Johannes Hus (1369 - 1415)

Om de geschiedenis van Johannes Hus beter te kunnen "plaatsen" geven we een beeld van zijn tijd aan de hand van de Vaderlandse en Algemene Geschiedenis.

Vaderlandse geschiedenis

1. Johannes Hus leefde in de laatste periode van de Middeleeuwen. Een overgangsperiode, waarin de vaste standenordening in adel, geestelijkheid en een onbeduidende groep burgers wordt doorbroken.
2. Onder andere door de kruistochten neemt de handel toe. Voor de veiligheid worden nederzettingen noodzakelijk. Door de toekenning van allerlei privileges (voorrechten) worden deze nederzettingen steden en wordt ook de positie van de burgers sterker.
3. Een ontwikkeling ten koste van de adel. De "vorst" schaart zich aan de zijde van de steden, omdat hij de adel vreest. In het graafschap hebben we in die tijd de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Bekende namen uit die tijd zijn: Jacoba van Beieren en later Filips van Bourgondië.

Algemene geschiedenis

1. In de Middeleeuwen vormde de kerk het middelpunt van heel het leven. Dat was de Rooms-Katholieke kerk. Aan het hoofd daarvan stond de paus. De kloosters hebben lange tijd een goede invloed op het leven uitgeoefend: landbouw, onderwijs, verzorging zieken en armen, overschrijven van boeken enz. Door betaling bij de biecht en door ontvangst van grond en bezit bij de kruistochten werden de kloosters erg rijk. De kerkelijke belastingen deden daar nog het nodige aan toe. Deze grote rijkdom had een slechte invloed op het geestelijk leven. Weelde en zedeloosheid werd de inhoud van het leven.
2. De paus wilde wereldlijke macht hebben. Heel de wereld behoort aan God. En daarom "moet ieder schepsel onderdanig zijn aan de Romeinse opperpriester, wat ter zaligheid noodzakelijk is." Gevolg: conflicten met keizers en koningen. Zo wordt in een conflict de banvloek over de Franse koning uitgesproken. Later wordt het zelfs een interdict over Frankrijk. De Franse koning gaat naar Rome, neemt de paus gevangen en zet hem af. Een nieuwe paus wordt benoemd, die gaat zetelen in Avignon (het begin van de ballingschap van de pausen). In 1377 weer naar Rome. In 1378 echter sterft de paus. De nieuwbenoemde paus is niet Frans genoeg naar de zin van de Franse koning en een tegenpaus wordt benoemd en gaat weer naar Avignon. Dit noemt men het Westers Schisma. De pausen doen elkaar in de ban. In 1409 wil men een eind aan deze situatie maken. Beide pausen worden afgezet en een nieuwe benoemd. Niemand stoort zich eraan, met het gevolg dat er drie pausen zijn.
3. Op bevel van keizer Sigismund komt er in 1414 te Konstanz een concilie, die aan de "drie-pausen-tijd" een einde moet maken. De ketter John Wicliff moet na zijn dood nog veroordeeld worden en Johannes Hus moet verschijnen om de rust in Bohemen te doen weerkeren.

Overzicht van de stof (wie was Johannes Hus?)

1. Geboren 6 juli 1369 in Husinec (Bohemen); arme ouders; door steun van edelman toch studeren aan de universiteit van Praag.
2. Zeer begaafd; 25 jaar: voorlezingen uit de bijbel (baccalaureus in de theologie); 27 jaar: magister in de vrije kunsten d.z. spraakleer, denkleer, welsprekendheidsleer, meetkunde, rekenkunde, sterrekunde en muziekleer; 30 jaar priester; 32 jaar rector van de universiteit en prediker van de Bethlehemkapel.
3. Bethlehemkapel: geschonken door edelman onder voorwaarde dat er gepredikt moest worden in de landstaal. Toch mist hij nog de innerlijke vrede met God. Het middel daartoe wordt onderzoek van Gods Woord en een bezoek van twee Engelse studenten, die volgelingen van John Wicliff zijn.
4. John Wicliff: voorloper van de Hervorming in Engeland. Gestreden tegen hoge kerkelijke belastingen, onbekendheid van het volk met de bijbel, relikwieën- en beeldenverering, aflaat, biecht, Roomse priesterschap, kloosterleven, hiërarchie, de leer van vagevuur en transsubstantiatie. Niet uitwendige, maar inwendige hervorming.
5. Contact Engeland - Bohemen: huwelijk prinses Anna, dochter van de koning van Bohemen en de Engelse koning, Richard II. Volgt uitwisseling van studenten (Oxford-Praag). Na het sterven van Anna keert haar hofhouding terug met de ideeën van Wicliff.
6. Bezoek van studenten: maken muurschilderingen, die voor Hus een prediking zijn:
a. Man van Smarten met de doornenkroon.
b. Paus met driedubbele kroon.
c. Christus wijst de Satan af als hij Hem de koninkrijken der wereld aanbiedt.
d. De paus met de voet op de nek van de keizer.
7. Prediking van Johannes Hus: Gods Woord alleen! "Geselt" de zonde van volk en adel, maar spaart ook de paus en de geestelijkheid niet. Dit levert vrienden en vijanden op. Gevolgen:
- verbod om te prediken
- verbranding van 200 geschriften van Wicliff
- gedaagd voor de paus (niet gegaan)
- bevel tot gevangenneming aan het stadsbestuur (geweigerd)
- banvloek
- interdict over Praag
Dan verlaat hij de stad. In die periode vertaalt hij de bijbel in de landstaal.
8. Concilie van Konstanz: verzoek om te verschijnen van de keizer met vrijgeleide. Een bevel had Hus gehoorzaamd, maar over een verzoek wil hij overleg plegen. Hij gaat! Met hem zijn er 70.000 mensen naar Konstanz getrokken. Na een maand bescherming volgt de gevangenschap. "Tegenover een ketter behoeft men zijn woord niet te houden." Gelegenheid om zich te verantwoorden krijgt hij niet. Hij weigert te herroepen. De wereldlijke macht moet het doodvonnis bekrachtigen, daar de kerk geen doodvonnis uitvoert. De dood op de brandstapel is het eindvonnis. Hus bidt voor zijn vijanden. Men zet hem een papieren muts op met duivelskoppen en het opschrift: "Dit is een aartsketter". Hus sterft op zijn geboortedag: 6 juli 1415.
9. Op dit concilie wordt tevens besloten de beenderen van Wicliff op te graven en te verbranden en de as over de rivier uit te strooien.
10. Hussietenoorlog: de dood van Hus ontketent een oorlog die 65 jaar zal duren. Na een lange strijd neemt in 1431 het concilie van Bazel de eisen van de Hussieten aan: het Avondmaal moet onder twee gedaanten (brood en wijn) bediend worden ("kelk aan de leken"); prediken in de landstaal; kerkelijke tucht streng op de geestelijken toegepast; geestelijken moeten afstand doen van hun kerkelijke goederen. Een deel van de Hussieten nl. de Taborieten is niet tevreden en wilde ook verwerping van de biecht en beeldenverering en transsubstantiatie. Zij gingen daarmee verder dan Johannes Hus. Die had ook meer gestreden voor de vier eerstgenoemde eisen. In 1490 was de rust in Bohemen hersteld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen