Blijf kritisch!

“Soms heb je dat nodig. Dat iets in je persoonlijke omgeving je ontzag voor wetenschap en wetenschappers even doorbreekt.”

Het cursusjaar is weer begonnen. Veel jongeren zitten deze weken voor het eerst op een niet-reformatorische of niet-christelijke school. Je krijgt er beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs van mensen die veelal weinig op hebben met religie, doorgaans met een stevig geloof in de evolutietheorie en waarschijnlijk vervuld met nogal wat atheïstisch gedachtengoed. Toch zijn zíj het die je inwijden in je toekomstige vak, je goddelijke roeping zoals de catechismus het noemt. Spannend!

Wat was ik blij met die opmerking tijdens de introductiedagen van mijn politicologie-opleiding aan de Rijksuniversiteit Leiden in 1994, toen een docent ons op het hart bond om altijd kritisch te zijn, juist ook naar de wetenschap zelf. Toen ik later theologie ging studeren, en stuitte op Bijbelverzen die elkaar tegen leken te spreken, viel thuis de dikke Bijbelverklaring zomaar open bij een keurige oplossing van dit schijnbare probleem. Beide momenten bleven me bij. Beide momenten ervoer ik als door de Heere Zelf gegeven.

Soms heb je dat nodig. Dat iets in je persoonlijke omgeving of beleving je ontzag voor wetenschap en wetenschappers even doorbreekt. Dat je er zomaar even doorhéén ziet dat heel je nieuwe omgeving wel heel andere overtuigingen lijkt de hebben, maar dat het daarmee nog geen waarheid is. Je moet pas echt gaan oppassen als er iemand aankomt met ‘wetenschappelijke consensus’. Dan zijn de wetenschappers het in grote meerderheid ergens over eens. Tegelijk kun je op je klompen aanvoelen dat er een minderheid van wetenschappers is die er heel anders over denkt.

Wetenschappers en docenten zijn tenslotte ook maar mensen – met alle beperkingen van dien. Ze worden graag in hun ‘gelijk’ bevestigd en zijn net als ieder ander geneigd nieuwe informatie een draai te geven die daarbij past. Wat heerlijk om eens een bescheiden wetenschapper of docent tegen te komen, die bij alle geleerdheid vooral heeft ontdekt wat hij nog niét weet! Zo iemand is de Amerikaans-Joodse natuurkundige David Berlinski. Toen atheïst en evolutiebioloog Richard Dawkins in 2006 afrekende met God en godsdienst in zijn boek The God Delusion (God als misvatting), reageerde Berlinski met The Devil’s Delusion (het duivelsbedrog).

Hoewel Berlinksi zelf niet religieus is en zich agnost noemt, laat ik hem toch graag even aan het woord en vraag ik aandacht voor zijn werk. Gewoon, als onverdachte bron, om niet te snel onder de indruk te zijn van wetenschappelijke pretenties.

“Is er iemand die bewijs heeft geleverd dat God niet bestaat? Het komt er niet in de buurt! Heeft de kwantumkosmologie het ontstaan van het universum of het waarom ervan kunnen verklaren? Het komt er niet in de buurt! Hebben onze wetenschappen kunnen verklaren waarom ons universum exact uitgebalanceerd lijkt te zijn om het bestaan van leven mogelijk te maken? Het komt er niet in de buurt! Zijn natuurkundigen en biologen geneigd om ergens in te geloven, zolang het maar geen religieus gedachtengoed is? Dat zit dicht bij de waarheid. Hebben rationalisme en moreel denken ons geholpen te begrijpen wat goed, wat recht en wat moreel is? Enigszins in de buurt. Is het secularisme in de verschrikkelijke twintigste eeuw een kracht ten goede geweest? Dat is er wel héél ver vandaan! Heerst er een nauwe en onderdrukkende zelfzucht in de wetenschappen? Zeker in de buurt! Is er ook maar iéts in de wetenschappen of hun filosofie wat de stelling rechtvaardigt dat religieus geloof irrationeel is? Dat schot bereikt niet eens het speelveld! Is wetenschappelijk atheïsme een lichtvaardige oefening in intellectuele minachting? Precies raak!”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen