Slavenij (1)

Slavernij in de Bijbel

Evenals alle volkeren hield ook Israël er slaven, lijfeigenen, op na. Daarbij werd een streng onderscheid gemaakt tussen slaven uit het eigen volk, die door of buiten hun toedoen wegens schuld in slavernij geraakt waren, en buitenlandse slaven. De buitenlandse slaaf kon geschonken (Gen. 12: 16), geroofd (Gen. 43: 18), of in de oorlog als buit verworven (Deut. 28 :68), maar vooral gekocht worden (Gen. 17: 12). Hij werd gerekend tot de goederen die zijn meester bezat (Ex. 20: 17). Indien hij in diens huis als zoon was geboren, bezorgde hem dit een zekere voorrangspositie. Hij behoorde op die manier reeds tot het huis (Pred. 2: 7). Al stonden de buitenlandse slaven op de laagste trap, toch waren ze al zeer vroeg niet volkomen rechteloos. Ze waren beschermd tegen al te groot misbruik zoals mishandeling die de dood ten gevolge had (Ex. 21: 20), of lichamelijke verwonding (vs. 26), en tegen uitlevering (Deut. 23: 15). In het algemeen werd Israël, door een beroep op zijn bevrijding uit de Egyptische slavernij, tot een milde en menselijke behandeling van zijn slaven aangespoord (Ex. 22: 21). Ook een Israëliet kon door schuld tijdelijk of voor altijd in de slavernij van een van z'n volksgenoten geraken (Ex. 21: 2, Lev. 25: 39-55, Deut. 15: 12). In het Nieuwe Testament wordt de slavernij niet concreet afgewezen. Maar Paulus wijst er wel op dat voor de Heere iedereen gelijk is.

En als de heren en slaven op echt christelijke wijze met elkaar omgaan - elkaar liefhebben - is er eigenlijk geen sprake meer van slavernij.

Slaven in het Romeinse rijk

Het Romeinse rijk telde in de tijd van Paulus ongeveer 60 miljoen slaven waarvan vele behoorden tot de oorlogsbuit in veroverde gebieden. Onder andere boeren, ambachtslieden, soms ook wel kunstenaars en wijsgeren. Hun functie als landarbeider, huisslaaf enz. was niet weg te denken uit de Romeinse economie. Hun geldswaarde werd bepaald door capaciteiten en leeftijd. De gemiddelde prijs van een slaaf was ongeveer ƒ 250, — . Voor een beschaafde en geleerde slaaf betaalde men wel prijzen tot ƒ 50.000!!

De sociale positie van de meeste slaven was niet al te best, zeker niet in steden als Rome en Korinthe. Soms werd een slaaf vrijgelaten bij testamentaire beschikking van zijn overleden meester, of op grond van een vrijbrief die hij van zijn heer ontving, of op grond van een verklaring onder vijf getuigen. Het grote aantal slaven vormde in die tijd een verborgen bedreiging voor de Romeinse samenleving. Daarom stonden er strenge straffen op het weglopen van een slaaf. Als men zo'n slaaf te pakken kreeg, werd hij met de letter F of de letters FVG van het latijnse woord fugitivus (= voortvluchtige) gebrandmerkt op hand of voeten, soms zelfs wel op het voorhoofd.

Ook werd er wel een ijzeren halsband, als bij een hond, om zijn nek gesmeed. Sommige meesters waren zo verbitterd over het weglopen van hun slaaf, dat zij hem aan de arena uitleverden om tot publiek vermaak voor de wilde dieren gegooid te worden. Zij waren ook gerechtigd hem na foltering te doden of zelfs te kruisigen!

Onésimus heeft dus wel veel gewaagd, toen hij er vandoor ging. Toch kwam het weglopen van slaven meermalen voor, vooral als ze een hardvochtige meester hadden. Hoewel uit niets blijkt dat Filémon slecht voor zijn slaven was (het tegendeel lijkt eerder aannemelijk), verkoos Onésimus toch de vrijheid!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen