Diaconaat

Wortel van het diaconaat

De Heere Jezus heeft tijdens Zijn omwandeling op aarde laten zien wat het betekent om te dienen.
In Lukas 22 vers 26 en 27 komt duidelijk naar voren dat de Heere Jezus een dienende Christus is.
In de geschiedenis van de voetwassing, handelt Christus duidelijk als Eén die dient. Hij toont daar Zijn vrijwillige overgave in de kruisdood (Joh. 13). Je zou de diaken mogen zien als de ambtelijke vertegenwoordiger van de grote Diaken en Priester Jezus Christus, wiens gerechtigheid en barmhartigheid de bronnen van zijn arbeid zijn.

Het woord "diaken"

Het woord diaken komt van het Griekse woord "diaconi" wat heel vroeger "aan tafel dienen" betekende.
Later ging "diakonia" "dienen in het algemeen" betekenen.
Nog later betekende dit woord "in de kerkelijke dienst werkzaam zijn".
In ons spraakgebruik heeft het woord de betekenis gekregen van "dienst van de barmhartigheid, het ondersteunen en klaar staan voor diegenen die hulp nodig hebben".

Grieksen en Hebreeën

"Grieksen": deze mensen worden ook wel hellenisten genoemd: Joden die vroeger in Griekenland (Hellas) of ergens anders in de Griekse wereld gewoond hebben. Op latere leeftijd zijn deze Joden naar Jeruzalem teruggekeerd. Omdat ze in Griekenland opgegroeid waren, spraken ze Grieks.
"Hebreeën": de Joden die altijd in Palestina gewoond hebben. Ze spraken Hebreeuws.
Het verzuimen van de Grieks sprekende weduwen in de dagelijkse bediening kan twee dingen betekenen:
- Ten eerste dat deze weduwen bij de gemeenschappelijke maaltijden verwaarloosd en achtergesteld werden. Dagelijks werden er gemeenschappelijke maaltijden gehouden, waarbij de rijke mensen goederen meenamen die daarna aan de armen uitgedeeld werden.
- De tweede betekenis kan zijn dat de Grieks sprekende Joodse weduwen niet mee mochten doen aan de verzorging van de armen, in tegenstelling tot de Hebreeuws sprekende weduwen.
Meest waarschijnlijk is de eerste betekenis.

Instelling van het diakenambt

De twaalf apostelen waren in de eerste christengemeente als het ware apostel en diaken tegelijk. Zij preekten het Evangelie (dienst des Woords), maar zij zorgden ook voor de armen (dienst der barmhartigheid), zie Handelingen 4 vers 32-37. Door de vele werkzaamheden hebben de apostelen de achterstelling van de "Grieksen" blijkbaar over het hoofd gezien. Wanneer echter het gemopper de apostelen ter ore komt, besluiten ze in een gemeentevergadering tot een taakverdeling te komen. Lees in dit verband Exodus 18, waar ook gesproken wordt over een taakverdeling. Hier lezen we hoe Mozes rechters aanstelt over het volk Israël om hem, Mozes zelf, de vrijheid te geven het volk Gods wetten in te scherpen.

Zeven mannen

Zeven is het getal van de heiligheid van God. Het was ook het getal van het aantal wijken waarin Jeruzalem verdeeld was. Wanneer men dus zeven mannen aanstelde, kon ieder van hen een bepaalde wijk voor zijn rekening nemen.

Verkiezing

Bij de verkiezing hielden de apostelen zich afzijdig. De verkiezing gebeurde door de gemeente en de bevestiging van de gekozen mannen berustte bij de apostelen. De verkiezing gebeurde vrij, want er waren nog geen leden van het Heilig Avondmaal afgehouden in deze eerste gemeente.

Griekse namen

Opvallend is dat de zeven mannen Griekse namen droegen. Een verklaring kan zijn dat men, om tegemoet te komen aan de bezwaren van de "Grieksen", juist Griekse Joden als diakenen heeft gekozen.

Goede getuigenis en vol van de Heilige Geest en der wijsheid

De aan de zeven mannen gestelde eisen, die van het geloof en een goed getuigenis (Hand. 6 vers 3 en 5), komen overeen met de eisen die in 1 Tim. 3 vers 8- 12 genoemd worden.

Woord en daad

We mogen geen waterdicht schot aanbrengen tussen verschillende ambtelijke bedieningen. Een woordloos diaconaat is net zo arm en onvolledig als een daadloze woordverkondiging. Wij lezen in de Bijbel hoe de diakenen ook het Woord verkondigden: Stefanus. (Hand. 6 vanaf vers 8) en Filippus (Hand. 8 vanaf vers 26), en hoe op hun beurt de ouderlingen geld voor de armen ontvingen (Hand. 11 vers 30). Ook in het formulier om de ouderlingen en de diakenen te bevestigen, kunnen we lezen dat de diakenen ook geroepen zijn om Gods Woord uit te dragen. Bijvoorbeeld d.m.v. een gesprek, een gebed, een stukje lezen uit de Bijbel. "Waartoe zeer goed is dat zij niet alleen met de uiterlijke gift, maar ook met troostelijke redenen uit het Woord van God, aan de armen en ellendigen hulp bewijzen".
De naam diaken als aanduiding van het ambt, vinden we pas voor het eerst in Filippenzen 1 vers 1: "Paulus en Timotheüs, dienstknechten van Jezus Christus, die te Filippi zijn, met de opzieners en de diakenen" In Handelingen 6 vinden we alleen een taakomschrijving. In vers 2 wordt gesproken over "de tafelen dienen", d.w.z. het inzamelen en uitdelen der goederen.

De diaken in de kerkgeschiedenis

Al in de zeer vroege christelijke kerk kreeg de kerkordening een bisschoppelijk karakter. Dit betekent dat één van de ouderlingen zichzelf plaatste boven de andere ouderlingen en diakenen. Hij werd als priester de baas over hen. In die tijd was de belangrijkste taak van de diakenen, het meehelpen bij de eredienst en dan in het bijzonder bij de bediening van de sacramenten. Niet alleen tijdens de eredienst brachten ze het door hen gezegende water, brood en wijn rond, maar ze gingen er ook mee langs de huizen. De zorg voor de armen, zieken en weduwen kwam in deze tijd op de tweede plaats te staan.
Langzamerhand ging men vanuit de kerk steeds minder doen aan de dienst van de barmhartigheid. Het ingekomen geld gebruikte men liever voor het bouwen van mooie kerken of men kocht er grond voor in de plaats van het te gebruiken voor de armen- en ziekenzorg.
In de middeleeuwen was het oude diaconaat bijna geheel verdwenen. Veel werk, dat eigenlijk bestemd was voor de diakenen, werd door de kloosters overgenomen.
In de tijd van de reformatie werd de diaken weer op zijn oude plaats teruggezet. Vooral Calvijn heeft hier hard aan gewerkt. Hij vond dat de taak van de diaken was: dienstbetoon aan verdrukten, zieken en ontheemden. In de Gouden Eeuw bouwde de kerk in ons land een indrukwekkende armenzorg op. Ondanks het feit dat er niet altijd evenveel kijk was op de verschrikkelijke noodtoestanden, waarin grote delen van ons volk leefden, is er toch veel prachtig welk gedaan door de kerken. Nog in 1854 gaven de kerken 50,4 %, de overheid 40,1 % van het totaal van de ondersteuningen.
In de vorige eeuw kwamen, onder invloed van de Inwendige Zending in Duitsland en van het réveil in Nederland, op christelijk initiatief allerlei instellingen van barmhartigheid tot stand. Denk in dit verband aan de bekende Heldring-stichtingen, genoemd naar de bekende ds. Heldring, die hard gewerkt heeft voor mensen die het moeilijk hadden. De diaconieën gingen op den duur met deze stichtingen meedoen of ze kregen hierdoor een duw in de rug om zélf stappen in die richting te ondernemen. Zo ontstonden er in de vorige eeuw veel diaconale of ook door de diaconieën gesteunde tehuizen en instellingen op het gebied van kinderzorg, tbc-bestrijding, ziekenverpleging, zwakzinnigenzorg enz.
Vooral na de Tweede Wereldoorlog kwamen er veel zgn. sociale wetten tot stand (denk b.v. aan de bekende A.O.W.: de algemene ouderdomswet). Deze sociale wetten kwamen tot stand door de toenemende ontkerkelijking en doordat de diakonieën hun taak op verschillende terreinen lieten liggen. De overheid nam met deze sociale wetten veel taken van de diaconieën over.

Het diaconaat nu

Hoewel we in Nederland weinig echt arme mensen meer kennen, houden de meeste diaconieën zich toch nog veel met ondersteuning of bijstand bezig, want ondanks het feit dat velen van ons volk een beroep kunnen doen op de sociale wetten, raken er altijd mensen tussen wal en schip. Een bijdrage van de diaconie in de vorm van geld, kan vaak heel welkom zijn. De diaken moet altijd zijn ogen goed open hebben voor (verborgen) noden. Wel betekent één en ander een verschuiving in de diaconale werkzaamheden.
Enkele nieuwe taken van de diaconie zijn:
- Gezinsverzorging. De diaconie kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat in gezinnen waar de moeder het niet alleen aan kan, of langdurig ziek is, een gezinsverzorgster komt die dan, eventueel helemaal of gedeeltelijk door de diaconie wordt betaald.
- Bejaardenwerk. Met geld meehelpen aan de bouw en instandhouding van bejaardentehuizen. Bejaarden bezoeken en rond de jaar wisseling een levensmiddelenpakket brengen.
- Gehandicaptenwerk. Geld geven aan tehuizen waar gehandicapten wonen of verzorgd worden, helpen vakanties e.d. te organiseren voor deze mensen.
- Zieken bezoeken en met hen bidden. Jeugdwerk, zending, inzamelen van geld voor rampgebieden, ondersteunen van internaten (b.v. schippersinternaten), zorg voor militairen, zijn ook gebieden waarop de diaconie bezig kan zijn.
Bij dit alles mag de diaken nooit zijn roeping om Gods Woord uit te dragen vergeten, opdat openbaar komt, dat hij een ambtsdrager is van Christus.

Wij en de diaconie

Wij mogen de diaconale taak nooit in zijn geheel overlaten aan de diakenen. Ook wij worden geroepen tot de dienst aan de naaste. Wij moeten hierbij wel steeds beseffen dat we de naaste pas echt lief kunnen hebben als we de Heere liefhebben. De Heere zegt Zelf in Zijn Woord dat de echte naastenliefde voortkomt uit de liefde tot God: "En gij zult de Heere, Uw God, liefhebben uit geheel uw hart en uit geheel uw ziel, en uit geheel uw verstand, en uit geheel uw kracht. Dit is het eerste gebod. En het tweede aan dit gelijk, is dit: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelven. Er is geen ander gebod, groter dan deze. (Mark. 12 vers 30 en 31). Lees in dit verband b.v. Romeinen 13 vers 8 - 10.
Laten we daarom vragen of de Heere ons bekeren wil, of Hij ons van onze boze en egoïstische hart verlossen wil. Dan gaan we leren om niet altijd maar te willen heersen en boven de ander te gaan staan, dan wordt je gemaakt voor God en de naaste.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen