7. Nuchter zijn en waken

We hebben in het voorgaande nogal veel aandacht besteed aan wat de Bijbel over het occultisme leert. We vinden dat belangrijker dan het doorgeven van allerlei verhalen over het occultisme, die voor het grootste deel misleiden. Daarom is het thema van dit derde hoofddeel van deze schets: "Nuchter zijn en waken". In de eerste zendbrief van Petrus komt die oproep meer dan eens voor: "En het einde aller dingen is nabij; zijt dan nuchter, en waakt in de gebeden" (1 Petrus 4:7); en opnieuw: "Zijt nuchter en waakt; want uw tegenpartij, de duivel, gaat om als een briesende leeuw, zoekende wien hij zou mogen verslinden" (1 Petrus 5:8).

Enerzijds nuchter zijn, anderzijds waken. Dat sluit aan bij de twee hoofdlijnen, die we in de Bijbel ten aanzien van het occulte hebben ontdekt. Aan de ene kant lezen we over de mens die zijn eigen inbeeldingen schept en daarvan zo afhankelijk wordt, dat hij zich niet meer daaraan kan ontworstelen. Aan de andere kant lezen we over de satan en zijn dienaren, die de mens in hun greep proberen te krijgen en houden. Eén van de middelen die de satan daarvoor gebruikt is de begoocheling van zinnen. En daar komen de beide lijnen toch weer bij elkaar. Door teveel aandacht te geven aan het occulte, aan de verhalen over boze machten en geesten, geeft de mens aandacht aan de verleugening. Daardoor zet hij de poort van zijn verstand open, zodat het kwade naar binnen kan. Maar de lijnen komen ook samen in de verlossende boodschap van het evangelie. Het Woord van God en de naam van Jezus Christus zijn bevrijdend. Dat geldt voor de bevrijding van de eigengemaakte fantasieën van de mensen en het geldt voor de bevrijding van het boze en de boze.

Een gezonde benadering

We kunnen hier een vergelijking maken met de menselijke gezondheid. In het verleden waren de mensen nog niet zo goed op de hoogte van allerlei ziekteoorzaken; en dus kwamen er veel epidemieën voor. Maar inmiddels is wel duidelijk geworden hoe belangrijk een goede persoonlijke én gemeenschappelijke hygiëne is voor het voorkomen van ziekten.

Zo is het ook met het occulte. Wij hebben de verantwoordelijkheid om ons verre te houden van occulte én magische toestanden. We moeten, om zo te zeggen, onze breinen wassen, zodat we niet te snel door bedrog misleid worden. Wie werk heeft, waarbij veel vuil en ziekteverwekkers op de loer liggen, zal zijn verstand gebruiken en zijn handen wassen. Wie weet dat er veel occulte en magische verleiding in onze samenleving voorhanden is, moet zijn verstand schoonhouden en zijn handen vouwen: "Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze".

In de westerse wereld, met de ongelooflijke technische mogelijkheden, zijn er ook fantastische kansen op misleiding. Wat dat betreft is het geen wonder dat de aandacht voor het occulte toeneemt. En die aandacht voor het occulte brengt zijn slachtoffers, soms in heel letterlijke zin, mee. Juist daarom is de op de Bijbel gefundeerde houding van nuchterheid en waakzaamheid zo belangrijk. Want mensen kunnen door het occulte te gronde gaan.

Niet zo lang geleden ontstond er in Italië een kwestie over het exorcisme (het duiveluitbannen). De aartsbisschop van Turijn kreeg te horen, dat er niet alleen duizenden mensen zich met occulte zaken bezig hielden terwijl de kerk leeg liep, maar ook dat steeds meer mensen zich door de duivel bezeten voelden. De aartsbisschop kwam daardoor in een probleem: moest hij duiveluitbanners gaan aanstellen of moest het kerkelijk onderwijs meer aandacht krijgen. De roomskatholieke bisschop wist natuurlijk wel wat er, naar de gelijkenis die Jezus vertelde, zou gebeuren als de "boze geest" zou worden verdreven zonder dat de betreffende persoon tot bekering kwam. Dan zou het huis (de mens) leeg worden en daardoor een interessant toevluchtsoord worden voor nog veel meer geesten. Bovendien zijn er ook in Italië velen die liever voor de nuchtere lijn kiezen. Zo zei professor Torre naar aanleiding van deze kwestie: "Veel mensen die beweren een exorcist nodig te hebben, lijden aan suggestie of autosuggestie. In alle jaren dat ik als psychiater werk, ben ik nog nooit een geval tegengekomen van iemand, die door de duivel bezeten is".

Met deze woorden onderstreepte de professor de geweldige kracht van de suggestie. De mens is zo gesteld, dat hij zijn eigen bedenksels kan maken en met zo'n kracht en werkelijkheidsschijn kan beladen, dat het lijkt of de inbeeldingen pure wezens van - niet vlees en bloed, maar - geest en kracht zijn. De aartsbisschop echter beschikte anders. In één keer werden zes nieuwe duivelbanners aangesteld, priesters die al wat ouder waren en veel zouden weten van theologie, antropologie en psychiatrie. Het risico dat zo'n kerkelijk leider met deze koers loopt, is dat het geloof in de duistere machten juist versterkt wordt door de aanwezigheid van de exorcisten, zeker omdat het in dit geval gaat om "bezetenen" die al een hele kerkelijke weg en een lang proces van verwereldlijking achter de rug hebben.

Aartsbisschop Turijn benoemt zes man om duivels uit te bannen

Door onze correspondent RIK RENSEN

ROME, 20 februari 1986 - Aartsbisschop Anastasio Ballestrero van de Noorditaliaanse industriestad Turijn stond vorige week voor een uiterst moeilijke beslissing. Steeds meer mensen lieten hem direct of via een van zijn pastoors weten dat zij zich door de duivel bezeten voelen.

"In een tijdperk dat het aantal gelovigen afneemt, stijgt het aantal surrogaatgelovigen. In Noord-Italië houden alleen al 50.000 mensen zich bezig met occulte zaken", zegt de aartsbisschop van Turijn. "Maar parallel aan die ontwikkeling steeg ook het aantal mensen dat zich door de duivel bezeten voelt en daaraan moest ik iets doen."

Vorige week heeft aartsbisschop Ballestrero de knoop doorgehakt en in één klap zes exorcisten ofwel duiveluitbanners in zijn bisdom benoemd. "Ik heb gehoor gegeven aan de oproep van mensen in nood", zegt de Noorditaliaanse aartsbisschop. "Bovendien heb ik het gat gedicht dat is ontstaan nadat exorcisten uit het bisdom hun functie uit leeftijdsoverwegingen of gezondheidsredenen hebben neergelegd. Zes exorcisten lijkt misschien wat veel, maar nu kunnen we in ieder geval alle vragen om assistentie beantwoorden."

De echo van zijn beslissing klinkt nog steeds in heel Italië door. Niet dat de benoeming van een exorcist een vreemd verschijnsel is in de Italiaanse roomskatholieke kerk. Ieder diocees zal ongetwijfeld zijn eigen exorcist in dienst hebben en het komt hier ook nog voor dat religieuze bijeenkomsten worden georganiseerd die tot doel hebben mensen te helpen die door de duivel bezeten zijn. Maar zes exorcisten in één keer benoemen is zelfs voor de roomskatholieke kerk in Italië wat aan de hoge kant.

"Autosuggestie"

Bovendien twijfelt een groot aantal Italianen aan de mogelijkheid dat iemand zich door de duivel bezeten voelt. Een van hen is de Italiaanse psychiater professor Michele Torte: "Ik geloof niet in de duivel", zegt hij. "Veel mensen die beweren een exorcist nodig te hebben, lijden aan suggerstie of autosuggestie. In alle jaren dat ik als psychiater werk, ben ik nog nooit een geval tegengekomen van iemand die door de duivel bezeten is."

Toch neemt aartsbisschop Anastasio Ballestrero van Turijn de klachten van gelovigen in zijn diocees serieus. De Noorditaliaanse stad, centrum van industrie en technologie en de hoofdzetel van de Italiaanse automobielfabrikant Fiat, zou in het bezit komen van de duivel. Ballestrero lichtte op de Italiaanse televisie in nuchtere bewoordingen de problemen waarmee zijn bisdom te kampen heeft toe. "Veel mensen zien de duivel als oorzaak van al hun problemen. Aangezien priesters steeds veelvuldiger worden geconfronteerd met vragen om hulp, moesten we maatregelen nemen. We moeten elk probleem serieus nemen, mensen aanmoedigen in hun geloof en de angst uit de mensen verjagen."

De aartsbisschop van Turijn weigerde gisteren de namen van de zes nieuwe exorcisten te noemen. Hij wilde alleen kwijt dat het priesters zijn tussen de 48 en 70 jaar met veel ervaring en experts in de theologie, antropologie en de psychiatrie.

Ballestrero: "Het is natuurlijk niet waar dat deze mensen de duivel alleen met een wijwaterkwast en een flesje gewijd water bezweren. De zes exorcisten hebben een groot onderscheidingsvermogen tussen goed en kwaad en herkennen direct de meest delicate zaken."

Volgens de aartsbisschop van Turijn heeft niet alleen zijn diocees te maken met een toenemend aantal mensen dat zich door de duivel bezeten voelt of mensen die door de kerk beduiveld worden verklaard. Hij wijst op de brief van de Vaticaanse congregatie voor de geloofsleer die onlangs aan alle bisschoppen in Italië is gestuurd. Daarin onderstreept het hoofd van deze congregatie, kardinaal Joseph Ratzinger, dat het duivelse kwaad zich door heel Italië verspreidt. In die brief riep de kardinaal op tot gebedsbijeenkomsten om gelovigen van duivelse invloeden te bevrijden.

Drie gedragslijnen

Om mensen zo mogelijk des te beter te wapenen willen we nu drie lijnen uitzetten, waarlangs versterking tegen occultisme en magie beproefd kan worden.

Afstand

De eerste lijn is die van de afstand. We hebben gezien hoe God in het Oude Testament verboden heeft om zich met de heidense praktijken in te laten. Dat is duidelijk genoeg. Het betekent dat we ons niet moeten inlaten met spelletjes, proefjes, boeken en tijdschriften, die een relatie naar het occulte leggen. Soms wordt het magische zo gezellig voorgesteld, en ook zo onschuldig gepresenteerd, dat je het gevoel zou krijgen dat je iets leuks mist als je er niet op in gaat. Maar dat is schijn. Ook waar het occulte als grappig of kinderlijk onschuldig wordt voorgesteld, kan het eerste spoor van twijfel worden gelegd en een begin van angst worden opgeroepen. Want, net als met een aantal ziekten, het occulte is "besmettelijk". Als mensen eenmaal een beetje in de greep van de verloedering raken, kunnen ze niet zo gemakkelijk meer terug, al is die weg terug er wel. Er zijn verhalen van christenen, die zich wel eens een beetje op het occulte terein bewogen hebben. Nog lang nadat ze in dit opzicht bevrijd werden, hadden ze last van de "aanvallen". Ze werden bestreden in hun denken, ze "hoorden" de vloeken in hun gebeden.

Een gezonde dosis twijfel aan wat ons in krant en medium wordt voorgespiegeld is in dit verband heilzaam. Wat de apostel Johannes zei is ook hier van belang: "Geliefden, gelooft niet een iegelijken geest, maar beproeft de geesten of zij uit God zijn; want vele valse profeten zijn uitgegaan in de wereld" (1 Johannes 4:1; lees ook wat er in de daarop volgende verzen gezegd wordt).

Fundering

Wat de tweede lijn betreft, daarin gaat het om de fundering van ons leven op het Woord van God. We moeten niet denken dat de mensheid pas in het laatste kwart van de twintigste eeuw met het occulte in aanraking gekomen is. De geschiedenis is er vol van. Dat is ook begrijpelijk, want de mens is de oorspronkelijke band met zijn Schepper kwijt en zoekt naar vulling van de daardoor ontstane leegte.

Daarom is het Woord van God zo belangrijk. Het is het instrument, waarvan Gods Geest zich bedient om mensen in Zijn waarheid te leiden. We weten heus wel, dat iemand uit zijn eigen menselijke kracht niet tot geloof komt. Nochtans roept dat Woord ons op. Daarom is het goed om dat Woord biddend te onderzoeken, met de bede of dat Woord het fundament van je leven wordt. Want bevrijding van het boze geschiedt niet zo maar door een nuchter verstand, dat immers ook door zonde is aangetast en verdorven. Het ware vertrouwen op God en de ware kennis van Zijn Woord, die zijn de inhoud van het oprecht geloof. In de Psalmen komen we vele voorbeelden tegen van de overwinning die mensen deelachtig werden omdat God in hen werkte. Lees in dit verband bijvoorbeeld de Psalmen 28 en 37.

Wie werkelijk leeft uit de kracht van Christus' werk, zal de schijnbare macht van het occulte zien verbleken. We hebben gezien hoe Jezus zelf door de satan verzocht werd. Uit de geschiedenis van Zijn verzoeking blijkt ook welk machtig wapen Hij hanteerde: tegenover de voorstellen van de satan stelde Hij het Woord van God. In dat Woord vind je het antwoord op verleiding en misleiding. Daarom is het goed om niet alleen maar de Bijbel uit gewoonte te lezen. Vraag jezelf telkens af wat de preciese betekenis is van wat je leest. Het "begrijpend" lezen kan door Gods genade leiden tot een veel diepere beïnvloeding van je leven door het Woord. Als het Woord tot je hart doordringt - en het hart is immers de kern van het menselijk bestaan -, dan kan het tot een richtsnoer voor je handelen en denken worden. Er zijn verhalen van mensen, die dachten over "mediamieke" gaven te beschikken, maar die toch niet in overeenstemming met de bijbelse boodschap vonden. Los van de vraag of het ook in dergelijke gevallen om een eigen inbeelding gaat, is het toch wel goed om te vernemen dat er mensen zijn die getuigd hebben over de verlossing van die "gaven". Door het indringend lezen van de Schrift en het herhaald gebed raakten ze uit de greep van hun eigen zogeheten gaven.

Wie de Bijbel biddend leest met de ernstige en oprechte wens tot het begrijpen van Gods Woord hoeft niet zo bang te zijn, dat het nuchtere analyseren van wat er zich in de occulte wereld afspeelt gemakkelijk zal leiden tot twijfel aan het Woord zelf. Ook in Jesaja 44 wordt enerzijds de productie van menselijke goden aan de kaak gesteld, en anderzijds de heerlijkheid van de Schepper en Verlosser verkondigd. Wie aan de hand van Gods Woord het demonische beziet, zal eerder tot het inzicht komen, dat misleiding één van de centrale activiteiten van de duivel is. Wat Petrus zei tot Simon, de tovenaar die met geld de Heilige Geest trachtte te kopen, geldt voor veel occultisme en magie: "Want ik zie dat gij zijt in een gans bittere gal en samenknoping der ongerechtigheid" (Handelingen 8:23).

Zoeken van hulp

De derde lijn die we willen noemen betreft het zoeken van hulp. Deze schets is uiteraard geen handboekje voor hulpverlening. Maar het is wel goed om te weten dat er wegen tot oplossing zijn, als je wellicht in je omgeving mensen ziet lijden aan het occulte. In het algemeen geldt, dat we niet te lang moeten wachten om mensen in contact te brengen met deskundigen op dit gebied. Goed bedoelde hulp en opbouwend bedoelde gesprekken zijn op zich wel waardevol, maar moeten leiden naar deskundige bijstand. In dit opzicht geldt, dat we niet te lang zelf moeten doormodderen met ons eigen hulpaanbod, hoe goed we dat ook zouden bedoelen. Zachte heelmeesters kunnen ook op dit gebied stinkende wonden veroorzaken.

Als het over deskundigen gaat, denken we in dit verband aan christelijke psychologen en psychiaters. Maar we moeten ook de kerkelijke leiders niet vergeten. De pastorale zorg aan mensen in nood is uiterst belangrijk, ook al zou tevens hulp vanuit andere kanten verleend worden. We mogen er toch wel van uitgaan, dat kerkelijke leiders en christelijke hulpverleners elkaar niet als concurrenten zien en ook niet oppervlakkig eikaars grenzen overschrijden. Het proces van herstel uit de greep van het occulte is gewoonlijk langdurig. Wie over de grens van nuchterheid en waakzaamheid geraakt is, hoeft bij zichzelf weinig kracht meer te zoeken. Het is dan zo belangrijk dat er een christelijke gemeenschap is die mensen langdurig kan dragen, in het gebed, in de ontmoeting, in het gesprek. Zelfonderzoek, schuldbelijdenis en berouw, het breken met de machten, de oprechte bekering, dat zijn alle essentiële momenten in het herstel van wie uit de ban van het occulte bevrijd wordt. Lees ook wat de Heidelbergse Catechismus in dit verband over het ware geloof ons leert.

In het begin van deze schets hebben we gewezen op de wapenrusting, die in de geloofsstrijd noodzakelijk is. Dat blijft gelden; want de strijd des geloofs is een blijvende, ook in de twintigste eeuw.

Laat dan goed in je omgeving doorklinken dat er naar het Woord van God een weg terug is uit het oerwoud van het occulte. Er is een weg terug. Die weg heeft God zelf in Christus gebaand. En het is immers de Heere Jezus Zelf, Die zegt: "Ik ben de Weg, en de Waarheid, en het Leven" (Johannes 14:6). Wie de weg kwijt is en verdoold door de jungle van duistere machten strompelt, wie gevangen is door leugen en bedrog, wie dodelijke gevaren ziet dreigen, kan door Christus' woord de uitweg en het heil ontdekken. Aarzel dan ook niet om mensen om je heen en jezelf daarop te wijzen. Het kan misschien het middel zijn waardoor redding mogelijk is.

Een biddende gemeente is een krachtige gemeente. Het is te wensen dat de christelijke kerk van heden het geloof, de hoop en de liefde van de oude kerk zal weerspiegelen. Daarom besluiten we deze schets met het eendrachtig gebed van de oude kerk: "En nu dan, Heere, zie op hun dreigingen, en geef Uw dienstknechten met alle vrijmoedigheid Uw woord te spreken, daarin, dat Gij Uw hand uitstrekt tot genezing, en dat tekenen en wonderen geschieden door den Naam van Uw heilig Kind Jezus. En als zij gebeden hadden, werd de plaats in welke zij vergaderd waren, bewogen; en zij werden allen vervuld met den Heiligen Geest, en spraken het Woord Gods met vrijmoedigheid" (Handelingen 4:29-31).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen