspreken gehouden worden. Dan wordt de gemeente voorbereid op het komend herdenken van het Kerstgebeuren: de geboorte van de Christus. In de adventpreken wordt dan stilgestaan bij beloften uit het Oude Testament of de aankondiging van Zijn komst aan het begin van het Nieuwe Testament.

Geschiedenis van de lijdensweken

Ook wat de lijdensweken betreft, moeten we teruggaan op de oude kerk. Aan de viering van Pasen liet men een vastentijd voorafgaan. Men wilde zich door boete en inkeer voorbereiden. Langzamerhand werd deze gesteld op veertig dagen. In de tijd van de Reformatie werd het accent verlegd van vasten en boete naar de prediking over het lijden en sterven van de Heere Jezus. Enerzijds zien we hier dus hetzelfde: terug naar de kern, naar het Woord en de verkondiging daarvan. Anderzijds houdt men wel vast aan de lijdensperiode. Kennelijk wordt deze, anders dan een periode van advent, wel van groot belang geacht. Bekend is dat de kerkenraad van Dordrecht in 1 579 besloot "dat men toekomende dynsdag het lijden des Heeren zal beginnen en voort ten eynde ontvouwen, nae voleinding Genesis ende oock continueren des sondaegs - en sal nu sondagh verkondigt worden ; sal geschieden uyt den Evangelist Lucas." De kerkenraad besloot dus dat voor het eerst in de weekdienst van die dinsdag een lijdensstof uit Genesis behandeld zou worden. Ook werd besloten dat 's zondags het lijdensevangelie vanuit Lucas gepreekt zou worden.

In de hervormde kerk van die tijd werd hieraan veel aandacht gegeven. Zo gaf de Dordse predikant Gosewin Buytendyck in 1635 een boek uit "Harmonie van het lijden Jesu Christi". In dit boek nam hij ook op "een ordre van texten" ter behandeling in de lijdenstijd.

Het is een goede gewoonte geworden in de protestantse kerken 7 lijdenszondagen aan te houden. Tijdens deze zondagen wordt in de ochtenddiensten steeds gepreekt over voorzeggingen en aankondigingen van het lijden en sterven van de Heere Jezus en over het lijden zelf van Christus.

Kruis en opstanding het meest centraal

Concreet is hiermee de vraag nog niet beantwoord waarom er vier adventszondagen zijn en zeven lijdenszondagen. Wel is duidelijk geworden dat een en ander in een lange geschiedenis in de kerk der eeuwen zo gegroeid is. Dat had de vraagsteller al verwacht. Toch is er denk ik nog wel meer over te zeggen. Het is de lijn van het Nieuwe Testament, denk met name aan de brieven van Paulus, dat Goede Vrijdag en Pasen in de verkondiging heel centraal gesteld worden. Natuurlijk is ook Christus geboorte en menswording van wezenlijk belang. Trouwens, welk onderwerp niet? Ook de schepping, de zondeval, het welbehagen van God de Vader, de komst en het werk van de Heilige Geest. Maar het is niet voor niets dat de apostel Paulus bijvoorbeeld in de prediking zo heel nadrukkelijk centraal stelt: Jezus Christus en Die gekruisigd. Goede Vrijdag en Pasen zijn in de oude kerk en in de kerk van de reformatie altijd het meest in het middelpunt geplaatst. Het is goed dat wij dat ook vandaag doen. Vandaar dat we toch wel mogen zeggen dat de verdeling van vier adventsweken en zeven lijdenszondagen niet alleen historisch zo gegroeid is, maar ook wel een goede weergave is van het grote belang van de betreffende heilsfeiten.

De lijn in ons kerkelijk jaar is een heel rijke. Met advent staan we stil bij de bekendmaking van de belofte aan een verloren mensheid. Kerst bepaalt ons bij de menswording van Gods Zoon, de Gave van de Vader. Vervolgens horen we uit de evangeliën over Jezus' werken en woorden. De lijdensweken, uitlopend op Goede Vrijdag: voldoening aan het recht Gods door de Borg plaatsbekledend voor al de Zijnen. Diepte van lijden en liefde nooit te peilen: Ik voor u daar gij anders de eeuwige dood had moeten sterven. Dan volgt de herdenking van Pasen: Christus overwinnaar, gerechtigheid en vrede geopenbaard. Bij Hemelvaart staan we erbij stil dat Christus Zijn Kerk een thuiskomen bezorgt in 's Vaders huis en hart en hun Voorbidder blijft. Pinksteren bepaalt bij de Heilige Geest. De prediking gaat uit en Gods welbehagen krijgt volvoering wereldwijd en heel persoonlijk in de verzegeling van het werk van de drie-enige God in het hart. Laten we maar bidden: leert U mij van deze heilgeheimen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen