2. De barmhartige Samaritaan

De herbergzaamheid jegens de naaste valt zonder meer onder het algemene liefdesgebod: "Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf'. De vraag die altijd weer gesteld kan worden, zeker met betrekking tot herbergzaamheid is: hoever reikt dit gebod ? Eenvoudig gezegd: moeten we zonder meer onderdak bieden aan iedereen? In hoeverre moet de nood van onze naaste onze houding bepalen ? Zijn er grenzen aan onze naastenliefde en zo ja, waar liggen die dan ? In de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan vinden we niet zo zeer direkte aanwijzingen ten aanzien van herbergzaamheid, maar wel kunnen we lezen hoe de Heere Jezus ons wijst op de zorg, die wij jegens onze naaste hebben. "En zie, een zeker wetgeleerde stond op, Hem verzoekende, en zeggende: Meester, wat doende zal ik het eeuwige leven beërven?" (Lukas 10:25). De wetgeleerde is een voorbeeld van hoe er vaak gedacht wordt over het liefdesgebod. Niets anders dan de praktijk van ons leven overheerst hier in het onderwijs van de Heere Jezus. Op die praktijk komt het aan! De tweede tafel van de Wet is niet gegeven om te zweven in de hersenen van knappe wetgeleerden. Het is alsof de wetgeleerde in Lukas 10 wel aanvoelt dat de Heere Jezus hem doorziet. Zo lezen we in vers 29: "Maar hij, willende zichzelf rechtvaardigen, zeide tot Jezus: En wie is mijn naaffe?" Daarop volgt dan de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan! We zullen nu heel kort iets gaan zeggen van elk van de verzen 30 tot-en-met 37, Vers 30: In dit vers tekent de Heere Jezus de "beginsituatie": een beroofde, uitgeklede, hulpeloze man ligt aan de kant van de weg. Veel wordt er over deze reiziger niet meegedeeld: een zeker mens. Dat duidt op het algemene: een willekeung iemand. Zijn naam wordt ook niet genoemd. Waarschijnlijk is het wel een Jood. Het Jericho van de Nieuwtestamentische tijd ligt ongeveer 32 kilometer ten oosten van Jeruzalem, veel lager dan de zeespiegel. Josephus verhaalt dat het gebied woestijn- en rotsachtig was. Een afgelegen gebied dus, waar struikrovers gemakkelijk hun gang konden gaan.

Vers 31: Dit vers is het begin van de melding van de personen, die een rol spelen in het leven van deze man: de priester, de Leviet en de Samaritaan. Qua status is er dus een dalende lijn: eerst een priester, die in hoog aanzien was bij de mensen. Waarschijnlijk heeft hij net dienst gedaan in de tempel, komende van Jeruzalem. De priesterstand was in die dagen verdeeld in 24 groepen, die elk een week dienst deden in de tempel (zie ook Lukas 1:23). Hij heeft offerande gedaan, maar nu vergeet hij de barmhartigheid (Mattheüs 9:13). De priester ziet hem wel, maar gaat aan de overzijde voorbij. Door dit voorbeeld wordt de godsdienst van die dagen door Jezus veroordeeld.

Vers 32: De Leviet, die plaats bereikende, komt en ziet en gaat eveneens aan de overkant voorbij. Het enige verschil is dat de Leviet aanvankelijk dichtbij de man komt, maar dan toch ook voorbij gaat, na zich kennelijk te hebben bedacht.

Vers 33: Tenslotte de Samaritaan. De minste van de drie. Ondanks de zeer slechte, vijandige verhoudingen tussen Joden en Samaritanen, geeft de Samaritaan hier het goede voorbeeld. Het hart van heel de 'gelijkenis' treffen we hier aan, namelijk de woorden: "hij werd met innerlijke ontferming bewogen". Het woord wat hier gebruikt wordt in de grondtaal gaat terug op een Hebreeuws woord dat letterlijk "ingewanden" betekent. In het Oude Testament komen we het tegen als de "rommelende ingewanden" van Gods barmhartigheid. Het wordt vaak vertaald met ontfermen. Het wordt gebruikt bij mensen (Jesaja 49:15) en bij God (Exodus 33:19, Jeremia 31:20). Het zien van de nood, het bewogen zijn met de terugkerende en hechte eenheid (bijv. Mattheüs 9:36). Hier ligt de bron van alle weldoen jegens de naaste, dus ook de herbergzaamheid.

Vers 34: De Samaritaan gaat niet voorbij, maar komt naderbij. Hij verricht 'eerste hulp'. Het verbinden van de wond wijst erop dat de wond was opengeslagen.

De Samaritaan gebruikt olie ter verzachting van de pijn (zie ook Jesaja 1:6). Wijn heeft de werking van jodium. Niet alleen 'eerste hulp', maar ook verdere verzorging hoort bij het doen van barmhartigheid: "...voerde hem in de herberg en verzorgde hem". Het verschaffen van onderdak en het zorgen voor voedsel, kleding en warmte: kosten noch moeite worden gespaard! Hierin zien we een aanwijzing voor "herbergzaamheid", die we ook in de moeilijkste omstandigheden hebben te betrachten.

Vers 35: Het grondwoord voor penning is "dinar", een bekende Romeinse munteenheid van zilver. Omgerekend is 1 dinar: 10 dagen vol pension. De Samaritaan betaalde dus een aantal dagen vooruit. Hij neemt alle gemaakte kosten voor zijn rekening en staat ook borg voor toekomstige uitgaven.

Vers 36: De vraag van de wetgeleerde is door Jezus gewijzigd. Terwijl de wetgeleerde vroeg naar het voorwerp van zijn liefde (wie moet ik als naaste behandelen?), spreekt Jezus van het onderwerp van de liefde: Wie heeft als naaste gehandeld? We zien wel meer in het Evangelie dat Jezus, vooral tegenover de farizeeërs, een vraag met een wedervraag beantwoordt (Mattheüs 21:24,25). Op deze manier brengt de Heere Jezus de onwaarachtigheid van de vraagsteller aan het licht.

Vers 37: De wetgeleerde vermijdt met zijn omschrijving in het antwoord de benaming "Samaritaan". Het klonk in die dagen voor de Jood als een scheldwoord. Een "Samaritaan zijn" stond gelijk met "de duivel hebben" (zie Johannes 8:4«)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen