7. Vragen aan vredesbewegingen

In ons land zijn er verschillende vredesbewegingen. Door middel van de vraag en antwoord methode zal in dit hoofdstuk aandacht besteed worden aan deze bewegingen.

We laten nu de verschillende vredesbewegingen aan het woord rond de volgende vragen:

• wat is het doel van de organisatie?

• waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

• is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

• welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

• heeft de kerk een taak met betrekking tot vrede en zo ja, welke?

Zij beantwoorden de vragen:

• Ingeborg Takken, namens Pax Christi.

• Jhr. W.H. de Savornin Lohman, namens Hervormd Beraad Vredesvraagstukken. 

• Dra. Renée Vink namens Stichting Bijbel en Vredesvraagstukken. 

• Dr. Mient Jan Faber, namens Interkerkelijk Vredesberaad. 

• Drs. R. Jobse, namens Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwapening.

PAX CHRISTI

Wat is het doel van de organisatie?

Pax Christi werkt aan drie dingen: ontwapening, ontwikkeling en mensenrechten, omdat we vinden dat die drie dingen voorwaarden zijn voor een echte vrede.

Waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

Ten eerste in het feit dat Pax Christi rooms-katholiek is. Daarom proberen we ook vooral binnen die geloofsgemeenschap de diskussie over ontwapening, ontwikkeling en mensenrechten aan te zwengelen en levend te houden. We zijn niet gebonden aan de Rooms-Katholieke Kerk, in die zin, dat we een officiële vertegenwoordiging zouden zijn. We zijn wel officieel adviesorgaan van de bisschoppen. Een tweede onderscheid ligt in de doelstellingen. We zijn geen antimilitaristische beweging, zoals sommige andere.

Is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

Nee, dat vinden we niet gerechtvaardigd. Maar omdat we er nu eenmaal mee zitten, zul je duidelijk stappen moeten aangeven om daar vanaf te komen. We hebben echt niet in ons hoofd om ineens de hele westerse wereld te laten ontwapenen. Zelfs niet wat betreft de kernbewapening. Dat moet stap voor stap gebeuren.

Welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

Pax Christi staat de theorie van eenzijdige stappen voor. Dat betekent niet dat we eenzijdig willen ontwapenen, maar dat we het belangrijk vinden als binnen de NAVO een aantal landen heel voorzichtig de eerste stappen zouden doen. Dat zou voor ieder land een andere stap kunnen zijn, omdat niet voor elk land de konsekwenties gelijk zijn. We hopen dat dit het Warschaupact ertoe brengt om ook eenzijdige stappen te doen. Mocht dat niet gebeuren dan moeten er andere oplossingen gezocht worden. Zo'n eerste stap zou voor Nederland kunnen inhouden: alle kernwapens het land uit.

Heeft de kerk een taak m.b.t. vrede en zo ja, welke?

De kerk heeft een heel grote verantwoordelijkheid t.o.v. vrede en moet daarvoor ijveren. In de hedendaagse maatschappij betekent dat ook dat de kerk de politiek in moet om bepaalde aspekten aan de kaak te stellen.

HERVORMD BERAAD VREDESVRAAGSTUKKEN

Wat is het doel van de organisatie?

Het Hervormd Beraad Vredesvraagstukken is een stichting die werd opgericht als een reaktie op de pastorale brief over de kernbewapening van de generale synode van de Nederlands Hervormde Kerk. Dat was in november 1980. Het HBV heeft namelijk grote bezwaren tegen de in die pastorale brief vervatte denkbeelden. De kern van de brief is dat eenzijdige nucleaire ontwapening geboden is. Het HBV is van mening dat, zelfs al zou je kernwapens weg (kunnen) doen, ze dan vroeger of later terugkeren in handen van de meest gewetenlozen. Wij vinden dat dit ethisch niet verantwoord is. Verder bepleiten we dat de kerk afstand neemt van politiek aktivisme. We willen met het HBV aantonen en bekendmaken dat er ook een ander geluid van Hervormden gehoord kan worden.

Waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

Wij onderscheiden ons van bijvoorbeeld het ICTO doordat we Hervormd zijn. We denken dat we als Hervormden meer invloed kunnen uitoefenen bij een Hervormde synode dan het ICTO, dat allerlei denominaties vertoont.

Is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

Het belangrijkste is niet dat we de kernwapens de wereld uithelpen, als dat al zou kunnen, maar dat we onze vrijheid en onze veiligheid behouden. We kunnen er dus helaas niet onderuit, als we ons niet op voorhand willen overgeven. Wanneer de pastorale brief spreekt over "belijdend mogen wij zeggen te kunnen leven met onze Heer onder welk politiek systeem ook" is dat reuze gemakkelijk gezegd. We nemen dat de opstellers van die brief zeer kwalijk. Ook omdat het hun verantwoordelijkheid niet is.

Welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

In ieder geval moeten we geen dingen doen die niet van te voren zeer goed overwogen zijn. Het is niet verantwoord om nu allerlei radikale stappen te nemen. Alleen door onderhandelingen, door vertrouwen, hoop, gebed en door verstandig en verantwoord opereren kunnen we oplossingen vinden. We moeten hierbij ook goed zien dat de overheid een geheel andere verantwoordelijkheid heeft dan de burger.

Heeft de kerk een taak m.b.t. vrede en zo ja, welke?

Zonder meer. Maar de kerk is er niet om politiek te bedrijven. De kerk moet de mensen nader tot het Evangelie brengen. Dan heeft de mens zijn eigen verantwoordelijkheid. Wij hebben heel duidelijk een stelsel waarin kerk en staat gescheiden zijn. Ik vind dat de Nederlands Hervormde Kerk zich veel te veel begeeft op het terrein van de politiek.

SHALOM

Wat is het doel van de organisatie?

Shalom staat een driesporenbeleid voor. Allereerst willen we bijbelse voorlichting geven, want de Bijbel moet het laatste woord hebben, ook op het terrein van oorlog en vrede. Dat is niet erg gemakkelijk. Daarom kan Shalom ook niet met pasklare antwoorden komen. Maar we stellen wel voorop dat het belangrijkste voor Shalom is dat we proberen om samen Gods Woord - óók in deze zaak - te verstaan. Vervolgens pleit Shalom voor een kreatieve vredespolitiek; dat wil zeggen: rekening houden met de enorme agressieve dreiging van het Oostblok en tegelijk niet per definitie alle maatregelen van de NAVO goedkeuren. Misschien is er namelijk toch een ander antwoord van onze kant mogelijk, waardoor de wapenwedloop wordt verminderd. Ten derde wil Shalom zorgen voor meer bekendheid en aandacht voor de onafhankelijke vredesbewegingen in het Oostblok. Wanneer het daar niet mocht lukken iets op gang te krijgen, dan is dat een teken voor het feit dat de leiders in het Oostblok geen behoefte hebben aan vrede.

Waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

Doordat Shalom werkt vanuit de Bijbel als het onfeilbare Woord van God.

Is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

Shalom erkent dat het nucleaire afschrikkingsevenwicht tot nu toe goed (oorlogsvoorkomend) gewerkt heeft. Wel zijn er ontwikkelingen die kernwapens "perfekter" en kleiner maken waardoor de inzetbaarheid van de wapens groter wordt. Dat zou een kernoorlog dichterbij kunnen brengen.

Welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

De onderhandelingen die nu gaande zijn, moeten voortgang vinden. Voor christenen geldt dat ze in hun eigen omgeving steeds weer als een zoutend zout moeten werken, ook in dit schijnbaar zo verafgelegen probleem. Voorts moeten we ook als christen schuld bekennen dat het zover gekomen is. Over die 572 nieuwe raketten valt nog te praten; in ieder geval over het aantal. Maar we moeten er bij alle gesprekken en onderhandelingen om denken dat kernwapens niet losgekoppeld mogen worden van de konventionele wapens. Daarom moet er alles aan gedaan worden om de aantallen kernwapens terug te dringen. Dat zal vooral door onderhandelingen moeten gebeuren. En verder moeten we af van het idee dat de ene kant nieuwe (kern)wapens mag en moet hebben omdat ook de andere kant ze heeft. "Meer kernwapens" brengt niet meer veiligheid. Genoeg moet ook genoeg zijn.

Heeft de kerk een taak m.b.t. vrede en zo ja, welke?

De kerk heeft tot taak om de vrede van Christus te prediken. Ze heeft zeker geen politieke taak om uitspraken te doen over 572 kruisraketten en dergelijke. Ook in het ethische vlak moet ze zich onthouden van uitspraken over dit onderwerp.

IKV

Wat is het doel van de organisatie?

Als ik aansluit bij de opdracht die het IKV heeft gekregen van de kerken, dan betekent dit dat het IKV tot opdracht heeft om de problemen van oorlog en vrede te bestuderen, de diskussie en de bewustwording daarover in de gemeenten en de parochies te bevorderen. Bovendien moet ze passende akties aanbevelen aan degenen die daarin geïnteresseerd zijn; dus ook buiten de kerkgrenzen. Verder moet ze het gesprek voeren met de overheid en andere beleidskaders in de samenleving. Ten slotte moet ze de kerken helpen om posities te bepalen in de vraagstukken van oorlog en vrede.

Waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

Het IKV is een officieel kerkelijk orgaan. Dat is een duidelijk waarneembaar struktureel onderscheid met een heleboel andere bewegingen.

Is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

Nee. Ten eerste mag je het kwaad nooit rechtvaardigen. En nucleaire afschrikking door kernbewapening is een kwaad. Je kunt zeggen dat de aanwezigheid van kernwapens tot behoedzaamheid aanzet en daarmee een funktie heeft in de voorkoming van oorlog. Het voorkomen van oorlog dient echter te gebeuren door vrede en verzoening.

Welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

De wegen die moeten bewandeld worden zijn uiteraard ook politieke. De politiek is belangrijk in het aangaan van verhoudingen tussen landen, volkeren en tussen Oost en West. Die zal dus nieuwe wegen moeten vinden om de bewapeningsspiraal omlaag te duwen en de verhoudingen tussen Oost en West te ontspannen. Het IKV vindt dat er veel meer initiatief nodig is van afzonderlijke landen. Zulke zelfstandige stappen kunnen zijn het niet toelaten van nieuwe kernwapens, maar ook pogingen tot ontspanningspolitiek.

Heeft de kerk een taak m.b.t. vrede en zo ja, welke?

Ja, omdat de kerk leeft in afwachting van het Koninkrijk Gods en dat is een rijk van vrede en gerechtigheid. De verzoenende taak van de kerk en de duidelijke standpuntbepalingen van de kerk zijn erg belangrijk. Ik hoop verder dat de kerk bereid is om steun te gaan geven aan al die mensen en groepen die zich inzetten voor vrede en gerechtigheid.

ICTO

Wat is het doel van de organisatie?

Het bevorderen van bezinning op het vraagstuk van oorlog en vrede in de ruimste zin van het woord. Uitgangspunt daarbij is de Bijbel als het Woord van God.

Waarin onderscheidt de beweging zich van andere?

Het ICTO heeft van de vredesbewegingen de meest demokratische organisatievorm: de vereniging. We onderscheiden ons vooral van IKV en Pax Christi door onze visie op de manier waarop vrede gediend wordt, de taak en roeping van de overheid, de verhouding van kerk en staat en de betekenis van (vredes)beraad binnen de kerken.

Is nucleaire afschrikking gerechtvaardigd om een oorlog te voorkomen?

Onze overheid voert en ontwikkelt een veiligheidsbeleid dat moreel aanvaardbaar is, inklusief het afschrikkingsevenwicht. Allereerst omdat er moet worden gekozen. Een keuze voor het minst slechte moet dan wel verplichten tot zowel het minimaliseren van de ongewenste konsekwenties als het maximaliseren van de gewenste. Ten tweede hoeft het beginsel van overleving niet noodzakelijk voorrang te hebben boven alle andere morele claims, waaraan, dankzij de afschrikking, gedeeltelijk kan worden voldaan door parlementaire demokratieën. Het ICTO hecht dus minstens evenveel aan verantwoordelijkheidsethiek als aan gezindheidsethiek.

Welke wegen moeten er bewandeld worden om uit de huidige situatie te komen?

Bewapening kan slechts geleidelijk worden ingeperkt door overeenkomsten en een strukturele verandering van de betrekkingen tussen de staten (onderhandeling). Ondertussen is een positie van voldoende kracht op lange termijn nodig, juist om te vermijden dat konflikten tot gewapend geweld leiden en om toch vrijheid van handelen te behouden.

Heeft de kerk een taak m.b.t. vrede en zo ja, welke?

Ja, niet door zich te indentificeren met leuzen en konkrete politieke doelstellingen, maar door de verkondiging van het Evangelie en door haar voorbede. Verder door zonodig haar leden voorlichting en vorming te bieden, teneinde een verantwoorde politieke keuze te kunnen maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen