Veranderingen in de ouderenzorg

Als kind woonde ik in Velp. waar we een soort 'dorpsgek' hadden. Iedereen was er bang voor. Ik zei toen al vaak tegen mijn ouders: 'Ik zou wel eens meer van deze mensen willen weten'. Dat is destijds een reden geworden om de opleiding tot B-verpleegkundige te gaan volgen in het psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk te Ermelo. ln aansluiting daarop moest ik in dienst. Die tijd heb ik doorgebracht als zogenaamd verzorger van zenuwzieken in het Militaire Hospitaal te Utrecht. Daarna ben ik de A-opleiding in het Diakonessenziekenhuis in Arnhem gaan volgen. Dat ziekenhuis had mijn voorkeur vanwege de identiteit. Het was echt nog een ziekenhuis met een eigen sfeer. Ik herinner me nog dat. als er Bi jbel gelezen werd op de zaal. er een prullenmand voor dc deur werd gezet, cn niemand waagde het om dan in de kamer te komen, zelfs geen specialist. Er was duidelijk respekt voor. Maar goed. ik heb daar dus mi jn A-opleiding gedaan cn aansluitend de cardiologie cn dc stafoplciding en toen vroeg men mij daar hoofd te worden van de pas opgerichte afdeling cardiologie. Daar heb ik ruim 25 jaar met veel plezier gewerkt en de belangrijke vooruitgang in ontwikkeling ten aanzien van de medische/technische mogelijkheden binnen de hartspecialisatie mee kunnen maken. In deze periode deed ik een managemant-opleiding, en toen eindjaren tachtig het Diakonessenziekenhuis betrokken raakte in een fusieproces kreeg ik de funktie van clustermanager binnen het vakgebied cardiologie, dat op twee lokaties moest worden uitgeoefend. Door het fusieproces ging het 'eigene' van het Diakonessenziekenhuis wat verloren. Ik ben mc toen af gaan vragen: wie ben ik. wat wil ik en wat kan ik nog. Dat bracht mij er min of meer toe om te solliciteren op de vakature die in 'Nebo' ontstond. In oktober '92 ben ik hier in dienst gekomen. Het was ccn hele overgang; het heeft wel alles met zorg tc maken, maar dan een heel andere sektor. met een ander, maar goed woon-en werkklimaat.

Bedrijfsmatiger aanpak

Kunt u een taakomschrijving van uw funktie geven?

Ik ben de direkt aanspreekbare voor het bestuur als het gaat om het totale beleid binnen dc organisatie, ben verantwoordelijk voor een optimaal woon-en leefklimaat, er moet een goed personeelbeleid gevoerd worden, ik heb de verantwoordeli jkheid voor

hel financiële beleid, de nieuwe ontwikkelingen moeten gevolgd worden en het bestuur erover geadviseerd worden. Er moeten externe kontakten onderhouden worden en overleg gevoerd worden met direkties van andere huizen. Enerzijds zijn er dus verantwoordelijkheden en aandachtsgebieden binnen de eigen organisatie, maar steeds meer binten de organisatie als het gaat om overleg met externe instanties.

Was er vroeger niet veel meer kontakt lussen de (toen nog vaak) direktrice en de bewoners?

Nou, ik denk dal dit zeker het geval was! Je moet nu veel bedrijfsmatiger denken en werken. Vroeger was het bejaardencentrum een huis met mensen die vaak nog heel vitaal waren. Er was minder zorg nodig en cr was volop tijd voor een praatje.

Ik kom bij dc mensen als ze jarig zijn. ook in de aanleunwoningen. Als ze ziek zijn, zoek ik zc een keer in het ziekenhuis op, maar verder heb ik geen tijd om overal zomaar eens langs te gaan om uilvoerig een praatje le gaan houden. Dat kan ook niet, want het aksent ligt niet zozeer op het direkte kontakt met de bewoners, alswel op een stuk beleid en externe kontakten.

Hoeveel bejaardenhuizen zijn er van onze gemeenten?

In totaal negen: in Vlaardingen, Moerkapelle, Capelle aan den IJssel. Barneveld, Rijssen, Den Dolder cn iwee in Zeeland.

Het overheidsbeleid

Moeten er in de toekomst ook huizen verdwijnen als gevolg van de door de overheid voorgeschreven fusies ?

Nou, laat ik zeggen: de overheid schrijft niet zozeer fusies voor, maar de overheid hecht wel sterk aan samenwerking. Men vindt dat er zoveel mogelijk binnen de gezondheidsregio's samengewerkt moet worden. In onze regio zitten in totaal dertig verzorgingshuizen, waarbij maar één echte fusie tot stand is gekomen. Je kuni eigenlijk zeggen dat de overheid vooralsnog het voornemen heeft flink le bezuinigen in de sektor bejaardenzorg, dat is duidelijk. Maar het is nog steeds onduidelijk in welke mate er bezuinigd moet worden (die 120 miljoen is waarschijnlijk voor 75% van de baan). Dat hangt van het beleid van het nieuwe kabinet af, en ook van de uitslag van het rapport van de kommissie Welschen. die onderzoek heeft gedaan in opdracht van de overheid om te kijken hoe de ouderenzorgsektor eruit moet zien (dit rappor! is na de datum van dit interview naar builen gebracht, mei het advies aan de overheid de uitgaven voor de bejaardensektor met 1 % per jaar tc' laten stijgen! red).

Er lijken plannen le zi jn dat er in de regio Zuid-Holland zo'n 600 WBO (= Wet op de Bejaarden Oorden) plaatsen moeten verdwijnen. Dat zou in kunnen houden dat er ongeveer zes huizen moeten gesloten worden. Men wil de kaasschaafmethode niet hanteren (dus overal een beetje minder). Maar de provincie is er nog niet duidelijk in. Je kunt natuurlijk zeggen: samen staan we sterker. Ik vind wel dat samenwerken een must is. Het blijkt echter dat samen werking veel moeilijker is dan men zo denkt, want dal houdt in dat men ook de bereidheid moet hebben om le veranderen mei elkaar. Dat is vaak moeilijk. Ik denk dat onze huizen hun krachten moeten bundelen. Trouwens, hel is ook heel bijzonder dat die nieuwe ouderenpartij zomaar zes zetels heeft, dat is een duidelijk signaal!

Zouden daar ook mensen uit onze kring op gestemd hebben?

Ik denk dat het in onze kring niet zo leeft, er is bij onze ouderen grote trouw aaan de vertrouwde 'eigen' partij.

Zorgvraag - zorgaanbod

Hoeveel bewoners heeft 'Nebo'?

De kapaciteit van het verzorgingshuis is vierentachtig en verder hebben we nog eenendertig aanleunwoningen. Naar deze woningen is veel vraag. Ik denk dat als we cr nog eens zoveel bij hadden, ze vol zouden zitten. Deze woonvorm is heel fi jn. Je zit onder dc paraplu van het verzorgingshuis terwijl je toch zelfstandig bent. Er is momentcel een wachttijd voor deze woningen van van vierenhalf a vijfjaar.

Wat is de gemiddelde van de bewoners? leeftijd

Die ligt op 85, 6 jaar. De zorgvraag is erg groot, eigelijk te

groot. Dat is ook de reden waarom wij onlangs een aantal mensen hebben overgeplaatst naar het verpleeghuis Salem in Ridderkerk. Mede door het zogenaamde EBISsysteem (externe budget informatiesysteem) dat is ontwikkeld door de V.N.B. zijn wij objektief in staal inzicht tc krijgen in onder andere de zorgvraag van onze bewoners, en kunnen wij dus ook vergelijken met andere verzorgingstehuizen. Hel zorgaanbod moet in evenwicht zijn met de zorgvraag.

Er wordt wel eens gezegd: 'Vroeger kwamen de mensen op de fiets als ze in een bejaardenhuis gingen wonen en nu komen ze in een rolstoel' . Wat vindt u van dil gezegde?

Ja, wat dat betreft is er nogal wat veranderd. U had eigenlijk eerst een interview moeten houden met dc eerste direktrice en dan die twee verhalen naast elkaar moeten leggen. Kijk, één van onze bewoonsters die hier het langst is, kwam hier toen ze eind zestig cn nog zeer vitaal was en nu is zc hier al tweeëntwintig jaar. Zoiets komt nu niet meer voor. Je kunt nu alleen nog maar in de verzorging komen via de indikatiekommissic.

Heeft iemand die dichtbij Zwijndrecht woont voorrang op iemand die verder weg woont?

Nee, dat maakt absoluut niet uit. Men wordt toegelaten op onder andere urgentie en de noodzaak om snel in het verzorgingshuis te worden opgenomen. Iedere aanmelding wordt individueel beoordeeld. Hel ontbreken van mantelzorg kan bijvoorbeeld een reden zijn om iemand met voorrang op te nemen.

Verzorgingstehuis - verpleeghuis

Wat is het verschil tussen een bejaardentehuis, een verzorgingstehuis en een verpleegtehuis?

Bejaardentehuizen bestaan eigenlijk niet meer in letterlijke zin. De zorg is immers toegenomen, ki jk maar naar dc gemiddelde leeftijd. Er is zelfs sprake van een stukje verpleeghuis in het verzorgingshuis, hoewel er toch wel duidelijk verschil is tussen verpleging en verzorging. Bij het eerste gaat het vooral om (chronische) somatische of psycho-geriatrischc aandoeningen. Er is dan veelal sprake van totaal overnemende zorg, of ernstige vormen van psychogeriatrische aandoeningen (dementie), waarvoor binnen het verzorgingshuis onvoldoende mogelijkheden zijn om verantwoordelijke zorg te kunnen geven.

In dc bejaardensektor werken merendeels mensen met een bej aardenverzorg i ngsople i-ding (bij ons ongeveer 88%), daarnaast een enkele verpleegkundige of ziekenverzorgende In een verpleeghuis is dat anders, daar werken voor het merendeel ziekenverzorgenden en verpleegkundigen.

Is er een aparte ziekenafdeling?

Zieken worden op hun eigen kamer verpleegd tot aan hun overlijden. Verder hebben wc een flankerend beleid voor tijdelijke opname voor mensen die bijvoorbeeld tijdelijk na een ziekenhuisopname extra zorg nodig hebben. Men kan dan zes weken bij ons verzorgd worden. Daarna moei men terug naar de eigen woonsituatie. We hebben hier twee bedden voor beschikbaar.

Personeel

Hoeveel personeel hebt u in dienst?

Er zijn in totaal 75 personeelsleden, zowel full-timers als part-timers: dit komt gemiddeld neer op 35 bruto full-timers.

Kunt u gemakkelijk aan personeel komen?

Ja, gelukkig wel. Ik merk nog

steeds dal er een vrij grote belangstelling is van jonge mensen om in deze sektor te werken. Ik denk alleen dat het frustrerend is dat mensen straks na hun opleiding moeilijk aan het werk kunnen. Werving is geen enkel probleem, Op een advertentie voor een kok kregen we achttien sollicitatiebrieven.

Voor de verzorging krijgen we heel wat open sollicitaties, meestal in januari/februari. Echte vakatures zijn er nauwelijks. Er is over het algemeen weinig doorstroming, meestal alleen door huwelijken.

Welke opleiding is er nodig?

Voor de verzorging de MDGO-bejaardenverzorging, voor de huishouding de LHNO, verder is hel afhankelijk van de funktie en dc vakgerichte opleiding.

Wc zouden eigenlijk best wat meer verpleegkundigen in dienst willen hebben, maar hel probleem is dat die wat salariëring betreft hoger ingeschaald moeien worden. Daarvoor is het budget niet toereikend. Toch is het verzorgingstehuis anno 1994 nog de meest goedkope vorm van inlra-murale zorgverlening. Vergeleken bij de kosten voor verpleging in een verpleegtehuis is dit minder dan de helft!

Vrijwilligers

Moei er in deze sektor ook bezuinigd worden en zijn de gevolgen daarvan ook al merkbaar?

Nou, heel konkreet: wc hebben dit jaar te maken met een korting op ons personele budget van ƒ21.000, - . Dan kun je zeggen: 'Nou ja, wat betekent dat nou op een totaal budget van ƒ1.900.000, - ? ' We moesten echter toch die bezuiniging doorvoeren, zodat we onder andere 624 uur ingeleverd hebben op de receptie-en portiersfunklie. Ook een vakature in de huishouding is niet ingevuld.

Kunnen die funkties dan niet opgevuld worden door \ 'rijw> ilIigers ?

We hebben 70 vrijwilligers, waar we ontzettend blij mee zijn! Als die vrijwilligers morgen allemaal op zouden stappen, zouden we ons geen raad meer weten! Maar echte verzorgende taken willen we niet door vrijwilligers uit lalen voeren, je zit dan met kontraktuele verplichtingen. verzekeringen cn dergelijke.

Wie betaalt?

Wie betaalt het wonen in een bejaardentehuis?

Een gedeelte van dc gelden komt van de provincie (WBO), en afhankelijk van het eigen vermogen betaalt men een eigen bijdrage, die vastgesteld worcll door de Gemeentelijke Sociale Dienst. Dat valt dus buiten onze gezichtskring. Het komt erop neer dat mensen met een groot eigen vermogen ccn grote eigen bijdrage betalen. Verschillen vallen dus weg! Ik moet altijd in dit verband nog denken dat er jaren geleden een hele rijke boer uit Groningen

naar een verzorgingscentrum ging, Iwec jaar nadat zijn knecht daar ook naartoe was gegaan. Hij zei: 'Wat gek joh, Kees. we zitten allemaal in dezelfde kamer'. 'Ja, zei die knecht, maar met één verschil: jij betaalt het zelf, want jij hebt in je leven nooit uit hoeven geven, jc hebt altijd maar gestouwd cn gepot, cn ik had nooit veel: voor mij wordt het nu betaald!' De verzorgingsprijs voor een éénpersoonskamer ligt nu op ƒ 31 ()().-per maand en wordt aan de hand van de begroting door de provincie jaarlijks vastgesteld.

Kontakten

Hebben de bewoners onderling veel kontakt met elkaar?

Dat is heel verschillend. Er zijn mensen die elkaar van vroeger nog goed kennen, die bij elkaar op school gezeten hebben. Mensen die altijd erg op zichzelf geweest zijn, blijven dat vaak in een verzorgingshuis. Er zijn wel voldoende mogelijkheden om elkaar te ontmoeten: gemeenschappelijke koffie, avond-en wceksluiting, enzovoort.

Komen jongeren veel op bezoek bij lum grootouders?

Eigenlijk zou je het anders moeten stellen: oudere mensen hebben veel behoefte aan kontakt met jongeren. Maar vaak moet gekonstatcerd worden dat zij niet meer zo veel meer meemaken en hierdoor onvoldoende boodschap schijnen te hebben voor jongeren. Echter als mens hebben zij veel le bieden aan jongeren! Zc zijn min of meer afhankelijk van jonge mensen. door hel kontakt met hen worden ze gestimuleerd. Ouderen zijn vaak bezig in hun gedachten met hun kinderen en kleinkinderen. En als zoonlief niet geweest is, zit oma wel zes weken lang na te denken: 'Waarom komt Jan niet? '

Merkt u ook in het kontakt tussen de bewoners en jongeren dal er een generatiekloof is?

Jazeker, met name ten opzichte van de welvaart. Zc zijn zo heel anders opgevoed, dal is voor een jongere niet meer in te denken! Als je tien jaar terug gaat, zijn er al grote verschillen. Ook in normen en waarden zijn cr enorme verschillen ten opzichtc van vroeger. Je ziel in de verschillende geslachten soms enorme afval. Op begrafenissen is dat soms schrijnend te zien. alleen al op uiterlijk gebied.

Vindt ii dat jongeren meer belangstelling zouden moeten hebben voor ouderen en de problematiek van de vergrijzing voor ons land?

Voor het vak, het uitoefenen van het beroep is gelukkig volop belangstelling. Dat is positief. Ik konstateer met vreugde de grote betrokkenheid en motivatie. Er wordt met toewijding gewerkt. Wat de toenemende vergrijzing betreft (mensen worden ouder en de zorgbehoefte neemt toe): er is voorspeld dat er rond het jaar 2000 een tekort aan personeel in dc gehele zorgsektor zal ontstaan. Naar mijn mening een reden om hier tijdig op in te spelen wat betreft beroepskeuze.

Hoe is de pastorale zorg in Nebo geregeld?

We hebben twee ouderlingen die de pastorale verzorging voor hun rekening nemen. Helaas is dominee Hakkenberg ons ontvallen, die kwam hier vrij regelmatig, hij deed dan bijvoorbeeld op een ochtend de hele vierde verdieping. Hij was een pastor bij uitstek, een bi jzonder beminnelijk mens, die zowel voor ouderen als jongeren een duidelijke boodschap had De weeksluiting wordt door verschillende predikanten vanuit de classis verzorgd.

Wilt u tot slot nog iets aan onze jongeren ? kwijt

Ik zou dit willen zeggen: ondanks het feit dat het niet altijd even interessant is om ouderen te bezoeken, is het toch heel verrijkend voor jezelf. Ouderen hebben veel meegemaakt, en hierdoor vervullen zij vaak een voorbeeldlunktie voor jongeren, niet in het minst wat hun geestelijk leven betreft. Daar zou je van kunnen leren!

Meneer Vorstelman. hartelijk bedankt voor dit gesprek en de prettige ontvangst!

Geldermalsen Z. Crum-Nieuwland

Krimpen aan den IJssel R. Ruit-van Dodeweerd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen